Definitie van het begrip “braindrain”. Het probleem van de braindrain verwijst naar de situatie waarin een land zijn beste werknemers verliest. Geschoolde arbeidskrachten in ontwikkelingslanden als India of Pakistan kunnen bijvoorbeeld worden aangetrokken door betere lonen en arbeidsomstandigheden in ontwikkelde landen, zoals de VS en West-Europa.
De braindrain betekent dat ontwikkelingslanden moeite kunnen hebben zich te ontwikkelen omdat hun best geschoolde arbeidskrachten de economie verlaten. Zo wordt het moeilijk om de cyclus van het verlies van de beste arbeidskrachten te doorbreken. Door deze “braindrain” verliezen de ontwikkelingslanden op velerlei manieren:
In de afgelopen 25 jaar heeft er een aanzienlijke emigratie van werknemers uit Midden- en Oost-Europa plaatsgevonden – meestal uit West-Europa. Hoewel deze migratie voordelen heeft voor de EU als geheel en voor de werknemers die emigreren, hebben de landen die een grote netto-uitstroom van (meestal jonge) geschoolde werknemers zien, aanzienlijke externe kosten en nadelen ondervonden.
De netto-emigratie is echter niet zonder voordelen. Migranten sturen geld terug naar hun land en ze kunnen terugkeren met verbeterde vaardigheden en kennis van zaken.
Problemen van de ‘brain drain’ – netto-emigratie
- Minder belastinginkomsten door het mislopen van inkomstenbelasting. Jonge werknemers tussen 25 en 60 jaar leveren de grootste bijdrage aan de financiën van een land omdat zij wel inkomstenbelasting betalen, maar geen pensioenen of onderwijsuitgaven ontvangen. Baltische landen met een grote netto-emigratie zullen naar verwachting een stijging van de afhankelijkheidsratio zien – het aantal gepensioneerden ten opzichte van de bevolking in de werkende leeftijd.
- Afname van het concurrentievermogen. Een tekort aan geschoolde arbeidskrachten kan de lonen sneller opdrijven dan de productiviteit. Overmakingen naar het thuisland kunnen ook een appreciatie van de wisselkoers veroorzaken. Overmakingen kunnen ook leiden tot een lager arbeidsaanbod, omdat degenen die overmakingen ontvangen minder geneigd zijn om voor een laag uurloon te werken.
- Verliest potentiële ondernemers. Degenen die emigreren zijn meestal de meest capabele en bereid om risico’s te nemen. Migranten zijn potentiële ondernemers die, als zij in het land van herkomst zouden blijven, een bedrijf zouden kunnen opzetten dat zou bijdragen aan de economische groei en werkgelegenheid zou creëren.
- Het kan leiden tot een tekort aan belangrijke geschoolde arbeidskrachten. Het zijn vaak geschoolde arbeidskrachten (verpleegkundigen, artsen, ingenieurs) die het gemakkelijkst emigreren naar landen met hogere inkomens. Hierdoor kan in het oorspronkelijke land een tekort aan arbeidskrachten ontstaan. Volgens de Economist is het verlies van geschoolde werknemers een aanzienlijk probleem in veel Oost-Europese economieën (Economist jan 2017)
- Polls onder Bulgaarse medische studenten tonen aan dat 80-90% van plan is te emigreren na het afstuderen.
- De beroepsbevolking van Letland is sinds 2000 met 25% gedaald
- Vermindert het vertrouwen in de economie; mensen streven ernaar te vertrekken in plaats van te blijven.
- Niet-economische kosten. Als jonge geschoolde arbeidskrachten emigreren, kan dat gevolgen hebben voor politieke en sociale instellingen – jonge, ambitieuze afgestudeerden zijn minder goed vertegenwoordigd in politieke instellingen. Volgens het IMF “zijn de indicatoren voor corruptiebeheersing, inspraak en verantwoording, rechtsstaat en doeltreffendheid van de overheid momenteel allemaal aanzienlijk zwakker in de Zuidoost-Europese landen, die in vroegere jaren ook te maken hadden met een grotere uitstroom van beter opgeleiden dan de landen van Midden- en Oost-Europa en de Baltische staten.” IMF 20 juli 2016
- Lagere groei. Volgens het IMF – zelfs als rekening wordt gehouden met het effect van overmakingen, heeft de netto-emigratie ervoor gezorgd dat het bbp lager is dan het zou zijn geweest zonder netto-emigratie.
“Empirische analyse suggereert dat in 2012 de cumulatieve reële bbp-groei gemiddeld 7 procentpunten hoger zou zijn geweest in de LMOE bij afwezigheid van emigratie in de periode 1995-2012, waarbij emigratie van geschoolden een belangrijke bijdragende factor speelt.” IMF 20 juli 2016
Voordelen van netto-emigratie en de braindrain
Hoewel ontwikkelingslanden hun beste werknemers kunnen verliezen, is het mogelijk dat er verschillende voordelen zijn voor het toelaten van migranten om te vertrekken en elders te werken.
- Werknemers kunnen meer ervaring opdoen en van het werken in andere landen. Deze kennis kan vervolgens worden gebruikt wanneer zij terugkeren en in hun geboorteland een bedrijf opzetten.
- Migrerende werknemers sturen vaak geld terug naar hun familie in het land van herkomst. Dit kan een aanzienlijke bijdrage leveren aan de betalingsbalans en de verbetering van het BBP. Overmakingen kunnen investeringen en financiële verdieping mogelijk maken.
bron: Wereldbank Migration and Development Brief, pdf. Hieruit blijkt dat geldovermakingen van migrerende werknemers een aanzienlijke bron van kapitaalstromen naar ontwikkelingseconomieën zijn. - Migratie is vaak van korte duur. Veel werknemers die naar een beter betaalde baan verhuizen, keren vaak na een paar jaar weer terug.
- Stijging van de reële lonen levensstandaard. Oost-Europese landen die te maken hebben gehad met netto-emigratie, hebben sinds hun toetreding tot de Europese Unie ook een stijging van de levensstandaard en de reële lonen gezien. Het vrije verkeer van arbeid en kapitaal is niet eenrichtingsverkeer. Multinationals investeren graag in Oost-Europa om te profiteren van de lagere arbeidskosten en de groeiende markten. Volgens de Economist heeft het relatieve tekort aan arbeidskrachten bedrijven ertoe aangezet de reële lonen te verhogen. In the Baltic countries, wages have been rising faster than productivity – which has forced firms to invest more in automation to remain competitive.
Related pages
- Economic impact of migration and remittances
- Economic impact of immigration
- Policies for economic development
Central, Eastern and Southeastern Europe (CESEE)