Discussie
Tandverzorgingsproducten moeten voldoende abrasief zijn om hun functie te vervullen zonder schade aan de tanden toe te brengen en moeten zorgen voor een maximale reiniging bij een minimale slijtage. Verlies van tandstructuur kan echter optreden in de kroon, de wortel of in beide, waardoor non-carious cervicale laesies worden gevormd. Studies over niet-cariateuze cervicale laesies hebben gerapporteerd dat de leeftijd, mondhygiëne en tandpasta risicofactoren voor tandslijtage zijn (3,9).
Tandpasta’s worden wereldwijd dagelijks door de bevolking gebruikt, maar er is weinig informatie beschikbaar over deze producten, wat belangrijk zou zijn voor tandartsen om het juiste gebruik aan patiënten aan te bevelen.
De pH van de in dit onderzoek geanalyseerde tandpasta’s was neutraal en basisch, met uitzondering van Sensodyne Cool Gel (groep 1) en Prevent Antiplaca (groep 2), die een licht zure pH hadden. Een punt van zorg bij het gebruik van zure producten is de mogelijke toename van de slijtage van het glazuur als gevolg van de synergetische werking van erosie en abrasie tijdens het tandenpoetsen (10). De alkalische pH van tandreinigingsmiddelen helpt bij het neutraliseren van zure biofilm, die tandcariës kan veroorzaken (11). Sommige auteurs hebben gemeld dat tandreinigingsmiddelen met een zure pH de binding van fluoride aan de tanden verhogen (12,13). Een recente in vitro studie toonde aan dat een 550- µg F/g aangezuurde dentifrice (pH 5,5) dezelfde effectiviteit had als een 1.100- µg F/g neutrale dentifrice in een pH-cyclisch model (7). Met hetzelfde protocol vonden Alves et al. (10) dat tandpasta’s met een lagere pH (4,5) tot betere resultaten leidden in vergelijking met die gerapporteerd door Brighenti et al. (7). Deze gegevens suggereren dat de verlaging van de pH leidt tot minder mineraalverlies, waarschijnlijk door de vorming van meer CaF2 dat aan het glazuuroppervlak wordt geadsorbeerd (en daardoor een grotere beschikbaarheid van F). Het is belangrijk op te merken dat de geteste tandpasta’s een licht zure pH hadden, die mogelijk weinig invloed heeft op de fluoridewerking op het glazuuroppervlak. Johannsen et al. (14) hebben de pH-waarde van tandreinigingsmiddelen gemeten en geconstateerd dat tandreinigingsmiddelen met een lage pH-waarde schurender zijn. Bij de behandeling van een patiënt met blootliggend dentine kan een tandpasta met een zure pH echter negatieve effecten hebben op dit oppervlak, wat kan leiden tot verlies van de dentinestructuur. Daarom moet patiënten met deze aandoening worden geadviseerd om tandpasta’s te gebruiken met een neutrale of basische pH. In een eerdere studie (13) kon bij gebruik van een slurry met basische pH na ontharding een iets betere verharding worden gemeten (13). Aangenomen wordt dat de fabrikanten er belang aan hechten tandpasta’s met een hogere pH te formuleren om de mogelijkheid uit te sluiten dat een lage pH het verlies van tandstructuur door abrasie verergert (9).
Om de grotere variatie in abrasiviteit van verschillende handelsmerken te begrijpen, werd ook het uitdrogingsverlies van tandpasta’s onderzocht. Het uitdrogingsverlies in de huidige studie was vergelijkbaar tussen de groepen. Sensodyne Original (64,07%), Sensodyne Cool Gel (60,85%) en Sensodyne Branqueador (65,83%) vertoonden een hoger gehalte aan abrasieve stoffen, maar andere studies vonden geen correlatie tussen het gehalte aan abrasieve stoffen en de abrasiegraad (15,16).
De vlekverwijderende eigenschap van dentifrice is in principe gerelateerd aan de abrasieve stoffen in de samenstelling. Het is belangrijk erop te wijzen dat een grotere abrasiviteit van tandpasta enerzijds leidt tot een betere vlekverwijdering, maar anderzijds tot een grotere tandslijtage (16).
De kwaliteit en kwantiteit van de abrasieve stoffen in tandpasta’s kunnen de abrasiviteit beïnvloeden. De meest voorkomende abrasieve stoffen in tandpasta’s zijn: calciumcarbonaat en silica, hoewel er ook andere aanwezig blijven. Een hoger gehalte aan abrasieve stoffen kan schade toebrengen aan harde weefsels, zachte weefsels en tandrestauratie. De meest voorkomende beschadigingen zijn: gingivale recessie en cervicale abrasie, beide meestal geassocieerd met dentineovergevoeligheid (13,17).
In de huidige studie werden silica en calciumcarbonaat waargenomen als abrasieve stoffen en sommige tandverzorgingsproducten bevatten beide stoffen. De meeste tandpasta’s die silica bevatten, hadden kleinere deeltjes met een regelmatige vorm, zoals te zien is in de figuren 1-3. In het onderzoek van Vicentini et al. (9) vertoonden de tandverzorgingsproducten met silica het minste abrasieve vermogen. In een in situ studie constateerden Pickles et al. (18) dat een commerciële silica dentifrice minder tandslijtage veroorzaakte in vergelijking met andere dentifrices die calciumcarbonaat bevatten, maar deze slijtage was niet significant verschillend. Gezien het oppervlak van dentine vertoont calciumcarbonaat een lage abrasie, wat waarschijnlijk te maken heeft met de zachtheid van dit materiaal in verhouding tot de andere abrasieve stoffen in dentine (5). Een eerdere studie concludeerde dat dentifrices met calciumcarbonaat van rhombohedrale of ovoïde vorm, een meer regelmatige structuur, een lagere abrasiviteit vertonen dan meer onregelmatige deeltjes (12). Een andere studie toonde aan dat tandverzorgingsproducten met scherpe deeltjes, ongeacht het abrasief, calciumcarbonaat of silica abrasief, een lagere abrasiviteit vertonen (15). Het is belangrijk eraan te herinneren dat chemisch identieke abrasiva verschillende effecten kunnen hebben en dat het mengsel van deze abrasiva kan leiden tot effecten die verschillen van die wanneer de componenten afzonderlijk worden gebruikt (9). Op de verpakking en de tubes van tandreinigingsmiddelen wordt alleen het belangrijkste type schuurmiddel in de formule vermeld, maar de vorm en grootte van de deeltjes worden niet vermeld. Dit versterkt de noodzaak van verder onderzoek naar de abrasiviteit van tandpasta’s, zodat tandartsen de beste kunnen aanbevelen voor de specifieke behoefte van elke patiënt (13).
De grootte en vorm van de deeltjes blijken ook van invloed te zijn op de abrasie, vooral wanneer abrasiva worden vergeleken die van dezelfde verbinding zijn gemaakt, zoals siliciumdioxide (kunstmatige silica) (15). In deze studie werden enkele tandpasta’s met onregelmatige en grote deeltjes gepresenteerd, die een grotere abrasiviteit vertoonden. Sensodyne Cool Gel, Close Up Gel en Close Up Whitening vertoonden grotere en onregelmatigere deeltjes, een kenmerk dat kan wijzen op een grote abrasiecapaciteit. Daarom vertoonde Sensodyne Cool Gel een zure pH en een hoger gehalte aan abrasieve bestanddelen (60,85%), eigenschappen die deze tandpasta’s mogelijk afraden voor patiënten met gingivarecessie.
Een aan te bevelen tandpasta moet volgen op een individuele evaluatie van de behoefte van iedere patiënt (19). Het lijkt echter redelijker om minder abrasieve tandpasta’s te gebruiken (13).
In deze studie zijn enkele kenmerken van tandpasta’s besproken, wat een belangrijke stap is voor het aanbevelen van de ideale tandpasta voor iedere patiënt, rekening houdend met de individuele mondconditie. Lage pH, hoog uitdrogingsverlies en vaste residu analyse, naast onregelmatige en grote deeltjes zijn belangrijke kenmerken om een meer abrasief vermogen van een dentifrice aan te nemen. Echter, bij een patiënt met een hoge cariës activiteit is de indicatie van een zure dentifrice valide als een bron van fluoride om zich te binden aan het tandoppervlak. Gezien de resultaten van deze studie, is de volgende stap het evalueren van tandpasta’s met verschillende karakteristieken op het tandoppervlak (glazuur en dentine) en hun abrasieve capaciteit onder klinische omstandigheden tijdens het tandenpoetsen.