Amerikaanse kakkerlak – Periplaneta americana (Linnaeus)

Inleiding – Verspreiding – Beschrijving – Levenscyclus – Dieet – Medische en economische betekenis – Beheer – Geselecteerde referenties

De Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus), is de grootste van de gewone peridomestic kakkerlakken met een gemiddelde lengte van 4 cm. Hij komt voor in gebouwen in heel Florida, vooral in commerciële gebouwen. In het noorden van de Verenigde Staten wordt de kakkerlak vooral aangetroffen in stoomwarme tunnels of grote institutionele gebouwen. De Amerikaanse kakkerlak is alleen na de Duitse kakkerlak nog talrijker.

Figuur 1. Ootheca en nimfen in het eerste, tweede, derde en vierde stadium van de Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus). Foto door Paul M. Choate, Universiteit van Florida.

Verspreiding (Terug naar boven)

Zevenenveertig soorten worden tot het geslacht Periplaneta gerekend, waarvan er geen enkele endemisch is in de V.S. (Bell en Adiyodi 1981). De Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana, werd reeds in 1625 vanuit Afrika in de Verenigde Staten geïntroduceerd (Bell en Adiyodi 1981). De Amerikaanse kakkerlak heeft zich door de handel over de hele wereld verspreid. Hij wordt vooral aangetroffen in kelders, riolen, stoomtunnels en afvoersystemen (Rust et. al. 1991). Deze kakkerlak wordt gemakkelijk aangetroffen in commerciële en grote gebouwen zoals restaurants, kruidenierswinkels, bakkerijen, en overal waar voedsel wordt bereid en opgeslagen. De Amerikaanse kakkerlak wordt zelden in huizen aangetroffen, maar na zware regenval kunnen infestaties optreden. Ze kunnen zich ontwikkelen tot enorme aantallen, soms worden er meer dan 5.000 gevonden in afzonderlijke rioolputten (Rust et. al. 1991).

Buiten worden Amerikaanse kakkerlakken aangetroffen op vochtige schaduwrijke plaatsen zoals holle bomen, houtstapels, en mulch. Ze worden af en toe aangetroffen onder dakspanen en op zolders. De kakkerlakken leven buiten, maar zullen binnenshuis ronddwalen op zoek naar voedsel en water of om extreme weersomstandigheden te vermijden. In Florida bieden gebieden zoals bomen, houtstapels, vuilnisbelten en ophopingen van organisch afval rond huizen voldoende voedsel, water en schuilplaatsen voor peridomestic kakkerlakken zoals de Amerikaanse kakkerlak (Hagenbuch et al. 1988).

Massamigratie van de Amerikaanse kakkerlak komt veel voor (Ebeling 1975). Ze migreren huizen en appartementen binnen vanuit riolen via het sanitair, en vanuit bomen en struiken die langs gebouwen staan of waarvan de takken over daken hangen. Overdag rust de Amerikaanse kakkerlak, die negatief reageert op licht, in schuilplaatsen in de buurt van waterleidingen, gootstenen, baden en toiletten waar het microklimaat geschikt is om te overleven (Bell en Adiyodi 1981).

Beschrijving (Terug naar boven)

Eieren: Vrouwtjes van de Amerikaanse kakkerlak leggen hun eieren in een verharde, beursvormige eierzak, die een ootheca wordt genoemd. Ongeveer een week na de paring produceert het vrouwtje een ootheca en op het hoogtepunt van haar voortplantingsperiode kan ze twee ootheca’s per week vormen (Bell en Adiyodi 1981). De vrouwtjes produceren gemiddeld één eicel per maand gedurende tien maanden, en leggen 16 eieren per eicel. Het vrouwtje zet de ootheca af in de buurt van een voedselbron, soms plakt ze de ootheca vast aan een oppervlak met een afscheiding uit haar mond. De afgezette ootheca bevat voldoende water voor de eitjes om zich te ontwikkelen zonder extra water uit het substraat te ontvangen (Bell en Adiyodi 1981). De eikoker is bruin wanneer hij wordt afgezet en wordt na een dag of twee zwart. Het is ongeveer 8 mm lang en 5 mm hoog.

Nimf: Het nimfstadium begint wanneer het ei uitkomt en eindigt met het uitkomen van het volwassen dier. Het aantal keren dat een Amerikaanse kakkerlak vervelt varieert van zes tot 14 (Bell en Adiyodi 1981). Het eerste stadium van de Amerikaanse kakkerlak is wit onmiddellijk na het uitkomen en wordt dan grijsachtig bruin. Na de vervelling zijn de volgende stadia van de kakkerlaknimfen wit en worden dan roodachtig bruin, waarbij de achterranden van de borst- en buiksegmenten donkerder van kleur zijn. Vleugels zijn niet aanwezig in de nimfenstadia en vleugelkussentjes worden merkbaar in het derde of vierde instar. De volledige ontwikkeling van ei tot volwassen dier duurt ongeveer 600 dagen. Zowel de nimfen als de adulten zijn actief op zoek naar voedsel en water.

Figuur 2. Nimfen in het vijfde, zesde en zevende stadium van de Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus). Foto door Paul M. Choate, Universiteit van Florida.

Volwassen: De volwassen Amerikaanse kakkerlak is roodbruin met een lichtbruine of gele band rond de rand van het pronotum. De mannetjes zijn langer dan de vrouwtjes omdat hun vleugels 4 tot 8 mm over de achterlijfspunt uitsteken. Mannetjes en vrouwtjes hebben een paar slanke, vergroeide cerci aan de punt van het achterlijf. De mannelijke kakkerlakken hebben cerci met 18 tot 19 segmenten, terwijl de vrouwelijke cerci 13 tot 14 segmenten hebben. De mannelijke Amerikaanse kakkerlakken hebben een paar styli tussen de cerci, terwijl dat bij de vrouwtjes niet het geval is.

Figuur 3. Volwassen mannetje Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus). Foto door P.G. Koehler, Universiteit van Florida.

Figuur 4. Volwassen vrouwtjes Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus). Foto door P.G. Koehler, Universiteit van Florida.

Figuur 5. Volwassen mannetje Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus), cerci en styletten (buikaanzicht). Foto door P.G. Koehler, Universiteit van Florida.

Levenscyclus (terug naar boven)

De Amerikaanse kakkerlak kent drie levensstadia: het ei, een variabel aantal nimfenstadia, en de volwassene. De levenscyclus van ei tot volwassen dier duurt gemiddeld ongeveer 600 dagen en de volwassen levensduur kan nog eens 400 dagen bedragen. De nimfen komen na ongeveer zes tot acht weken uit het ei en zijn na ongeveer zes tot twaalf maanden volwassen. Volwassen dieren kunnen tot een jaar oud worden en een volwassen vrouwtje brengt in haar leven gemiddeld 150 jongen voort. Omgevingsfactoren zoals temperatuur en vochtigheid beïnvloeden de ontwikkelingsduur van de Amerikaanse kakkerlak. Buiten vertoont het vrouwtje een voorkeur voor vochtige, verborgen eilegplaatsen (Bell en Adiyodi 1981).

Figuur 6. Pas vervelde volwassen Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus). Foto door J.L. Castner, Universiteit van Florida.

Dieet (terug naar boven)

De Amerikaanse kakkerlak is een omnivoor en opportunistische voedseleter. Hij eet rottend organisch materiaal, maar is een aaseter en eet bijna alles. Hij eet het liefst snoep, maar ook papier, laarzen, haar, brood, fruit, boekbanden, vis, pinda’s, oude rijst, bedorven sake, het zachte deel aan de binnenkant van dierenhuiden, stof en dode insecten (Bell en Adiyodi 1981).

Medisch en economisch belang (terug naar boven)

Amerikaanse kakkerlakken kunnen een probleem voor de volksgezondheid worden door hun associatie met menselijk afval en ziekte en hun vermogen om zich vanuit riolen naar huizen en commerciële instellingen te verplaatsen. In de Verenigde Staten kunnen tijdens de zomer steegjes en binnenplaatsen overspoeld worden door deze kakkerlakken. De kakkerlak wordt aangetroffen in grotten, mijnen, toiletten, latrines, beerputten, riolen, rioolwaterzuiveringsinstallaties en vuilstortplaatsen (Bell en Adiyodi 1981). Hun aanwezigheid in deze habitats is van epidemiologisch belang. Tenminste 22 soorten pathogene menselijke bacteriën, virussen, schimmels en protozoën, alsmede vijf soorten wormen, zijn geïsoleerd uit in het veld verzamelde Amerikaanse kakkerlakken (Rust et. al. 1991). Kakkerlakken zijn ook esthetisch onaangenaam omdat ze voorwerpen kunnen bevuilen met hun uitwerpselen en regurgitatie.

Figuur 7. Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus), en hun uitwerpselen. Foto door Lyle J. Buss, Universiteit van Florida.

Management (Back to Top)

Er zijn verschillende natuurlijke vijanden van de Amerikaanse kakkerlak gevonden door vliesvleugeligen (Suiter et. al. 1998). Deze sluipwespen zetten hun eitjes af in de ootheca van de kakkerlak en verhinderen zo het uitgroeien van de kakkerlaknimfen.

Figuur 8. Aprostocetus hagenowii (Ratzeburg) is een van de sluipwespen die de Amerikaanse kakkerlak, Periplaneta americana (Linnaeus), oothecae aantasten. Foto door Pest Control magazine (gebruikt met toestemming).

Het dichtkitten van doorgangen door muren op de begane grond, het verwijderen van rottende bladeren en het beperken van de vochtige gebieden in en rond een constructie kunnen helpen bij het verminderen van gebieden die aantrekkelijk zijn voor deze kakkerlakken.

Andere middelen van beheer zijn insecticiden die kunnen worden toegepast op keldermuren, houtsnippers, en andere aangetaste plaatsen. Residuele sprays kunnen worden aangebracht in en rond de omtrek van een aangetaste structuur. Wanneer insecticiden en sprays worden gebruikt om kakkerlakkenpopulaties te bestrijden, kunnen ze uiteindelijk de sluipwespen doden. Losse, giftige, pellet lokazen zijn uiterst effectief in het controleren van Amerikaanse kakkerlakkenpopulaties.

Insect Management Guide for Cockroaches

Selected References (Back to Top)

• Appel AG. 1997. Niet-chemische benaderingen van kakkerlakkenbestrijding. Tijdschrift voor economische encomologie 14: 271-280.
• Baldwin RW, Koehler PG. 2007. Toxicity of commercially available household cleaners on cockroaches, Blattella germanica and Periplaneta americana. Florida Entomologist 90: 703-709.
• Bell WJ, Adiyodi KG. 1981. The American Cockroach. Chapman and Hall, Londen.
• Ebeling W. 1975. Stedelijke entomologie. University of California, Richmond, CA.
• Hagenbuch BE, Koehler PG, Patterson RS, Brenner RJ. 1988. Peridomestic kakkerlakken (Orthoptera: Blattidae) van Florida: Hun soortensamenstelling en onderdrukking. Tijdschrift voor Medische Entomologie 25: 377-380.
• Rust MK, Reierson DA, Hansgen KH. 1991. Bestrijding van Amerikaanse kakkerlakken (Dictyoptera: Blattidae) in riolen. Tijdschrift voor Medische Entomologie 28: 210-213.
• Shaheen L. 2000. Milieubescherming komt vanzelf. Ongediertebestrijding 68: 53-56.
• Suiter DR. 1997. Biologische onderdrukking van synanthropische kakkerlakken. Tijdschrift voor landbouwentomologie 14: 259-270.
• Suiter DR, Patterson RS, Koehler PG. Seasonal incidence and biological control potential of Aprostocetus hagenowii (Hymenoptera: Eulophidae) in treehole microhabitats. Milieu-entomologie 27: 434-442.
• Valles S. (september 1996). Duitse kakkerlak, Blatella germanica (Linnaeus). UF/IFAS Featured Creatures. (26 april 2017)