De 10 beste Engelse koninginnen uit de geschiedenis

Hier onthult Elizabeth Norton, de auteur van England’s Queens: The Biography, onthult in chronologische volgorde haar top 10 Engelse (en later Britse) koninginnen in de geschiedenis…

Misschien wel de bekendste van alle koninginnen van vóór de verovering, speelde Bertha een cruciale rol bij de vestiging van het christendom in Engeland. Zij was de dochter van de christelijke koning Charibert I van Parijs, die erop stond dat zij haar eigen godsdienst mocht belijden toen zij trouwde met de heidense koning Æthelbert van Kent.

Bertha stak het Kanaal over met haar kapelaan, bisschop Liuthard, en het paar verbouwde een oud Romeins gebouw tot een kapel. Ze besprak haar overtuigingen met haar echtgenoot en zorgde ervoor dat hij de missionaris van de paus, de heilige Augustinus, verwelkomde toen hij in 597 aankwam. Ze correspondeerde ook rechtstreeks met de paus, die haar vleide met vergelijkingen met Helena, de moeder van keizer Constantijn.

Bertha en Æthelbert werden samen begraven in een christelijke kerk in het eerste christelijke koninkrijk van Engeland.

• St Augustinus en 6 andere omstreden heiligen uit de geschiedenis

Weinig Engelse koninginnen waren zo invloedrijk als Eadgifu, de grote matriarch van het Huis van Wessex. Toen ze 20 was, werd ze de derde vrouw van de oudere koning Edward de Oudere. Het huwelijk was van korte duur en tijdens de regering van haar stiefzoon Athelstan (regeringsperiode 924-39) was zij zelden aan het hof te vinden.

Als koningin-moeder was Eadgifu echter bij uitstek aanwezig aan het hof en adviseerde zij haar zonen Edmund (r939-46) en Eadred (r946-55). Ze was zeer betrokken bij de monastieke hervormingsbeweging en begunstigde vooraanstaande kerkelijken, waaronder de heilige Dunstan.

Na de dood van Eadred nam haar kleinzoon, Eadwig, haar bezittingen in beslag toen zij zijn jongere broer, Edgar, haar steun aanbood. Toen Edgar in 959 koning werd, herstelde hij zijn grootmoeder in haar bezit. Tegen de jaren 960 was Eadgifu bejaard en leefde zij in semi-pensionering, maar zij behield een belangrijke rol in de koninklijke familie. Haar laatste publieke optreden was bij de heroprichting van de Nieuwe Minster in Winchester in 966.

Hoewel een Schotse prinses van geboorte, was Matilda ook een afstammeling van de Angelsaksische koningen van Engeland, waardoor zij een dynastisch belangrijke bruid werd voor Hendrik I, de zoon van Willem de Veroveraar.

Matilda werd eerst opgevoed in Romsey Abbey en daarna in Wilton Abbey. Haar tante, abdis Christina van Romsey, was er op gebrand dat haar nicht non zou worden. Zij dwong het meisje een sluier te dragen, hoewel Matilda deze naar verluidt afscheurde en erop stampte toen haar tante de kamer verliet. Bij zijn troonsbestijging in 1100 verstevigde Hendrik zijn positie door met Matilda te trouwen – de kerkelijke bezwaren dat zij een non was omzeilend.

Het paar kreeg twee kinderen maar was vaak gescheiden, waarbij Matilda optrad als regentes van Engeland tijdens de lange afwezigheid van de koning in Normandië. Ze vaardigde haar eigen oorkonden uit, en sprak recht. Ze stond ook bekend om haar liefdadigheid, en na haar dood in 1118 gingen er stemmen op om haar heilig te verklaren.

• 5 snelle vragen over middeleeuwse koninginnen – beantwoord

Als Europa’s grootste erfgename werd Eleanor van Aquitanië op 15-jarige leeftijd uitgehuwelijkt aan de monnikachtige Lodewijk VII van Frankrijk. Het paar bleek onverenigbaar en zonder zoon scheidde het in 1152.

Binnen enkele weken was Eleanor getrouwd met Hendrik van Anjou, die in 1154 koning van Engeland werd. Eleanor en Hendrik werkten samen aan het bestuur van een rijk dat, behalve Engeland, ook een groot deel van het huidige Frankrijk omvatte. In 1166 was het paar, dat acht kinderen had, echter van elkaar vervreemd. Eleanor keerde in 1168 terug naar Aquitanië.

Vijf jaar later kwam zij in opstand tegen Hendrik, en bracht de volgende 16 jaar door in gevangenschap in Salisbury Castle. In 1189 werd ze weer koningin-moeder en bestuurde Engeland namens haar afwezige zoon Richard I. Na diens dood in 1199 hielp Eleanor haar jongste zoon, Johannes, de troon veilig te stellen. Ze was Johns grootste en meest actieve aanhanger en stierf uiteindelijk in april 1204 op 82-jarige leeftijd.

Wie was de mooiste middeleeuwse koningin, hoeveel macht hadden middeleeuwse koninginnen, en hoe zorgden ze voor een evenwicht tussen het moederschap en het koningschap? Dr Elena Woodacre beantwoordt de populairste luister- en internetvragen over middeleeuwse koninginnen:

5

Philippa van Henegouwen (1314-69)

Philippa van Henegouwen’s huwelijk met Edward III werd overeengekomen tussen zijn moeder, Isabella van Frankrijk, en haar vader, de graaf van Henegouwen. De graaf leverde troepen voor Isabella’s invasie van Engeland, waarbij zij haar echtgenoot, Edward II, afzette ten gunste van haar tienerzoon. Philippa en Edward waren al snel aan elkaar verknocht en brachten 12 kinderen voort.

Edward’s bewind werd gedomineerd door oorlog met Frankrijk, en Philippa vergezelde hem vaak op veldtocht. Op andere momenten fungeerde ze als regentes en veroverde ze met haar leger de koning van Schotland in de slag bij Neville’s Cross in 1346. Ze had ook een barmhartige invloed op haar echtgenoot en bemiddelde regelmatig bij hem ten behoeve van gevangenen. Ze wordt herinnerd als de stichtster van Queen’s College in Oxford en als beschermvrouwe van geleerden.

Philippa, die iets meer dan 40 jaar koningin was, was de archetypische middeleeuwse koningin, naar wie veel latere koninginnen zich hebben laten inspireren.

Geen lijst van de beste Engelse koninginnen is compleet zonder Elizabeth I, die regeerde tussen 1558 en 1603. Elizabeth was de dochter van Hendrik VIII en Anne Boleyn, en had een weinig veelbelovende start: na de executie van haar moeder werd ze onwettig verklaard. Ze overleefde ondervragingen en gevangenschap tijdens de regeerperiodes van haar halfbroers en zussen om de grootste koningin van Engeland te worden.

Elizabeth stond aan het hoofd van een periode van ontdekkingen en grote uitvindingen, en ook van de nederlaag van de Spaanse Armada in 1588. Ze gaf ook opdracht tot de executie van haar katholieke nicht, Mary, Koningin der Schotten, in 1587. Een van haar eerste daden als koningin was het creëren van een protestantse religieuze regeling voor de Kerk van Engeland, die blijvend is gebleken.

De soms meedogenloze koningin weigerde de macht te delen met een echtgenoot, hoewel ze uiteindelijk de weg vrijmaakte voor de soepele opvolging van haar neef, James VI van Schotland, en de vereniging van de twee kronen.

• Waarom moest Anne Boleyn sterven?