Het woord recht komt van het Latijnse woord directum, dat “datgene wat aan de regel beantwoordt” betekent. Het recht is geïnspireerd op rechtvaardigheidspostulaten en vormt de normatieve en institutionele orde die het menselijk gedrag in de samenleving regelt. De basis van het recht zijn de sociale verhoudingen, die de inhoud en het karakter ervan bepalen. Met andere woorden, het recht is een geheel van regels die het mogelijk maken conflicten binnen een samenleving op te lossen.
Wanneer men het over het recht heeft, is het van essentieel belang de bronnen ervan vast te stellen, dat wil zeggen de ideeën en grondslagen waarop het is gebaseerd om de grondbeginselen ervan te ontwikkelen en vast te stellen. In die zin moet worden beklemtoond dat de voornoemde bronnen in het algemeen in drie hoofdcategorieën kunnen worden ingedeeld:
De werkelijke bronnen, dat zijn de bronnen die de inhoud van een wet in kwestie bepalen.
De historische, dat zijn al die oude documenten die worden gebruikt om te verwijzen naar die documenten die de inhoud van een wet hebben.
De formele, dat zijn die documenten die worden gedefinieerd als al die handelingen die door verschillende entiteiten (individuen, staat, organen…) worden verricht om te komen tot wat de wet is. Binnen deze categorie vinden we jurisprudentie, internationale verdragen, gewoonterecht…
Effectief of positief recht bestaat uit wetten, verordeningen, regels en resoluties die door de Staat in het leven zijn geroepen ter handhaving van de maatschappelijke orde. Dit zijn regels waarvan de naleving voor alle burgers verplicht is.
Subjectief recht daarentegen is de eigen bevoegdheid van een subject om een bepaalde gedraging al dan niet te verrichten. Het is de macht die de mens overeenkomstig een rechtsregel heeft om zijn eigen activiteit tegenover een ander uit te oefenen.
Het recht wordt geacht verschillende kenmerken te hebben. Een daarvan is de bilateraliteit (een ander dan het getroffen individu heeft het recht de naleving van een regel te eisen), die aan de regel de hoedanigheid van een attributieve imperatief aan het recht verleent. Het is imperatief omdat het een gedragsplicht oplegt (zoals het betalen van belasting) en attributief vanwege de eerder genoemde bevoegdheid om naleving van de imperatief te eisen.
Andere kenmerken van het recht zijn de heteronomie (het is autarkisch; zelfs als het subject het niet eens is met de inhoud van de regel, moet hij die toch respecteren), het anders-zijn (rechtsregels verwijzen altijd naar de relatie van een subject met anderen) en de dwingendheid (het staat het legitieme gebruik van geweld door de staat toe als een burger zich niet voegt naar de eisen van het recht).
Naast het bovenstaande moet worden vastgesteld dat het recht gewoonlijk in drie hoofdtakken wordt ingedeeld:
Sociaal recht. Onder deze noemer vallen al die rechtsregels waarvan het duidelijke doel is ervoor te zorgen dat de burgers in een samenleving samenleven. Met andere woorden, dit zijn de regels die het rechtssysteem vorm geven en die ten gunste van deze maatschappij zijn, hetgeen betekent dat deze classificatie ook het vakbondsrecht of het arbeidsrecht omvat.
Privaatrecht is datgene wat de rechtsbetrekkingen tussen rechtspersonen bepaalt zonder dat een van hen als staatsgezag optreedt. Een voorbeeld hiervan is het burgerlijk recht.
Publiek recht. Regelt de betrekkingen tussen de organen van het openbaar gezag en particulieren of entiteiten van particuliere aard. Voorbeelden: Procesrecht, Strafrecht…
Publiek recht.