Amfibieën, zoals kikkers, padden, salamanders en salamanders, zijn ’s werelds meest bedreigde groep gewervelde dieren. Van de 6 800 soorten die door de Internationale Unie voor het behoud van de natuur zijn geëvalueerd, is 41% geclassificeerd als bedreigd. De belangrijkste bedreigingen voor hun voortbestaan zijn bekend en omvatten ziekte, vervuiling, habitatverlies en klimaatverandering.
Kikkers hebben ook te maken met een andere, minder bekende bedreiging: mensen verzamelen veel kikkersoorten als voedsel. Deze handel verspreidt ziekten, vernietigt hun habitat en vermindert de bestrijding van muggen en plagen in de landbouw die kikkers eten. Maar er is nog maar weinig onderzoek gedaan naar de invloed hiervan op kikkerpopulaties.
In een onlangs gepubliceerde studie hebben we veldonderzoek gedaan in Turkije, waar al zo’n 40 jaar kikkers worden geoogst, om het effect ervan te beoordelen. We ontdekten dat bij het huidige tempo de Anatolische waterkikkers – de belangrijkste soort die in Turkije wordt geoogst – in de komende 15 tot 30 jaar kunnen uitsterven in gebieden waar veel wordt geoogst. Maar ons onderzoek toont ook aan dat deze oogst duurzamer kan worden beheerd, wat zowel de kikkers als de mensen in de regio ten goede zou komen.
Mondiale vraag
Kikkerbilletjes worden al lang geassocieerd met de Franse gastronomie, maar mensen eten ze ook in andere Europese landen, de Verenigde Staten en Azië. De meeste van deze kikkers worden in het wild gevangen in landen ver van de plaats waar ze worden geconsumeerd, zoals Zuidoost-Azië en het Midden-Oosten. De kikkeroogst is in verschillende landen in verschillende mate gereguleerd, variërend van een totaal verbod tot ongereguleerde oogst.
De grootste importeurs zijn de V.S. en de Europese Unie, terwijl de grootste exporteurs Indonesië en China zijn. Volgens een schatting worden er jaarlijks 100 tot 400 miljoen kikkers als voedsel internationaal verscheept.
Deze handel heeft de kikkerpopulaties in veel landen aangetast. Toen Frankrijk en Roemenië bijvoorbeeld de commerciële kikkerjacht verboden, nam de export uit India en Bangladesh toe, wat een “uitstervend domino-effect” werd genoemd. En toen deze landen hun eigen verbodsbepalingen invoerden, werden Indonesië en China leveranciers.
Voor deze studie hebben leden van ons onderzoeksteam bijna 14.000 kikkers gevangen en gemerkt in de regio Çukurova in Zuid-Turkije, een vlakke, vruchtbare zone die zich uitstrekt langs de Middellandse Zee. Gedurende drie jaar hebben we vier keer per seizoen monsters genomen, waarbij we kikkers die we vonden in vijvers, kanalen en beken hebben gemerkt en losgelaten en vervolgens hebben genoteerd wanneer we ze later weer hebben gevangen.
We hebben ook geobserveerd hoe mensen kikkers oogsten. Oogsters werken meestal ’s nachts in groepen van drie of vier. In één nacht vangt een oogstmachine meestal 20 tot 39 kilo kikkers, maar sommigen slagen erin tot 60 kilo te verzamelen – ongeveer 3.000 kikkers. Ze verkopen de kikkers aan verwerkingsbedrijven voor ongeveer US$1,30 tot $5,50 per pond ($0,60 tot $2,60 per kilo), afhankelijk van de vraag.
Anatolische waterkikkers (Pelophylax spp) vormen een soortencomplex dat bestaat uit twee tot vijf nauw verwante soorten. Kikkerexporteurs gebruiken de onzekerheid over de indeling van deze soorten in hun voordeel door alle kikkers als “eetbare kikker” te bestempelen wanneer ze in Europa op de markt worden gebracht, ook al komt de eigenlijke soort die bekend staat als eetbare kikker (Pelophylax esculentus) niet in Turkije voor.
De meeste consumenten zijn zich er niet van bewust dat zij niet eten wat zij hebben leren kennen als “eetbare kikkers”, veel minder waar hun kikkerbilletjes vandaan komen, of welke invloed hun consumptie zou kunnen hebben op natuurlijke populaties.
Kikkers onder druk
We gebruikten de gegevens die we verzamelden in een populatiemodel – een wiskundige voorstelling van hoe een kikkerpopulatie in de loop van de tijd verandert. Wetenschappers gebruiken dit soort modellen om dier- en plantenpopulaties te bestuderen en hun toekomstige omvang te voorspellen. Een van ons heeft dergelijke wiskundige modellen ontwikkeld en toegepast op een grote verscheidenheid van soorten. Ze vereisen veel gegevens, wat een van de redenen is waarom er weinig studies zijn die de effecten van de oogst op kikkerpopulaties analyseren.
Wij ontdekten dat de kikkerpopulaties die wij bestudeerden, snel afnamen, met ongeveer 20% per jaar. Volgens onze modellen is er een kans van 90% dat deze kikkerpopulaties in de Çukurova-regio tegen 2050 zullen zijn uitgestorven als de oogsttrends aanhouden.
Echter, niet alle populaties Anatolische waterkikkers worden geoogst. Als genoeg kikkers zich tussen verschillende regio’s verplaatsen, bestaat de kans dat zij gebieden die plaatselijk zijn uitgestorven, opnieuw koloniseren.
Kikkers beschermen en bestaansmiddelen veiligstellen
De kikkeroogst in Turkije is jaarlijks bijna 4 miljoen dollar waard. Uit onze berekeningen blijkt dat Turkije jaarlijks meer dan 36 miljoen kikkers exporteert, waarvan ongeveer de helft uit de regio Çukurova. Het oogsten van kikkers is het voornaamste middel van bestaan voor veel mensen in deze regio. De meeste plukkers hebben een laag inkomen, geen vaste baan en geen sociale voorzieningen.
Een verbod op het oogsten van kikkers zou deze vitale bron van inkomsten doen verdwijnen. Maar dat zou ook het uitsterven van deze lokale kikkerpopulaties tot gevolg hebben.
Het goede nieuws is dat het mogelijk is deze populaties in een duurzaam tempo te oogsten. Dit zou de totale oogst doen toenemen en de lokale economie helpen. Uit onze analyse blijkt dat het totale aantal kikkers dat op lange termijn uit deze populaties kan worden geoogst, het hoogst is bij een gematigd oogstpercentage van ongeveer 5% tot 10% van de populatie per jaar. Wanneer dit percentage oploopt tot 20% en meer, neemt het risico van een populatie-crash sterk toe, en neemt de totale hoeveelheid die kan worden geoogst af.
Vermindering van het oogstpercentage zou zowel het overleven van de kikkers als de lokale bestaansmiddelen veiligstellen. Een verbod op het oogsten van kikkers tijdens de paartijd en een effectieve handhaving van de groottebeperkingen, zodat alleen grotere kikkers mogen worden geoogst, zouden de eerste stappen kunnen zijn. Dergelijke beperkingen worden vaak gebruikt voor andere soorten in het wild gevangen voedsel, zoals zeevis, en er is genoeg bewijs dat suggereert dat ze effectief kunnen zijn.
Als onderdeel van ons onderzoek hebben we relevante overheidsinstanties op deze kwestie gewezen, en we hopen dat de maatregelen die we aanbevelen snel zullen worden geïmplementeerd. Nu het aantal kikkers wereldwijd afneemt, zou het verminderen van de bedreigingen door de oogst een belangrijke bijdrage leveren aan het overleven van deze populaties.