De meesten weten al dat plagiaat een ethische overtreding is en een schending van de erecode van je school of werkplek. Als je betrapt wordt op plagiaat, kun je gestraft worden door je school, ontslagen worden of zelfs je carrière ruïneren.
Maar hoe zit het met de juridische gevolgen? Kan een plagiator worden aangeklaagd of, erger nog, strafrechtelijk worden vervolgd? Het antwoord is dat dit afhangt van de aard van het plagiaat.
De meest voor de hand liggende manier waarop plagiaat een juridische kwestie kan worden, is inbreuk op het auteursrecht.
Het auteursrecht is een reeks exclusieve rechten die aan de maker van een origineel werk worden verleend. Plagiaat is vaak een inbreuk op die rechten, zowel door het werk zonder toestemming te kopiëren als door het te verspreiden.
Niet alle plagiaat is echter een inbreuk op het auteursrecht. Men kan bijvoorbeeld plagiaat plegen op bronnen die niet auteursrechtelijk beschermd zijn (d.w.z. in het publieke domein) en toch geen auteursrechtinbreuk plegen. Ook ideeën en feiten zijn niet auteursrechtelijk beschermd, maar kunnen wel degelijk worden geplagieerd. Ten slotte is het kopiëren en hergebruiken van korte passages zonder bronvermelding een vorm van plagiaat, maar waarschijnlijk geen inbreuk op het auteursrecht.
Kortom, bij plagiaat gaat het erom of een werk al dan niet correct wordt geciteerd, terwijl het bij inbreuk op het auteursrecht gaat om het gebruik van het oorspronkelijke werk. Hoewel er overlapping is tussen de twee, zijn ze verre van een en hetzelfde. Bovendien zouden de meeste plagiaatwerken die inbreuk maken op het auteursrecht waarschijnlijk nog steeds inbreuken op het auteursrecht zijn, zelfs als ze correct werden geciteerd.
Het auteursrecht is echter niet de enige manier waarop plagiaat voor de rechter kan komen. Buiten de klas, bij het indienen van onderzoekssubsidies of het leveren van projecten aan klanten, zijn er vaak contracten die vereisen dat het ingediende werk origineel is. Plagiaat is een schending van dat contract en kan resulteren in een rechtszaak.
Een beroemd voorbeeld hiervan is auteur Kaavya Viswanathan, die een rechtszaak wegens contractbreuk met haar uitgever alleen wist te voorkomen door het voorschot op haar boek terug te betalen.
Maar terwijl civiele zaken over plagiaat zeldzaam zijn, zijn strafzaken dat nog meer.
In de Verenigde Staten werd onderzoeker Craig Grimes geconfronteerd met een strafrechtelijk onderzoek naar fraude omdat hij twee keer subsidie had gekregen voor hetzelfde voorstel. De aanklacht werd ingetrokken, maar hij kreeg wel een verbod van twee jaar om onderzoeksgelden te ontvangen.
In plaats daarvan komen strafzaken vaker voor in andere landen en zijn ze meestal gekoppeld aan het auteursrechtregime van het land.
In 2012 werd in India bijvoorbeeld voormalig vice-kanselier Deepak Pental van de Delhi University in de gevangenis gegooid vanwege beschuldigingen dat hij onderzoek van een collega had geplagieerd. Datzelfde jaar kreeg een Poolse professor tot drie jaar gevangenisstraf voor plagiaat in een boek op grond van de nationale auteursrechtwet.
Hoewel dit een gebied is dat zich snel ontwikkelt nu het Verenigd Koninkrijk, evenals andere landen, contract cheating strafbaar willen stellen. Dit zou ertoe kunnen leiden dat studenten die zich bezighouden met contract bedrog strafrechtelijke sancties tegemoet kunnen zien, waaronder een permanente registratie van hun wandaden.
Voorlopig wordt plagiaat echter zelden een strafrechtelijke of civielrechtelijke zaak, vooral als het in de klas gebeurt. Het kan echter gebeuren en het gebeurt ook. Alsof men nog een reden nodig had om plagiaat te vermijden, zouden de mogelijke juridische gevolgen een extra motivatie moeten zijn.