Al bijna drie decennia lang genoot Isabel Allende van een zegening die de personages in haar boeken vaak ontging: een gevoel van thuis en blijvende liefde. Ze vond haar toevlucht in een pittoresk stukje Californië en in de armen van een liefhebbende Amerikaanse echtgenoot, William Gordon. Geen slechte manier om je herfstjaren door te brengen na een leven dat gekenmerkt werd door ontworteling en verlies.
Maar terwijl de Chileense schrijfster zich opkrult in een uit de kluiten gewassen fauteuil in een hotel in Los Angeles, laat ze een kleine bom ontploffen onder de notie van een gelukkig einde. “Een jaar geleden zou ik gezegd hebben dat thuis is waar mijn liefde is,” zegt ze, in grammaticaal foutloos, geaccentueerd Engels. “Maar nu ik geen liefde heb, weet ik niet waar thuis is.”
Na 27 jaar huwelijk en tientallen boeken over liefde, familie en saamhorigheid, is de 73-jarige schrijfster nu alleenstaand en woont ze alleen in haar huis buiten San Francisco.
Sympathie wil ze niet. “Geef me niet je medeleven, want het is heel goed geweest om dat huwelijk te beëindigen. We hebben nooit met de deur geslagen of tegen elkaar geschreeuwd. Er was geen derde persoon bij betrokken. Het is gewoon een natuurlijke dood gestorven.”
De toon is filosofisch en zakelijk. Na verlating, verbanning, verdriet, roem en fortuin – meer dan 65 miljoen verkochte boeken – lijkt Allende klaar om een nieuw, onverwacht hoofdstuk in een opmerkelijk leven te beginnen. “Het is vreemd om thuis te komen en alle lichten zijn uit, en het is stil en koud. Het is vreemd geen andere aanwezigheid te hebben, het gewicht van een ander lichaam. Maar ik zal eraan wennen.”
Chic in zwarte laarzen en rok en geborduurd jasje, is Allende aan het einde van een twee maanden durende Europese en Amerikaanse tournee om haar nieuwste boek, The Japanese Lover, te promoten. Het is een epos over verloren en gevonden liefde, dat zich uitstrekt van het hedendaagse San Francisco tot de nazi-invasie in Polen, Pearl Harbor en de opsluiting van mensen van Japanse afkomst in Amerikaanse interneringskampen. Ze schreef het toen haar huwelijk met Gordon afbrokkelde, waardoor het verhaal beladen is met een pijnlijke aanvaarding dat slechts weinigen echte, blijvende liefde ervaren.
Mega-bestsellers als Inés van mijn ziel, Stad van de beesten en Paula, een memoires over haar dochter die in 1992 overleed na een door porfyrie veroorzaakte coma, hebben bewezen dat Allende in staat is het menselijk hart te doorgronden, en verhalen te kanaliseren die zijn doorspekt met magisch realisme. Haar volgelingen schrijven haar in drommen, delen hun eigen verhalen en vragen om raad.
Tussen de slokjes thee door is Allende welwillend en energiek als ze haar tumultueuze levensreis bespreekt. Ze werd op driejarige leeftijd door haar vader in de steek gelaten en trok met haar moeder en stiefvader, een Chileense diplomaat, door Zuid-Amerika voordat het gezin terugkeerde naar Santiago. Nadat Augusto Pinochet in 1973 Salvador Allende omver had geworpen in een bloedige staatsgreep, vluchtte de jonge Isabel, een achternicht van de gevallen president, naar ballingschap in Venezuela. Daar ging ze journalistiek bedrijven, scheidde van haar eerste echtgenoot en schreef haar debuutroman, Het huis van de geesten, geïnspireerd door herinneringen aan het huis van haar grootvader.
Toen Allende zich in 1989 met Gordon in Californië vestigde, was ze hard op weg om een van de meest gelezen Spaanstalige auteurs ter wereld te worden; een bekroond fenomeen, haar boeken werden in meer dan 30 talen vertaald. Ze adviseerde Gordon, een advocaat die romanschrijver is geworden, bij het schrijven en genoot van de schoonheid van Marin County. Gordons drie volwassen kinderen uit een vorige relatie waren echter drugsverslaafd en twee stierven aan een overdosis.
“Toen zijn jongste zoon drie jaar geleden stierf, verloor hij gewoon zijn interesse in alles. Hij ging naar binnen en sloot iedereen af, mij inbegrepen. Het is heel triest. Het lot heeft hem heel harde klappen gegeven. Tussen hem en mij, hebben we drie kinderen verloren. Er zijn maar weinig stellen die de dood van één kind overleven, laat staan van drie.”
Ze probeerde het huwelijk te redden. “Therapie, antidepressiva, noem maar op, en het hielp niet. Eén persoon kan het niet redden. Dit is iets wat we samen hadden moeten doen.”
Het vergt meer moed om in een dode relatie te blijven dan hem te verlaten, zegt ze. “Weggaan confronteert je met eenzaamheid, en je bent een tijdje bang, en dan kom je er overheen.” Het idee van een blijvende liefde spreekt haar echter nog steeds aan. “Ik zou willen dat het mij was overkomen. Ik heb zulke koppels gekend – die samen ouder zijn geworden, zich op prachtige manieren hebben verbonden. Ik denk dat het mogelijk is.”
Vroeger was het makkelijker. “Maar nu leven mensen te lang, dus we hebben nog 20 jaar om fouten te maken,” lacht ze. Verwacht ze weer liefde te vinden? Een pauze, dan een lach. “Misschien niet in een huwelijk, maar wel met een minnaar.”
Zijn gevoelens van eenzaamheid goot ze in de nieuwe roman. “Ik stelde mezelf de vraag hoe mijn oude dag zou zijn. Want ik heb nog nooit alleen geleefd.” Allende huivert bij het noemen van datingapps als Tinder. “Nee, helaas kan ik dat niet doen. Ik behoor tot een generatie waar dat not done was.” Allende benadrukt dat ze niet geïsoleerd is: haar zoon en schoondochter wonen in de buurt, net als vrienden.
Allende werd in 1993 Amerikaans staatsburger, ontving vorig jaar de presidentiële vrijheidsmedaille tijdens een ceremonie in het Witte Huis en verwacht te sterven in Californië, maar ze voelt zich geen gringa. Haar gevoel van eigenwaarde ligt in het zuiden. “Het thema van ontheemding is heel natuurlijk voor mij. Het komt altijd terug in mijn boeken omdat ik mijn hele leven een buitenlander ben geweest en ik nergens thuis hoor. Ik ben een immigrant.”
De uitbarsting van xenofobie in de Amerikaanse politiek baart haar grote zorgen. De burgemeester van Virginia (een Democraat) die zich beriep op Japanse interneringskampen bij zijn verzet tegen een welkom voor Syrische vluchtelingen was al erg genoeg, maar Donald Trump, de Republikeinse presidentskandidaat, is echt gevaarlijk, zegt ze. “Hij is een razende gek. En hij heeft een grote aanhang. Hij kan de Republikeinse partij vernietigen. Dit lijkt grappig en grotesk, maar het is heel eng, want dit is hoe de nazi-beweging begon. Niemand nam het serieus. We denken dat het hier nooit zal gebeuren. Het zou kunnen.”
Allende heeft ook kritiek op linkse regeringen in Zuid-Amerika en gelooft dat de blunders van Cristina Kirchner in Argentinië een conservatief in staat stelden de presidentsverkiezingen van oktober te winnen. “Je kon het zien aankomen omdat de corruptie en inefficiëntie van de Kirchner-regering ontstellend was.” Venezuela, waar op 6 december parlementsverkiezingen worden gehouden, is er nog slechter aan toe. “De verhalen die ik van mijn vrienden en familie hoor, gaan over een land dat economisch en politiek in elkaar is gestort. Alle natuurlijke hulpbronnen die je je maar kunt voorstellen, plus olie, en ze zijn erin geslaagd de economie in te laten storten.”
Allende leest ’s ochtends het nieuws op haar telefoon, zit vervolgens zes tot acht uur achter de computer en klokt een aantal uur eerder af dan ze gewend was. “Het is moeilijk om me los te rukken van het schrijven, maar ik moet een leven hebben.” In plaats van het plot van tevoren te structureren, begint ze met de kaalste schets van een personage en laat het verhaal zich organisch ontwikkelen, een meanderend, trial-and-error proces, zoals ze zelf toegeeft. “Ik vertel het verhaal gewoon zoals het komt.”
Ondanks haar productiviteit en succes, werd Allende vroeger geplaagd door zenuwen. Pas “zeer recentelijk” is ze zelfverzekerd geworden. “Nu realiseer ik me dat ik een verhaal kan vertellen, dat ik de vaardigheid, de opleiding en de ervaring heb.” Ze is een verrassende voorstander van bepaalde televisiedrama’s. “De beste storytelling zijn die series op tv,” zegt ze, verwijzend naar shows als Breaking Bad, Game of Thrones en Ray Donovan. “Die zijn geweldig. Het gevoel van spanning, hoe ze je bij de nek grijpen en niet meer loslaten.”
Sinds ze alleen woont, brengt Allende haar avonden lezend door en laat ze de televisie links liggen. Het is geen artistieke beslissing. Ze haalt haar schouders op en glimlacht. “Ik weet niet hoe ik hem aan moet zetten.”