Baren is een van de meest intense en pijnlijke ervaringen die een vrouw ooit in haar leven zal meemaken. Het naar buiten duwen van een baby van 6 of 8 pond door een extreem klein geboortekanaal stelt vaak de fysieke beperkingen van het vrouwelijk lichaam op de proef. Een typische bevalling kan gepaard gaan met urenlange pijn door krachtige samentrekkingen van de baarmoeder, uitrekking, scheuren en druk. Daarom is pijnbestrijding bij de bevalling een belangrijk onderdeel geworden van de moderne verloskundige praktijk.
De laatste jaren is de ruggenprik de meest gebruikte methode geworden voor pijnbestrijding bij vrouwen die bevallen. Volgens recente studies wordt bij meer dan 60% van alle ziekenhuisbevallingen een ruggenprik gegeven. Maar zoals alle medicijnen en procedures heeft ook de ruggenprik voor- en nadelen. Deze pagina geeft een kort overzicht van de goede en slechte kanten van epidurale behandelingen tijdens de bevalling.
Wat is een ruggenprik precies?
De term epiduraal verwijst naar het proces van toediening van regionale verdovingsmedicatie direct in de epidurale ruimte in de onderrug van de moeder. De epidurale ruimte is een gebied dat de wervelkolom omgeeft en gevuld is met vloeistof. De zenuwbanen die pijn en andere sensaties van de hersenen naar het onderlichaam transporteren, lopen door het gebied van de wervelkolom. Wanneer een regionaal pijnstillend geneesmiddel rechtstreeks in de epidurale ruimte wordt geïnjecteerd, blokkeert het in feite de pijnsignalen die via deze zenuwbanen naar het onderlichaam gaan. Dit maakt de ruggenprik tot een zeer effectieve methode om de onderste helft van het lichaam van de moeder tijdens de bevalling te verdoven. Dit vermindert de pijn die de moeder voelt tijdens de bevalling aanzienlijk. Het precieze type medicijn of de combinatie van medicijnen die bij een ruggenprik worden toegediend, varieert.
Een ruggenprik tijdens de bevalling houdt meer in dan een enkele injectie met pijnmedicatie in de epidurale ruimte. Eén injectie duurt niet lang genoeg. In plaats daarvan tikt de anesthesioloog met een speciale naald in de epidurale ruimte, die op zijn plaats blijft zitten en wordt aangesloten op een infuuszak of een soort pomp. Hierdoor kan de pijnmedicatie tijdens de bevalling continu in de epidurale ruimte worden gedruppeld of gepompt. Er zijn 2 soorten epidurale instellingen:
- Gewone epidurale: een grotere infuusnaald wordt rechtstreeks in de epidurale ruimte in het onderste deel van de ruggengraat ingebracht en op zijn plaats gehouden. De naald wordt vervolgens aangesloten op een kleine katheter in datzelfde gebied en aangesloten op een infuus of pomp.
- Gecombineerde ruggenprik (CSE): een CSE is een speciaal soort ruggenprik die sneller pijnstilling geeft dan een gewone ruggenprik. Bij een CSE wordt eerst een plaatselijk verdovingsmiddel in de lage ruggengraat gegeven, daarna wordt een naald getapt en aangesloten op het infuus of de pomp.
Epidurale voordelen
De ruggenprik biedt vrouwen tijdens de bevalling slechts één zeer belangrijk voordeel – pijnverlichting. Arbeid en bevalling zijn pijnlijk en de pijn en het ongemak kunnen uren of zelfs dagen aanhouden. Afgezien van het duidelijke lichamelijke ongemak, kan pijn ook geestelijke stress en angst veroorzaken. De ruggenprik is zeer effectief bij het wegnemen van deze pijn en dit ongemak. De reden waarom epidurale behandelingen de beste methode zijn voor pijnbestrijding tijdens de bevalling, is dat ze alleen het onderlichaam verdoven. Hierdoor kan de moeder wakker en mentaal alert blijven tijdens de bevalling. Het andere belangrijke voordeel van een ruggenprik is dat het onderlichaam van de moeder al verdoofd is, waardoor artsen onmiddellijk een noodkeizersnede kunnen uitvoeren. Als er nog geen ruggenprik is, moeten artsen een algehele narcose toedienen voor een keizersnede. Dit duurt langer en de moeder is bewusteloos op het moment van de bevalling.
Epidurale nadelen
Een eerste nadeel of beperking van een ruggenprik is dat het wat tijd en moeite kost en dat er maar een beperkt tijdsvenster is waarin het kan worden gedaan. Artsen moeten wachten tot de baarmoederhals ten minste 4 centimeter is uitgezet voordat ze een ruggenprik zetten, anders vertraagt het alles te veel. Zodra de baarmoederhals echter volledig uitgezet is, is het te laat om een ruggenprik te geven. Een ander nadeel van de ruggenprik is dat het inbrengen van de naald in de rug vrij pijnlijk kan zijn.
Er zijn een handvol bijwerkingen van epidurale behandelingen bekend die als nadeel moeten worden vermeld. Mogelijke negatieve bijwerkingen van een ruggenprik zijn:
- Verlaagde bloeddruk: soms zorgt een ruggenprik ervoor dat de bloeddruk van de moeder te laag wordt, waardoor artsen moeten ingrijpen en maatregelen moeten nemen om de bloeddruk te verhogen.
- Hoofdpijn: veel vrouwen melden ernstige hoofdpijn te hebben van epidurale behandelingen, vooral wanneer de naald voor het eerst wordt ingebracht.
- Onregelmatige urinelozing: omdat de ruggenprik het onderlichaam van de moeder verdooft, kan het zijn dat ze niet voelt wanneer haar blaas vol is, wat het gevoel geeft dat ze moet plassen. In dat geval kan een katheter nodig zijn.
- Infectie: hoewel zeldzaam, kan de epidurale naald soms niet goed worden gesteriliseerd en een potentieel ernstige infectie in de zenuwen veroorzaken.
Niet alle moeders zullen deze bijwerkingen van een ruggenprik ervaren.
Een ander groot nadeel van het krijgen van een ruggenprik is dat het de neiging heeft de moeder te immobiliseren. Met een lage dosis epidurale kan de moeder nog staan en lopen, met hulp. Maar een ruggenprik op volle sterkte zal het onderlichaam van de moeder volledig verdoven en haar niet in staat stellen haar benen voldoende onder controle te houden om te staan en te lopen.
Het belangrijkste nadeel van een ruggenprik is dat het bevallingsproces er veel langer door kan duren. De ruggenprik is zeer effectief in het verdoven van de zenuwen en spieren in het onderlichaam van de moeder. Het probleem is dat de moeder hierdoor minder goed in staat is om haar spieren te gebruiken om de baby effectief en snel naar buiten te persen. Wanneer de moeder niet in staat is effectief te persen, verlengt dit het bevallingsproces en komt de baby onder meer stress te staan. Hoe langer de bevalling duurt, hoe meer risico er is op een letsel bij de geboorte. Voor meer informatie lees onze pagina over Epidurals en Geboorteletsels.