Een machtige stam
Gad was een van de twaalf zonen van Jakob, die samen de twaalf stammen van Israël vormen. Gad was de zoon van Zilpa, een van Jakobs vier vrouwen, die ook de moeder was van Aser.
Volgens de traditie werd Gad geboren (en stierf hij) op de tiende dag van deze maand, Cheshvan (Shemos Rabba 1: 5). Hij werd Gad genoemd door Leah, die de minnares van Zilpah was geweest. “Gad” betekent Mazal Tav, “veel geluk” (Rashi). Volgens een andere mening (Ibn Ezra) betekent “Gad” een “troep” (als Gedud), en dit is wat Leah bedoelde toen zij Ba Gad zei – want haar zonen vormden nu een hele “troep” (Gen. 3 0:11) .
Op het moment dat Jakob met zijn gezin van zeventig zielen in Egypte kwam wonen, was Gad de vader van zeven zonen. Toen onze aartsvader Jakob zijn zonen zegende voor zijn dood (Gen. 49:19), profeteerde hij dat de stam van Gad dappere troepen zal leveren die de kinderen van Israël naar de overwinning zullen leiden bij de verovering van het Beloofde Land, om vervolgens terug te keren naar hun erfdeel aan de oostzijde van de Jordaan.
Moshe Rabbenu, toen hij de Stammen zegende voor zijn dood, vergeleek Gad met een leeuw. Dit was een toespeling op de machtige krijgers van deze stam die Israëls vijanden zullen verslaan. Hij profeteerde ook dat in Gad’s deel zijn (Moshe’s) graf verborgen zou zijn (Dent. 33:20-21).
Het was vooral belangrijk voor de stam van Gad om sterk te zijn, want zij kreeg haar deel van het land aan de grens, en bewaakte de noord-oostelijke flank van het land.
In de woestijn
Toen de kinderen Israëls werden geteld in de woestijn van Sinaï op de eerste van Iyar, 2449, in het tweede jaar na hun uittocht uit Egypte, was Gad de derde stam die werd geteld (na Reuven en Shimon). De mannen, vanaf de leeftijd van twintig jaar en ouder, telden 45.650 (Num. 1:24, 2 5). De vorst, of het hoofd van de stam (Nassi), was Elyasaf ben Reuel (1:14; 2:14).
In de opstelling van het kamp en de volgorde van de mars, werd de stam van Gad geplaatst onder de staf van Reuven, samen met Shimon, ten zuiden van het Heiligdom (Num. 2:10, 14). Bij de oprichting en inwijding van het Heiligdom op de eerste van Nissan (2449), toen elk van de vorsten van de stammen op opeenvolgende dagen identieke offers bracht voor de inwijding van de Mizbe’ach (Altaar), was het de beurt aan Elyasaf ben Reuel op de zesde dag (zesde van Nissan).
Van de twaalf spionnen, die elk een stam vertegenwoordigden, die Mosjé Rabbenoe uitzond om het Beloofde Land te bespioneren, werd de stam van Gad vertegenwoordigd door Geuel ben Machi. In dit geval wordt Gad als laatste genoemd (Num. 13:15).
Bij de tweede volkstelling in de vlakten van Moab bij de Jordaan te Jericho, bijna 40 jaar na de eerste volkstelling, viel het aantal mannen in de militaire leeftijd (twintig en ouder) van de stam van Gad lager uit dan bij de eerste telling. Hun aantal bedroeg nu slechts 40.500 (Num. 26:18).
Nadat het oostelijke of Transjordaanse deel van Kanaän op de Amorieten was veroverd (Num. 21:21-3 5), wensten de stammen van Reuven, Gad en de helft van Menasheh zich in dat deel te vestigen. Deze stammen hadden grote kudden vee en schapen, en toen zij zagen dat het land van Jazer en Gilead, ten oosten van de Jordaan, zeer geschikt was om te grazen, benaderden zij Mosjé, Elazar en alle vorsten met het verzoek dat dit gebied aan hen zou worden gegeven als hun deel van het Beloofde Land. Dit leek aanvankelijk op een nieuwe opstand, en Mosjé berispte de Reuvenieten en Gadieten streng: “Zullen jullie broeders ten strijde trekken, en jullie zullen hier blijven zitten?” zei hij, hen herinnerend aan wat er met het volk gebeurde toen zij zich lieten leiden door het slechte rapport van de verspieders. Maar de leiders van Reuven en Gad verzekerden hem dat zij niet alleen bereid waren de andere stammen te vergezellen en te helpen bij de verovering van Kanaän, maar dat zij in de voorste gelederen zouden marcheren bij de veldslagen. Toen Mosjé dit aanbod aannam en het tot een vaste voorwaarde maakte, willigde hij hun verzoek in. Toen kregen de Reuvenieten en de Gadieten toestemming om in Transjordanië versterkte steden te bouwen voor de vrouwen en kinderen, en schaapskooien voor hun kudden, terwijl de strijdende mannen van deze stammen met de andere stammen de Jordaan zouden oversteken om voorop te gaan bij de verovering van Kanaän. De stammen Gad en Reuven bouwden een aantal steden, terwijl de clan van Machir, de zoon van Menashe, het land Gilead ging veroveren op de Amorieten die daar woonden, en het als hun erfdeel ontvingen (Num. hfdst. 32).
Onder Jozua
De stammen Gad en Reuven voerden getrouw hun belofte uit. Toen het grootste deel van het land Kanaän was veroverd, bevestigde Jozua hun erfenis in Transjordanië, en stelde de grenzen vast van de landen die aan deze stammen waren gegeven. Gad kreeg het gebied van Jazer, een aanzienlijk deel van Gilead, een deel van het land van Amon en van de koninkrijken van Sihon en Og, grenzend aan de Zee van Kinnereth in het noorden (Jozua 13 :24-2 8). Een van de steden van Gad-Ramoth in Gilead – samen met Betzer in de woestijn, van Reuven, en Golan van Menasjeh – vormden drie Vluchtsteden, met andere drie Vluchtsteden ten westen van de Jordaan (Jozua 20:8), zoals zij reeds door Mosjé Rabbenu waren toegewezen (Deut. 4:41-43). Onze wijzen leggen uit dat het percentage onvrijwillige doodslag groter was onder de tweeënhalf stammen dan onder de andere stammen, en daarom was er een gelijk aantal Toevluchtsoorden, aan beide zijden van de Jordaan.
Voordat de strijders van Reuven, Gad en de halve stam Menasjeh terugkeerden naar hun vrouwen en kinderen, vermaande Jozua hen om trouw te blijven aan G-d en aan de Tora en Mitzvoth, met heel hun hart en ziel. Toen zegende Jozua hen en stuurde hen naar huis (Jozua 22:1-6).
Bij hun terugkeer richtten de tweeënhalve stam een replica op van de Mizbe’ach bij de Jordaan, niet om er offers op te brengen, maar als een symbool en herinnering aan hun eenheid met de rest van de stammen van Israël voor toekomstige generaties (22:10-34).
In de tijd van Saul en David
Tijdens de jaren van de Filistijnse invallen, vooral in het begin van de regering van koning Saul, voordat hij in staat was een leger op de been te brengen om de invallers af te slaan, staken veel Joden de Jordaan over om hun toevlucht te zoeken in het land van Gad en in Gilead (I Sam. 13:7). Sommige van de machtige krijgers van Gad voegden zich bij David toen hij op de vlucht was voor de jaloezie van Saul en toch zijn eigen succesvolle gevechten tegen de Filistijnen voerde. De Gadieten werden beschreven als “dappere krijgslieden, geschikt voor de strijd, die schild en gesp konden hanteren, wier aangezichten waren als die van leeuwen en die snel waren als de winden op de bergen … aanvoerders van het leger; de minste van hen had het bevel over honderd man en de grootste over duizend” (I Kron. 12:8-14).
De naburige koninkrijken, Aram (Syrië) in het noorden en Moab in het zuiden, vormden af en toe een bedreiging voor de twee-en-een-half stammen, en voor Gad in het bijzonder.
Tijdens de regering van Omri, koning van het Noordelijke Koninkrijk van de Tien Stammen (3010-3021), werd het koninkrijk Moab in het zuidoosten van het Land Israël onderworpen, en betaalde het jaarlijks een eerbetoon aan het Koninkrijk Israël. Tijdens de korte regering van Omri’s kleinzoon Ahaziah (3041-43), kwamen de Moabieten echter in opstand. Mesa, hun koning, veroverde verscheidene steden van de stammen Reuven en Gad, en slachtte hun inwoners af. In het beroemde Monument van Mesa, dat was opgegraven, luidt een deel van de inscriptie opschepperig:
Ik Mesa, zoon van Chemosh, koning van Moab, van Dibon. Mijn vader regeerde dertig jaar over Moab, en ik regeerde na mijn vader … Ik zag wraak op al mijn vijanden. Omri, koning van Israël, teisterde Moab vele jaren… Zijn zoon volgde hem op en zei: “Ik zal Moab ook teisteren” … (Mijn god) Chemosh keerde Medba terug in mijn dagen. Ik bouwde Baal-Meon . . . en Kiriathaim . . . Toen zei Chemosh tegen mij: “Ga Nebo vangen . . .’ Ik marcheerde gedurende de nacht en vocht van de dageraad tot de middag en veroverde het en doodde al zijn zevenduizend mannen en vrouwen, jong en oud, en offerde hen aan Chemosh .
Tijdens de regering van Jorams opvolger, koning Jehu (3055-3083), viel koning Hazael van Syrië het gebied van Gad, Reuven en Menasheh binnen. Gedurende vele jaren onderdrukte de machtige Syrische koning het Noordelijke Koninkrijk wreed en bestookte hen met regelmatige aanvallen.
Het ging van kwaad tot erger voor de Tien Stammen, inclusief Gad. Tenslotte viel Tiglath Pileser, koning van het machtige Assyrische rijk, het grondgebied van de tweeënhalf stammen binnen en annexeerde hen als deel van zijn Syrische provincie. De twee en een half stammen werden verbannen uit hun land, dat nu werd bewoond door Amonieten en andere volken. Vervolgens sneed hij het grootste deel van het noordelijke deel van het land af, waarbij hij de inwoners gevangen nam.
De definitieve ballingschap van de Tien Stammen kwam in 3205 toen Sjalmaneser, de opvolger van Tiglath Pileser, Samaria, de hoofdstad van het Noordelijke Koninkrijk, veroverde.
Het Koninkrijk Juda in het zuiden, met de stammen Juda en Benjamin, alsmede de Kohaniem en Leviiem van de stam Levi, bleef 133 jaar lang bestaan. In 3338 werden Jeruzalem en het Beth Hamikdosh verwoest en de meeste Joden werden gevangen genomen en naar Babylon gevoerd. Zij werden Jehoediem (“Joden”) genoemd, naar de stam van Jehoeda (Juda). Zeventig jaar later werden Jeruzalem en het Beth Hamikdosh herbouwd door terugkerende ballingen uit Babylon, zoals de heilige Profeten hadden voorspeld. Geleidelijk aan verspreidden de Joden zich over het grootste deel van het Land Israël ten westen van de Jordaan. Het tweede Beth Hamikdosh heeft 420 jaar bestaan, totdat de Romeinen het samen met Jeruzalem verwoestten. Sinds die tijd is ons Joodse volk over de hele wereld verspreid, wachtend op de verschijning van Moshiach, die de Joodse ballingen uit alle delen van de wereld zal verzamelen in het Heilige Land en het Beth Hamikdosh zal herbouwen op zijn oude plaats, zoals beloofd door onze heilige profeten. Inderdaad, de profeet Ezechiël beschrijft de grenzen van het land dat door de twaalf stammen is teruggenomen. Hij verklaart dat de stad Jeruzalem twaalf poorten zal hebben, elk genoemd naar een stam. De poort van Gad zal een van de drie zuidelijke poorten zijn (Ezechiël 48:27, 28, 34). Dan zullen alle twaalf stammen van Israël weer verenigd zijn in hun eigen land, één volk, met één Torah, dienend de Ene G-d.