De vele levens van het grote glas van Duchamp

“Large but dissimilar glasses” (GIF door de auteur voor Hyperallergic)

Kendell Geers’s “Stripped Bare” (2009), een zeer eigentijdse kijk op een klassieker uit de moderne kunst, werd over het internet verspreid als publiciteitsfoto voor zijn aanstaande lezing in het Institute for Contemporary Art van Philadelphia. Het is een verwijzing naar Marcel Duchamps meesterwerk “The Bride Stripped Bare by Her Bachelors, Even (The Large Glass)” (1915-23), dat zich aan de overkant van de stad bevindt in een ander Philly instituut, het Philadelphia Museum of Art.

Het oorspronkelijke werk stelt de notie van de kostbaarheid van originaliteit aan de kaak, een idee waarin Duchamp niet bijzonder geïnteresseerd was, aangezien de kunstenaar zijn werk wilde laten vergezellen door een boek, om, zo zei hij, zuiver visuele reacties erop te voorkomen.

In 1934 publiceerde Duchamp zijn aantekeningen bij wat hij zijn “hilarische schilderij” noemde en legde hij uit dat het bedoeld was om de grillige voortgang te schetsen van een “Bruid” op de bovenste helft en haar negen “Vrijgezellen” daaronder.

Het werk werd slechts één keer tentoongesteld (in 1926 in het Brooklyn Museum) voordat het per ongeluk werd gebroken en vervolgens gedeeltelijk gerepareerd door de kunstenaar, maar het werd daarna een hoofdbestanddeel van 20ste-eeuwse kunst- en cultuurboeken. Het is ook het onderwerp geworden van een aantal “geautoriseerde” reproducties, waaronder:

• Richard Hamiltons kopie uit de jaren 1960 in het Tate Museum in Londen
• een andere versie uit de jaren 1960 gemaakt door kunstcriticus Ulf Linde en de kunstenaar Per Olof Ultvedt (met toestemming van Duchamp, nadat Philadelphia het origineel niet wilde uitlenen) in het Moderna Museet in Stockholm
• een versie uit de jaren 1990 gemaakt door John Stenborg en Henrik Samuelsson (geautoriseerd door Madame Alexina Duchamp), ook in het Moderna Museet
• kleinere versies bedoeld voor serieproductie door de uitgeverij Bok-Konsum (die te moeilijk en te duur bleek om te produceren)

Hamilton’s is, net als de Zweedse versies, geen exacte kopie maar een interpretatie. In Geer’s versie wordt de beeldspraak weggelaten ten gunste van het geweld van jachtgeweerschoten tegen kogelvrij glas. De actie roept zowel een frustratie op over de kunstgeschiedenis – in het bijzonder de institutionalisering van de avant-garde – als een ongemakkelijke viering van de esthetiek van geweld. Geer fixeert zich op een waargenomen daad van vernietiging als creatie, suggererend dat grote kunst nooit sterft maar gereïncarneerd wordt.

Bronnen voor de GIF: flickr.com/photogaby, Tate, Moderna Museet, ICP