Sommigen zijn zo boos over diabetes dat ze weigeren medicijnen te slikken en blijven verkeerd eten.
In deze serie artikelen over diabetes, die is geïnspireerd door de vragen die ik regelmatig uit het publiek krijg, heb ik me gerealiseerd dat sommige diabetespatiënten de meest verontrustende houdingen vertonen. Meer dan één patiënt heeft verklaard dat hij of zij zo boos is dat hij of zij deze ziekte heeft, dat hij of zij weigert medicijnen te slikken of heeft besloten al het verkeerde voedsel te eten. Een dergelijke houding kan natuurlijk ernstige en zelfs fatale gevolgen hebben, vooral bij insulineafhankelijke of type 1-diabetes.
Een typisch voorbeeld
Hier volgt een treffend voorbeeld van wat zulke patiënten voelen en hoe verloren en boos ze zijn:
“Ik kreeg op mijn 21ste de diagnose type 1-diabetes. Ik was toen een mager gelukkig mens zonder psychologische problemen… plotseling kreeg ik te maken met een miljoen beperkingen van allerlei aard, en eten werd een obsessie in mijn hoofd, altijd denkend aan en me zorgen makend over het voedsel dat mijn dood zou kunnen betekenen… Ik deed het goed met mijn suiker goed te houden voor ongeveer 6 maanden maximum… Toen kreeg ik een depressie. Door alle beperkingen die ik had. Het is niet eerlijk om zo te leven!!! Ik ging in therapie en kreeg anti-depressiva wat goed werkte, maar die kun je niet eeuwig blijven slikken. Sindsdien test ik mijn suiker niet meer, want die is altijd hoog en dat maakt me boos en bang. En ik eet alles, de hele tijd, alleen in het geheim… Ik heb overal chocolade/koekjes/chips verstopt!!! Ik eet de hele dag door, minstens elk half uur, ik eet me misselijk, en ik eet me kapot, ik heb eten gestolen (veel), ik heb geld gestolen om eten te kopen, ik kan gewoon niet stoppen!!! en ik voel me hier zo alleen mee. En ik ben bang dat ik dood ga of mijn benen verlies of zoiets met mijn diabetes die zo uit de hand loopt – ik ben totaal uit de hand gelopen!!! Ik kan het mijn man niet vertellen, hij zal het nooit begrijpen. So I don’t really know what to do.”
Dit is een hartenkreet waar iets aan gedaan moet worden, anders zal deze patiënte zichzelf uiteindelijk onherstelbare schade toebrengen.
De psychologische aspecten van diabetes
Het is duidelijk dat deze patiënte de hoop volledig heeft opgegeven en lijdt aan ernstige psychologische problemen die samenhangen met haar diabetes. In feite wordt zij door een aantal gelijktijdig optredende schijnbaar onoverkomelijke problemen arbeidsongeschikt gemaakt. Aan de ene kant heeft zij diabetes, waarvoor zij zich nauwgezet moet houden aan haar insulinevoorschrift, haar individuele dieetvoorschriften en een bewegingsprogramma, die zij geen van alle uitvoert.
Aan de andere kant worstelt ze met diepgewortelde angsten die door haar aandoening zijn ontstaan (angst om dood te gaan, angst om de controle te verliezen), woede over de oneerlijkheid van het hebben van een ernstige ziekte, depressie (die meerdere oorzaken kan hebben, waaronder het feit dat haar diabetes niet onder controle wordt gehouden, wat de werking van haar hersenen en zenuwstelsel zal beïnvloeden, zoals hieronder wordt geschetst), gevoelens van totale verlatenheid door de rest van de niet-diabetische wereld, en het gevaarlijkste van alles, een soort doodswens die haar ertoe brengt alle maatregelen die haar veilig en gezond houden te negeren, en die zich heeft ontwikkeld tot een soort eetstoornis. Ik ben er zeker van dat veel diabetici deze gevoelens delen en met soortgelijke problemen worstelen.
Waarom patiënten wanhopig worden
Het is volkomen begrijpelijk dat iedereen die gediagnosticeerd wordt met een ernstige aandoening, zoals diabetes type 1, zich geschokt, boos, gefrustreerd, oneerlijk behandeld, depressief, angstig en uitdagend voelt. Als je soortgelijke gevoelens hebt, dan is het belangrijk om zo snel mogelijk deskundige hulp in te schakelen. Vraag uw arts om u door te verwijzen naar een klinisch psycholoog om u te helpen uw gevoelens te verwerken en een positievere benadering te ontwikkelen. Als je de realiteit onder ogen kunt zien en beseft dat diabetes type 1 (net als diabetes type 2 overigens) geen doodvonnis is, dat er stappen zijn die je kunt nemen om deze aandoening onder controle te krijgen en een goed leven te leiden als je goed voor je lichaam zorgt, en dat je hulp moet vragen van diabetesondersteunende netwerken en vooral van je familie en vrienden, dan kun je boven deze gevoelens uitstijgen en ze achter je laten.
Eén van de belangrijkste factoren bij het overwinnen van diabetes is communicatie (zoals vermeld in deel I van deze serie). Zorg dat u zoveel mogelijk informatie krijgt over uw aandoening, uw behandeling (insuline of orale antidiabetica), uw dieet, lichaamsbeweging en waar u psychologische steun kunt krijgen. Doe vervolgens een beroep op de leden van uw steunsysteem wanneer u hen nodig hebt. Isoleer uzelf niet, maar vraag om hulp. Raadpleeg een klinisch psycholoog of een eetstoorniskliniek, je arts en je diëtist, ze zijn er om je antwoorden te geven als je een probleem ervaart, maar ze kunnen je niet helpen als je niet met ze communiceert.
Waarom kan diabetes zo’n uitgesproken psychologisch effect hebben?
Vorige week heb ik gezegd dat de menselijke hersenen extreem gevoelig zijn voor de bloedsuikerspiegel. Om te kunnen denken en functioneren, moeten de hersenen hun bloedsuikerspiegel goed onder controle hebben.
a) Hyperglykemie
Als uw bloedsuiker stijgt tot gevaarlijk hoge niveaus (hyperglykemie, die kan worden veroorzaakt door uw insuline of orale medicatie niet in de juiste doses of op de juiste tijdstippen te gebruiken, of door suikerhoudend voedsel te eten of alcohol te drinken), Je kunt je moe en slaperig voelen, een lage bloeddruk krijgen, een snelle en onregelmatige hartslag, en ketoacidose, waardoor je het bewustzijn verliest en in een coma raakt (Mahan & Escott-Stump, 2000). Al deze symptomen kunnen angst opwekken en uw psychisch welzijn drastisch beïnvloeden.
Als u een hyperglykemische aanval krijgt, moet u onmiddellijk naar uw arts gaan en behandeld worden om ketoacidose en coma te voorkomen.
b) Hypoglykemie
Aan de andere kant kan hypoglykemie (een te lage bloedsuikerspiegel) leiden tot een gebrek aan concentratie, zweten, misselijkheid en braken, vermoeidheid, angst, prikkelbaarheid, agressief gedrag, depressie, gestoord zicht, beverigheid, duizeligheid, snelle hartslag, angina pijnen, en hoge bloeddruk (Mahan & Escott-Stump, 2000). Indien onbehandeld kan ernstige hypoglykemie leiden tot hersenbeschadiging of zelfs een hartaanval uitlokken. Het is niet verwonderlijk dat diabetespatiënten die dergelijke symptomen hebben ervaren, angstig kunnen worden en zich bedreigd kunnen voelen.
Diabetici moeten altijd wat voedingsmiddelen met een hoge GI-waarde (suiker, glucosetabletten, met suiker gezoete koude drank) bij de hand hebben, zodat zij hun bloedsuikerspiegel snel kunnen herstellen bij het eerste teken van een van de hierboven genoemde symptomen. Zodra u zich beter begint te voelen, eet dan een lage-GI-voeding (lage-GI-brood met kaas of een gekookt ei of noten) om uw bloedsuikerspiegel te stabiliseren.
Uw diëtist en uw arts zullen u helpen plannen te maken voor hyper- en hypoglykemische noodgevallen en hoe u deze kunt voorkomen. Preventie van bloedsuikerschommelingen is nog steeds de beste remedie om uw leven op peil te houden, zodat u geen psychische problemen ontwikkelt die uw lichamelijke toestand compliceren.
– (Dr IV van Heerden, DietDoc, mei 2011)