Mensen hebben het deze week over nijlpaarden, in ieder geval deels omdat het geliefde babynijlpaardje van de Cincinnati Zoo, Fiona, nu drie maanden oud is. Een mijlpaal die onzeker leek toen ze in januari te vroeg werd geboren. Fiona doet het geweldig – zo geweldig dat ze “een beetje gevaarlijk is om nog te knuffelen”, vertelde dierverzorgster Jenna Wingate aan plaatselijke verslaggevers.
Wat me eraan herinnert dat de kleine Fiona uiteindelijk, als ze goed blijft gedijen, zal veranderen in een volwassen nijlpaard. En met volwassen nijlpaarden valt niet, ik herhaal, niet te spotten. Kijk bijvoorbeeld eens naar deze video, die mijn collega Ed Yong gisteren met mij deelde:
Kijk dat nijlpaard eens gaan! Nadat ik deze video op Twitter had gedeeld, kreeg ik een aantal verbijsterende reacties. Reacties zoals deze: “Niet slecht voor een dier dat niet zwemt,” en “En … ze kunnen niet eens zwemmen!” Er is zelfs, zo vertelde iemand me, een kinderboek over dit onderwerp: Nijlpaarden kunnen niet zwemmen: En andere leuke feiten. Als jarenlange scepticus over “leuke weetjes” moest ik natuurlijk meer weten.
Het informatieblad van de San Diego Zoo over nijlpaarden was niet bepaald verhelderend: “De ledematen van nijlpaarden dienen om zich krachtig door het water voort te bewegen, maar niet om te zwemmen.”
Wat is zwemmen, als je niet je ledematen gebruikt om je krachtig door het water voort te bewegen? “Nou, een boot zwemt niet,” zei mijn collega Molly Ball. Maar nijlpaarden hebben geen motoren, propellers of zeilen. Hoe kunnen ze zich dan zo indrukwekkend door het water voortbewegen? Na contact te hebben opgenomen met een half dozijn zoölogen en wildparken, had ik eindelijk mijn antwoord.
“Afhankelijk van de waterstand lopen of zwemmen ze,” zei Dagmar Andres-Bruemmer van de Frankfurt Zoological Society. Maar het zwemmen is niet echt zwemmen op zich, zei ze. Het is eerder een soort galop.
Meer verhalen
“In alle opzichten zwemt het nijlpaard niet,” zei Douglas McCauley, een assistent-professor in de afdeling ecologie, evolutie, en mariene biologie aan de Universiteit van Californië, Santa Barbara. “Hij houdt bijna altijd enig contact met de bodem en loopt of stuitert van de bodem af, waarbij hij deze bodemcontactpunten als voortstuwingsbron gebruikt.”
Dit is om een paar redenen opmerkelijk. Bedenk hoe snel het nijlpaard in het YouTube-filmpje zich leek voort te bewegen terwijl het onder water was. Deze dieren kunnen wel 10.000 pond wegen. Hun ronde lichamen zijn niet bepaald gestroomlijnd. Toch zijn nijlpaarden in staat om hun voeten in contact te houden met de grond, zelfs als ze onder water zijn, “door controle over de specifieke zwaartekracht van het lichaam en een hoge botdichtheid,” volgens een artikel uit 2009 over de kinetica van de beweging van nijlpaarden onder water, gepubliceerd in het Journal of Mammalogy. Ze zijn ook in staat om de breedte van hun normale loopbeweging onder water drastisch te vergroten. “De aquatische omgeving verhoogt weliswaar de weerstand tegen beweging, maar drijft het dier ook op,” aldus het artikel. “Dit verhoogde drijfvermogen maakt van het water een microzwaartekrachtomgeving.”
Dat betekent dat een nijlpaard dat door het water raast, vaak op twee poten steunt in plaats van op vier. Het helpt ook dat ze tot 30 minuten onder water kunnen blijven. “Er zijn perioden waarin de nijlpaarden ‘in de vlucht’ zijn en geen contact met de grond hebben”, aldus het artikel. “In diep water bewegen ze zich voort door ‘een serie bruinvisachtige sprongen van de bodem’ of in ‘een serie hoge, steigerende stappen.’
Hippo’s kunnen al dit angstaanjagende steigeren omdat ze zijn geëvolueerd met precies de juiste combinatie van drijfvermogen en botdichtheid om het mogelijk te maken.
“Het is heel mooi om ze deze onderwater galop te zien doen,” vertelde McCauley me. “Ze doen me denken aan dikke astronauten die onder water een maanwandeling maken.”