Het woord anarchie heeft een zeer precieze etymologie, en betekent zonder regering. Het wordt in twee duidelijk onderscheiden betekenissen gebruikt: in de alledaagse context en in een betekenis van politieke doctrine.
We zeggen dat er een situatie van anarchie is wanneer er een duidelijke wanorde is met betrekking tot de organisatie van iets. Elke menselijke activiteit vereist enige voorafgaande planning voor de latere uitvoering ervan. Als er, om welke reden dan ook, sprake is van een situatie van chaos en gebrek aan controle, kan deze realiteit als anarchie worden beschouwd.
Anarchie als politieke doctrine
Anarchisme is een filosofische en politieke doctrine die in de 19e eeuw in Europa is ontstaan als antwoord op de arbeidsuitbuiting waaraan arbeiders werden blootgesteld (werktijden van meer dan 10 uur, geen sociale rechten, kinderarbeid, enz).
De anarchistische beweging is eigentijds aan het marxisme en in feite hebben beide doctrines elementen gemeen. Zij delen een afwijzing van de benarde situatie van de arbeiders, zij streven naar een ingrijpende verandering van de maatschappij, en hun benaderingen hebben een revolutionaire en utopische inslag. Een ander gemeenschappelijk element is het begrip communisme, aangezien beide doctrines van oordeel zijn dat het eigendomsrecht collectief moet zijn en particulier eigendom moet worden afgeschaft. Ondanks de gelijkenissen zijn er opmerkelijke verschillen. Het anarchisme verzet zich tegen elke vorm van staat en regering en pleit voor zelfbeheer, d.w.z. dat het de arbeiders zelf zijn die zich moeten organiseren om de economie en hun eigen leven in handen te nemen. Het anarchisme aanvaardt niet het idee van één of meer politieke partijen of de dictatuur van het proletariaat van het marxistisch communisme, omdat het begrijpt dat de macht niet in de handen van een bepaalde groep kan zijn.
Anarchistische idealen zijn in geen enkel land toegepast, hoewel er uitzonderlijke momenten zijn geweest waarop een reeks voorstellen van het anarchistische collectief in praktijk werden gebracht (tijdens een periode van de Spaanse burgeroorlog werd in sommige gebieden geld afgeschaft, goederen werden gedeeld en land had een gemeenschappelijke dimensie).
Anarchistisch denken heeft historisch gezien twee tegengestelde kanten gehad. Enerzijds heeft zij gepleit voor individuele vrijheid, de afschaffing van prostitutie, geld en alle vormen van uitbuiting. De schaduwzijde van deze beweging was terrorisme en geweld, twee instrumenten die werden gebruikt om een einde te maken aan de gevestigde maatschappelijke orde, die zij als onrechtvaardig en onderdrukkend beschouwden.
Anarchisme is geen verzameling ideeën uit het verleden, want de waarden ervan maken deel uit van het milieuactivisme, arbeiderscoöperaties of sommige alternatieve sociale bewegingen. Anarchie als politiek ideaal is een verlangen naar vrijheid voor het individu en voor de samenleving als geheel.
