Veel mensen denken bij Assepoester meteen aan de beelden die Disney in 1950 creëerde: de goede fee, de prachtige blauwe baljurk, het glazen muiltje en de zingende muizen. Het verhaal, zoals verteld in de tekenfilm, is een behoorlijk verwaterde interpretatie.
Het verhaal van Assepoester is veel ouder dan Disney’s bewerking. Volgens Vox gaat het terug op verhalen van 2000 jaar geleden.
Cinderella Fleeing the Ball door Anne Anderson.
Het verhaal van Assepoester gaat in essentie over het overwinnen van onderdrukking en het overschrijden van klassengrenzen. De eerste versie van het verhaal stamt uit Griekenland, uit de zesde eeuw voor Christus. In de Griekse versie van het verhaal wordt de schoen van een courtisane, Rhodopis, meegenomen door een adelaar.
De adelaar neemt de schoen mee over de Middellandse Zee en laat hem vallen in de schoot van een Egyptische koning. De koning gaat op zoek naar de eigenaar van de schoen, vindt Rhodopis en trouwt met haar.
Paar oude leren sandalen uit Egypte.
Een andere zeer oude versie van het verhaal bestaat in China en is het verhaal van Ye Xian. Volgens Ancient Origins was zij de moederloze dochter van een in grotten wonende hoofdman. De personages lijken sterk op die van de Assepoester-mythe die we vandaag kennen, waaronder een boze stiefmoeder en een onaardige stiefzuster. In plaats van een goede fee heeft Ye Xian de magische graten van een vis, die haar wensen vervult.
Het verhaal van Ye Xian weerspiegelde de bewondering voor kleine voeten in het oude China. Later werd het inbinden van voeten een gangbare praktijk om te voorkomen dat voeten zouden groeien.
Wanneer haar vader sterft, wordt zij de dienares van haar stieffamilie, die haar wil degraderen en wil voorkomen dat zij haar stiefzus, Jun-Li, overtreft, die aanzienlijk minder aantrekkelijk is dan Ye Xian. Als haar familie naar een festival gaat om het nieuwe jaar te vieren, blijft ze achter.
Met hulp van de magische botten gaat ze naar het festival in een prachtige jurk en gouden schoenen die op visschubben lijken.
Ze wordt door iedereen op het feest goed ontvangen, maar is bang herkend te worden door haar familie en vlucht, een schoen achterlatend.
Schoen van Assepoester.
De schoen wisselt meerdere malen van eigenaar en komt uiteindelijk in handen van een koning. De koning is gefascineerd door het kleine formaat van de schoen en laat hem tentoonstellen in een paviljoen. Ye Xian vindt uiteindelijk haar weg naar het paviljoen, overtuigt de koning haar de schoen te laten passen, en het gebruikelijke happy end vindt plaats.
Cendrillon-verhaal van Charles Perrault.
In heel Europa zijn er meer dan 500 versies van ditzelfde basisthema. Tot de beroemdste behoren de verhalen van Aschenputtel, opgetekend door de gebroeders Grimm, en La Gatta Cenenterolla van Giambattista Basile.
Beiden zijn opmerkelijk gewelddadiger dan onze geliefde Disney-versie, maar ze zijn gebaseerd op oudere – en donkerdere – volksverhalen. Moord, verminking, kannibalisme en incest komen allemaal voor in deze verhalen van over de hele wereld.
Charles Robinson illustreerde Assepoester in de keuken (1900), uit “Tales of Passed Times” met verhalen van Charles Perrault.
De versie van het verhaal die de meesten van ons het best kennen, en die Assepoester de komende 400 jaar zou definiëren, ontstond in Frankrijk in de 17e eeuw en heette Cendrillon.
Charles Perraults versie van het sprookje, gepubliceerd in 1697, is de eerste met een pompoen, een goede fee en een paar vriendelijke dieren die de arme Cendrillon helpen haar prins te vinden.
Alle versies van dit zeer oude verhaal hebben enkele thema’s gemeen. Het eerste is dat vrouwen van schoonheid lijden in ontbering, armoede, en/of de lagere klassen en worden verheven tot het rijk van de koningen en, meestal, de liefde.
Oliver Herford illustreerde Assepoester met de Fairy Godmother, geïnspireerd door de versie van Perrault.
Een andere is dat alle versies van het verhaal de sociale en politieke machteloosheid van vrouwen ten opzichte van mannen gedurende een groot deel van de geschiedenis weerspiegelen. Assepoester is grotendeels een passieve figuur. Alle dingen die haar redding blijken te zijn, komen uit andere bronnen dan zijzelf.
In de moderne versies van het verhaal wordt zij afgeschilderd als het bevoorrechte kind van een rijke man, totdat de dood van haar vader haar status ontneemt. Haar status en veiligheid worden alleen herwonnen door de prins.
Ten slotte kan het verhaal ook worden geïnterpreteerd als een moreel verhaal waarin vrouwen worden gepromoot om binnen hun juiste rol in de samenleving te blijven, omdat de schoonheid van de heldin deugd en zuiverheid kan symboliseren, die worden beloond, terwijl de figuren van de stieffamilie die gemeenheid en wrok belichamen over het algemeen worden afgebeeld als lelijk, en in veel versies van het verhaal slecht aflopen.
Lees een ander verhaal van ons: Het waargebeurde verhaal van Pocahontas is droeviger en minder romantisch dan de blijvende mythen
Of je nu voor een van deze interpretaties kiest, de romantisering van het verhaal door de moderne samenleving is waarschijnlijk niet wenselijk om aan jonge meisjes op te dringen.