Toen de Verenigde Staten de Eerste Wereldoorlog ingingen, had het land geen andere onderscheiding voor verdienste dan de Medal of Honor. Het had geen onderscheiding ter erkenning van heldendaden die niet in aanmerking kwamen voor de Medal of Honor. Om in deze leemte te voorzien, stelde het Amerikaanse leger in 1918 het Distinguished Service Cross en de Distinguished Service Medal in. De Marine en het Korps Mariniers volgden iets later.
Op 4 februari 1919 werd het Navy Cross bij besluit van het Congres ingesteld als de op twee na hoogste Marineonderscheiding, na de Navy Medal of Honor en de Navy Distinguished Service Medal.
Daardoor werd de medaille niet erg populair. De meeste militairen beschouwden het als een minder belangrijke onderscheiding.
De Navy Cros werd met terugwerkende kracht tot 6 april 1917 ingesteld. Op 7 augustus 1942 werd de medaille door het Congres opgewaardeerd en direct onder de Medal of Honor geplaatst. Het werd toen een erkenning die alleen voor gevechten was bedoeld.
Het Navy Cross werd ontworpen door James Earl Fraser. Door de jaren heen kende het enkele verschillen. De medaille zelf is altijd hetzelfde gebleven. Het is een driedelige constructie. Het kruis en de voor- en achterzijde van het medaillon worden afzonderlijk geslagen en aan elkaar gesoldeerd. De vroegste versie (1919-1928) draagt een lint met een zeer smalle witte streep op het blauwe doek. De medaille heeft meestal een doffe, groenachtige bronzen kleur. De latere versies (1928-1941) hebben een meer gebruikelijke witte streep van 0,5″ op het lint en zijn van een donkerder, gunmetal brons.
Het kruis is ontworpen als een gemodificeerd kruis dat 1,5 inches breed is. De uiteinden van de armen zijn afgerond. Op elk van de armen van het kruis bevindt zich een tros laurierbladeren met bessen als voorstelling van de verworvenheid. In het midden is een zeilschip op golven afgebeeld, dat naar links vaart. Het schip is een zogenaamde Caravelle, symbolisch voor zeilschepen uit de 14e eeuw.
Op de keerzijde staan gekruiste ankers uit de periode vóór 1850, met daaraan kabels. In het midden staan de letters USN.
Het lint is in marineblauw met een witte streep in het midden, om de dienst bij de marine en de zuiverheid van onbaatzuchtigheid te verbeelden.
Het Navy Cross kan worden toegekend aan iedere persoon die zich, in dienst van de marine of het Korps Mariniers, in actie heeft onderscheiden door buitengewone heldenmoed die een toekenning van de Medal of Honor niet rechtvaardigt. De actie moet plaatsvinden onder één van de volgende drie omstandigheden: terwijl hij in actie is tegen een vijand van de Verenigde Staten; terwijl hij in militaire operaties verwikkeld is in een conflict met een buitenlandse strijdmacht; of, terwijl hij dient bij bevriende buitenlandse strijdkrachten die verwikkeld zijn in een gewapend conflict waarin de Verenigde Staten geen oorlogvoerende partij zijn. Om een Navy Cross te verdienen moet de te onderscheiden daad worden verricht in aanwezigheid van groot gevaar of met groot persoonlijk risico en moet de daad op zodanige wijze worden verricht dat de persoon zeer opvalt tussen anderen van gelijke rang, rang, ervaring, of verantwoordelijke positie. Een opeenstapeling van kleine heldendaden rechtvaardigt geen toekenning van het Navy Cross.
Replica’s zijn vrijwel zonder uitzondering uit één stuk geslagen in plaats van de oorspronkelijke driedelige constructie. In de jaren 1941-1942 werd een variant gezien die de bijnaam “Zwarte Weduwe” had, met een zwart gemaakte afwerking van de medaille. De meeste van deze onderscheidingen werden posthuum uitgereikt. Vanaf het midden van de Tweede Wereldoorlog werd de meer originele doffe bronzen afwerking weer aangepast.