Catania

Catania, Latijn Catana, of Catina, stad, oostelijk Sicilië, Italië, in de brede vlakte van Catania aan de Ionische zeekust, ten zuiden van de Etna. De stad werd in 729 v. Chr. gesticht door Chalcidiërs (kolonisten uit Chalcis op het Griekse eiland Euboea) uit Naxos, 50 mijl (80 km) noordelijker. Het werd belangrijk in de 5e eeuw v. Chr. door Hieron I, tiran van Syracuse, en zijn zoon Deinomenes, die het veroverde en het omdoopte tot Aetna naar de vulkaan. De inwoners herstelden de oude naam nadat zij de volgelingen van Deinomenes hadden verdreven. Catania, een van de eerste Siciliaanse steden die onder de Romeinen vielen (263 v. Chr.), werd door Octavianus (de latere keizer Augustus) tot kolonie verheven. De christenen hadden te lijden onder de vervolgingen van de keizers Decius en Diocletianus, en onder de Cataniaanse martelaren bevond zich de heilige Agatha, patroonheilige van de stad. Na de invallen van de barbaren viel Catania achtereenvolgens in handen van de Byzantijnen, de Arabieren en de Noormannen. Het stond vijandig tegenover de Zwabische keizers en werd geplunderd door Hendrik VI en Frederik II. De Aragonese vorsten van het Koninkrijk Sicilië verbleven er vaak. In de 16e en 17e eeuw werd de stad geteisterd door burgerlijke onlusten, invallen van piraten, epidemieën, hongersnood en natuurrampen, waaronder een uitbarsting van de Etna in 1669 en een aardbeving in 1693. Later werd het onderworpen aan het Bourbon-koninkrijk Napels. Burgerlijke onlusten tijdens een uitbraak van cholera in 1837 werden krachtig onderdrukt, en toen Catania in 1848 samen met de andere steden van het eiland autonomie voor Sicilië eiste, werd ook deze beweging met geweld neergeslagen. In de Tweede Wereldoorlog liep de stad zware schade op door bombardementen en zware gevechten in 1943.

De stad, die bijna geheel op de lava staat die door verschillende uitbarstingen is achtergelaten, loopt van noord naar zuid licht af. Het gebruik van vulkanisch tufsteen voor de bouw heeft het oudere deel van de stad zijn overheersende donkergrijze kleur gegeven. Het centrum van de stad, dat na de aardbeving van 1693 bijna volledig werd herbouwd, heeft een duidelijk 18de-eeuws aanzien. Tot de overblijfselen uit de oudheid behoren de ruïnes van Griekse en Romeinse theaters, een Romeins amfitheater, een basiliek, baden en aquaducten. Het kasteel van Ursino met zijn vier hoekige torens, gebouwd (1239-50) voor Frederik II, heeft lang gediend als een model van militaire architectuur. Het herbergt nu het stedelijk museum met rijke collecties kunst en archeologische overblijfselen.

Het centrum van het moderne burgerleven is de Duomo Piazza, omgeven door 18e-eeuwse paleizen en uitkomend op brede straten. Van de oorspronkelijke structuur van de kathedraal, gesticht door de Normandische graaf Roger I in 1091, zijn drie apsissen van donkere lava en een deel van het transept overgebleven. Na de aardbeving van 1693 werd de kathedraal herbouwd door de architecten Fra Fiolamo Palazotto en Giovanni Battista Vaccarini (1702-68). In de kathedraal bevinden zich relikwieën van de heilige Agatha en de graftombe van de componist Vincenzo Bellini, een inwoner van Catania. De kerk van San Nicolo (1693-1735), de grootste van Sicilië, is verbonden met het voormalige Benedictijner klooster met dezelfde naam; er werd in de 14e eeuw aan begonnen en de bouw werd in de 17e eeuw voltooid. De universiteit, de eerste van Sicilië, werd in 1434 gesticht door Alfonso van Aragon, en de bibliotheek (1755) bezit een aantal belangrijke middeleeuwse manuscripten. Andere opmerkelijke bezienswaardigheden zijn de barokke kerk van Santa Agata, het stadhuis van Vaccarini, de olifantenfontein (1736) op de Duomo Piazza, de Collegiata (of koninklijke kapel), het astronomisch observatorium, en het geboortehuis van Vincenzo Bellini, nu een museum.

Het moderne Catania, de tweede grootste stad van Sicilië, is een industrieel en transportcentrum, per spoor verbonden met Palermo, Messina, en Syracuse, met een van de drukste havens van Italië. De industrie omvat een verscheidenheid aan mechanische en chemische industrieën, voedselverwerking en visserij. Ongeveer de helft van de geraffineerde zwavel van Sicilië komt uit de fabrieken van Catania. Catania is het afzetcentrum voor de omliggende landbouwregio en exporteert amandelen en sinaasappelen, maar ook handwerk in metaal, hout en barnsteen. Het is ook een populaire wintersportplaats met mooie stranden in de buurt. Aantal inwoners. (2004 schatting) gemeente, 307.774.