Begunstigers arriveren in Juba voor de festiviteiten op de onafhankelijkheidsdag van Zuid-Soedan: “We moeten meteen aan de slag,” zei president Salva Kiir.
Met een daverend gejuich verwelkomden de inwoners van Zuid-Soedan de nieuwste natie ter wereld. Een zee van mensen wapperde met vlaggen in een waas van kleuren toen de vlag van het zuiden op 9 juli hoog in de lucht werd gehesen, wat het historische moment markeerde van de formele onafhankelijkheid van de voormalige vijanden van de burgeroorlog in het noorden. Paren omhelsden elkaar en mannen huilden terwijl het nieuwe volkslied voor de allereerste keer werd gezongen.
“Vandaag is de belangrijkste dag voor het volk van Zuid-Soedan, de proclamatie van wiens geboorte en opkomst als lid van de gemeenschap van wereldnaties u zojuist hebt aanschouwd,” zei president Salva Kiir, sprekend voor een reusachtige menigte. “Het is een dag die voor altijd in onze harten en gedachten gegrift zal staan…. We hebben 56 jaar op deze dag gewacht. Het is een droom die is uitgekomen.”
Maar het feest is voorbij, en nu begint het harde werk. “Laten we vandaag feestvieren, maar we moeten nu meteen aan het werk,” voegde president Kiir eraan toe. Het verwezenlijken van die droom zal geen gemakkelijke taak zijn. De nieuwe natie, een gebied zo groot als Spanje en Portugal samen, ligt in puin als gevolg van decennialange oorlog.
“We hebben zoveel geleden tijdens vele lange jaren van gevechten,” zei voormalig kindsoldaat en student Mabior David. “Onze baby-natie heeft nog een lange weg te gaan,” voegde hij eraan toe. “
Uitdagingen
De oorlogen in Sudan waren het langst lopende conflict in Afrika: twee ronden burgeroorlog die bijna 40 jaar duurden en werden uitgevochten om ideologie, religie, etniciteit, grondstoffen, land en olie. De laatste ronde, van 1983 tot 2005, kostte zo’n 2 miljoen mensen het leven en 4 miljoen mensen raakten ontheemd.
Sommigen in het zuiden vochten voor afscheiding. Anderen wilden dat Soedan verenigd bleef, met als doel het regime in Khartoem, dat volgens hen de meerderheid marginaliseerde, te veranderen. Maar de rebellen vochten ook onderling, in bittere binnenlandse gevechten die even bloedig en bitter waren als de gevechten tegen de regeringstroepen.
Een referendum over onafhankelijkheid was gepland als onderdeel van een vredesakkoord uit 2005. In januari van dit jaar koos bijna 99 procent van de zuiderlingen die hun stem uitbrachten, voor een splitsing van Afrika’s grootste land in twee delen.
De zuiderlingen hopen dat de oorlogen nu voorbij zijn. Maar formele onafhankelijkheid zal niet van de ene op de andere dag de enorme problemen oplossen die zo’n lange oorlog heeft achtergelaten.
“Er zijn enorme verwachtingen, maar ook enorme uitdagingen in het verschiet,” zei Joe Feeney, die aan het hoofd staat van het VN-ontwikkelingsprogramma in Zuid-Sudan. “De bevolking van Zuid-Soedan heeft enorm geleden en een litteken achtergelaten dat niet alleen fysiek is, in de infrastructuur, maar ook op de mensen.”
Zes van de zes landen delen een grens met Zuid-Soedan, dat minder dan 100 kilometer aan geasfalteerde wegen heeft. “Het overgrote deel van het land blijft ontoegankelijk tijdens het regenseizoen,” voegde de heer Feeney toe. “Jonglei, een van de tien staten in het zuiden, is twee keer zo groot als mijn land, Ierland, en heeft geen verharde wegen. De statistieken zijn schokkend. Zuid-Soedan heeft lucratieve oliereserves, maar blijft een van de meest verarmde en minst ontwikkelde landen ter wereld. Het Wereldvoedselprogramma van de VN zei dat het vorig jaar ongeveer de helft van de bevolking hielp voeden, oftewel zo’n 4 miljoen mensen.
De VN geeft een lijst met “enge statistieken” uit voor bezoekende journalisten: Zuid-Soedan heeft de laagste routine-immunisatiegraad ter wereld. Een 15-jarig meisje heeft een grotere kans om in het kraambed te sterven dan om school af te maken. Een op de zeven vrouwen die in het zuiden zwanger worden, sterft waarschijnlijk aan een zwangerschapsgerelateerde oorzaak.
Afgezien van de festiviteiten in de hoofdstad Juba hadden de mensen weinig tijd om feest te vieren voor de onafhankelijkheid. Een groot deel van hun leven wordt in beslag genomen door het dagelijks overleven. “De lakmoesproef voor succes zal zijn welke veranderingen de mensen in de deelstaten in hun leven zullen zien als gevolg van de onafhankelijkheid,” zei de heer Feeney.
“Heel Soedan, niet alleen het zuiden, zal voor grote uitdagingen komen te staan,” waarschuwt Oxfam, de in het Verenigd Koninkrijk gevestigde hulporganisatie. “Er is langdurige steun van de internationale gemeenschap nodig voor duurzame vrede en ontwikkeling.”
In Afrika’s nieuwste – en een van de armste – landen sterft een op de zeven vrouwen aan de gevolgen van een zwangerschap.
Staatsverschijnselen
Voetbal- en basketbalteams zijn opgericht, paspoorten zijn besteld, een volkslied is geschreven en gezongen. Het is iets waar we op hebben gewacht,” zegt Rudolf Andrea, secretaris van de Zuid-Soedanese voetbalbond, “dat we ons eigen team onder de Zuid-Soedanese vlag kunnen laten spelen. “Het is iets wat ik nooit voor mogelijk had gehouden, om de wereld te laten zien dat we echt een nieuwe natie zijn.”
Maar het creëren van een levensvatbare natie zal meer werk vergen dan alleen de symbolische uiterlijke kenmerken van een staat. De invoering van een nieuwe, afzonderlijke munteenheid voor het zuiden is slechts één stap, met andere grote hindernissen in het verschiet voor de prille economie.
De sleutel tot het succes van het zuiden zal zijn hoe de regering onderhandelt met degenen die het nieuwe land nog steeds bedreigen, van buitenaf en van binnenuit. Etnische rivaliteit tussen verschillende groepen wordt nog verergerd door bittere vijandschappen die dateren uit de oorlog. In het verleden buitte het noorden de rivaliteiten uit door steun te verlenen aan splintermilities die de heersende leiding in het zuiden wantrouwden.
Het grootste deel van het zuiden heeft zich tijdens de oorlog verenigd in het verzet tegen de troepen uit het noorden. Maar nu de scheiding een feit is, moet het zuiden zich verenigen, nieuwe banden smeden en een natie creëren die gebaseerd is op een gedeelde identiteit.
“Wordt deze natie een inclusieve natie?” vroeg Jok Madut Jok, een Zuid-Soedanese academicus die werkzaam is op het ministerie van cultuur en die ook geschiedenis doceert aan de Loyola Marymount University in de Amerikaanse staat Californië. “Of gaat het land dezelfde dubbele standaard hanteren als andere landen, namelijk dat je onafhankelijk wordt en vervolgens precies datgene gaat doen waartegen je in opstand bent gekomen?
Zorgen voor economische groei
Sinds de ondertekening van het vredesakkoord in 2005 zijn meer dan 2 miljoen zuiderlingen naar huis teruggekeerd. Maar een nieuwe golf van tienduizenden gezinnen reist nu van het noorden naar het zuiden. Meer dan 300.000 mensen zijn sinds afgelopen oktober naar huis teruggekeerd, en naar verwachting zullen er nog veel meer volgen.
“We zijn naar huis teruggekeerd omdat we het noorden moesten verlaten, omdat onze banen werden opgezegd,” zei voormalig ambtenaar Giir Thiik, die vier weken lang op een trage schuit naar Juba voer. “Er is hier niets voor mij te doen, en mijn geld is weinig. Ik ben blij dat ik terug ben in het zuiden, maar eerlijk gezegd is het een schok.”
Het opbouwen van een economie om de nieuwe natie op te bouwen en banen te verschaffen, zal een enorme druk op de regering leggen. Tot nu toe zijn veel diensten geleverd door hulporganisaties en internationale partners.
De overheidsbegroting is bijna geheel gebaseerd op olie-inkomsten, de laatste jaren zelfs 98 procent. Maar er is ook ander economisch potentieel. Men denkt dat er in het zuiden grote voorraden mineralen en metalen liggen. Het heeft uitgestrekte gebieden met potentiële landbouwgrond, bosbouw en zelfs waterkracht uit de Witte Nijl.
Maar verandering moet de mensen op straat en in de dorpen bereiken. “We willen gewoon kunnen werken en een bestaan opbouwen,” zegt Mary Okech, een weduwe met zes kinderen, die vuilnis opruimt. “De problemen zijn dat er geen goede banen voor ons zijn, en ik heb het geld niet om zelf een zaak te beginnen. Daar heb ik hulp voor nodig.”
VN-vredeshandhavers in het betwiste gebied Abyei nadat het was geplunderd door troepen die de Soedanese regering in Khartoem steunen.
Volksgeweld
Stabilisering van de vrede blijft ook een reële zorg. De laatste stappen op weg naar de scheiding van Soedan zijn verre van gemakkelijk geweest. Er moeten nog belangrijke afspraken worden gemaakt over een aantal kwesties: het delen van de olieopbrengsten, het verdelen van de schuld van 35 miljard dollar en het afbakenen van de grenzen. Beide landen hebben nieuwe munteenheden ingevoerd, een proces dat waarschijnlijk nog meer complicaties zal opleveren voor hun worstelende en slecht beheerde economieën.
Ondanks een vreedzaam referendum voor het zuiden blijven de spanningen met het noorden hoog, na maanden van geweld in de grensgebieden. In mei namen noordelijke troepen de betwiste regio Abyei in, waardoor meer dan 110.000 mensen gedwongen werden naar het zuiden te vluchten. Zowel het noorden als het zuiden beweren dat de regio, die bestaat uit graslanden en boerderijen ter grootte van Libanon, hun eigendom is. Een referendum om te bepalen waartoe het gebied zal behoren, is geblokkeerd en blijft een bron van spanning tussen de twee partijen.
Er is een akkoord bereikt over de terugtrekking van de noordelijke troepen en de vervanging daarvan door Ethiopische vredeshandhavers. In juni brak in de noordelijke oliestaat Zuid-Kordofan geweld uit tussen het noordelijke leger en voormalige leden van het Soedanese Volksbevrijdingsleger, nu het officiële zuidelijke leger. Het noorden beweert dat de strijders daar worden gesteund door het zuiden, net zoals het zuiden het noorden ervan beschuldigt rebellen op zijn grondgebied te steunen om belangrijke oliegebieden langs de nog steeds niet gedefinieerde noord-zuid grens te destabiliseren.
lke partij verwerpt de beschuldigingen van de ander. Maar analisten zeggen te vrezen dat er geen snelle oplossing komt voor het conflict langs de grens.
Aftellen tot de onafhankelijkheid van Zuid-Soedan
- 1820 Egyptisch leger onder Ottomaanse Turken valt Soedan binnen, voor het zuiden de officiële startdatum van de “191-jarige strijd.”
- 1955 Torit-muiterij tegen het Britse koloniale bewind, gevolgd door een intermitterende bushoorlog.
- 1 januari 1956 Onafhankelijkheid van Soedan.
- 1963 Zuidelijke separatistische Anyanya-rebellen voeren de aanvallen op.1972 Vredesakkoord tussen Khartoem en Anyanya rebellen, waarbij het zuiden een beperkte autonomie krijgt; maar het akkoord brokkelt snel af.
- 1983 Zuidelijke legerofficieren komen in opstand in Bor, vormen het Soedanese Volksbevrijdingsleger en het begin van de tweede burgeroorlog.
- 9 January 2005 Comprehensive Peace Agreement signed to end 21 years of war.
- 9 January 2011 Week-long South Sudan independence referendum held.
- 7 February 2011 Final results released: almost 99 per cent vote for separation.
- 9 July 2011 Independence of South Sudan proclaimed.