Een van de meest milieuvriendelijke kantoorgebouwen ooit bedacht is uitgeroepen tot winnaar van de 2018 Stirling prijs, en versloeg daarmee de concurrentie van een eigenzinnige bakstenen kwekerij, een met modder ommuurde begraafplaats en de uitbreiding van de Tate St Ives galerie.
Het voor 1,3 miljard pond kostende Europese hoofdkwartier voor Bloomberg, ontworpen door Foster + Partners, staat in de City van Londen als een gigantische tempel van gadgetry, waarvan elk detail onderworpen is aan maanden van onderzoek en ontwikkeling. Zoals de voorzitter van de RIBA, Ben Derbyshire, het formuleerde, hebben de architecten “niet alleen de lat voor kantoorontwerp en stadsplanning hoger gelegd, maar ook het plafond gebroken”.
Het complex van 1 miljoen vierkante meter is uitgerust met vacuüm doorspoeltoiletten, ademende “kieuwen” in de gevel, een met “bloemblaadjes” bedekt plafond dat zorgt voor verlichting, koeling en akoestische demping, en een groot aantal andere voorzieningen die betekenen dat het 70% minder water en 40% minder energie verbruikt dan een doorsnee kantoorgebouw.
Het is het soort kostenloze statement dat je zou verwachten van de miljardair Michael Bloomberg, de voormalige burgemeester van New York, de auteur van Climate of Hope en de baas van dit financiële software-, data- en media-imperium. Het is een uitgebreid monument voor zijn overtuiging dat “bedrijven een rol te spelen hebben in het redden van de planeet”.
Zoals grote zakelijke gebaren gaan, doet het zijn best om ingetogen te zijn. “Veel bedrijven van onze omvang zouden voor een glazen wolkenkrabber hebben gekozen,” zei Bloomberg bij de opening van het gebouw, “maar wij hechten waarde aan goed nabuurschap. We zijn ons bewust van het feit dat we te gast zijn in Londen.” Een eerder plan van Foster voor een andere opdrachtgever voorzag in een donkere glazen toren van 22 verdiepingen met een koepelvormige hoed, waaraan het de bijnaam “helm van Darth Vader” ontleent.
Bloombergs visie is een kraakpand van twee blokken van 10 verdiepingen aan weerszijden van een nieuwe arcade (met eetgelegenheden die zijn uitgekozen door Bloombergs culinaire criticus), verbonden door een brug en gekleed in een beleefd kostuum van zandsteen en brons. Het staat tegenover Foster’s bolvormige glazen Walbrook-gebouw en laat zien hoe bereid de architect is om alles te doen wat de opdrachtgever wil.
De bezoekerservaring is minutieus gechoreografeerd zoals weinig andere hoofdkantoren van bedrijven. Je komt binnen in “de draaikolk”, een lobby van wervelende houten schalen, met het gevoel alsof je een beeldhouwwerk van Richard Serra binnenloopt, van waaruit uitkragende glazen liften je naar de “pantry” op de zesde verdieping brengen – een ontspanningsruimte voor het personeel die is ontworpen op de schaal van een luchthaventerminal. Deze volumineuze “ruimte voor begroeting, ontspanning en samenwerking” wordt geflankeerd door visvijvers en grote ramen met uitzicht op de kathedraal van St Paul, alsof het in een vitrine is gevat voor de 4000 Bloomberg-medewerkers die hier werken, 700 per verdieping.
De flexibele werkplekken van de medewerkers zijn met elkaar verbonden via een grote bronzen hellingbaan die door de verdiepingen kronkelt en een mogelijkheid biedt voor toevallige ontmoetingen, waar medewerkers op weg naar het wellness-centrum bon mots over financiële verslaglegging kunnen uitwisselen. Het is een bijenkorf van “samenwerking en teamwork”, verlicht door een oogverblindend plafond van 2,5 meter gevouwen aluminium bloemblaadjes die fonkelen met LED-lampjes en een Bloombergiaanse razzmatazz toevoegen aan de zakelijke scène.
Verborgen “voice lift” microfoons in het auditorium en de vergaderzalen isoleren en versterken de stemmen van de sprekers, zodat iedereen kan worden gehoord, terwijl de eiken vloerplanken zijn bevestigd aan magnetische platen, zodat ze kunnen worden opgetild om toegang te krijgen tot de diensten eronder. De grote kieuwen dienen om natuurlijke lucht aan te zuigen, met kleppen die automatisch open en dicht gaan, zodat het gebouw kan ademen, terwijl het verkeerslawaai van buiten wordt gedempt.
Al deze innovaties werden voortdurend verfijnd en geoptimaliseerd in een speciale testfaciliteit in Battersea, waar het natuurlijke ventilatiesysteem door vloeistofdynamici met water werd gemodelleerd en waar 1:1-modelmodellen regelmatig door Bloomberg zelf werden bekeken, in een zeldzaam niveau van praktische betrokkenheid. “Sommige mensen zeggen dat het bijna tien jaar heeft geduurd om dit te bouwen, omdat we een miljardair hadden die architect wilde zijn”, zegt Bloomberg, “die samenwerkte met een architect die miljardair wilde zijn.”
Maar ondanks alle baanbrekende innovaties is het moeilijk om te ontsnappen aan het gevoel gevangen te zitten in een kantoorgebouw met een zeer diepe plattegrond, ver weg van een raam, met uitzicht op de buitenwereld dat vaak wordt belemmerd door de grote bronzen schotten. Het is een erg naar binnen gerichte plaats, opdat de werknemers niet worden afgeleid van hun plichten tegenover de planeet Bloomberg. De integratie van de Romeinse tempel van Mithras in de kelder maakt sommigen ongerust over het ambitieuze niveau van “rentmeesterschap” van het bedrijf, terwijl de 600 ton brons die uit Japan is geïmporteerd en de steengroeve vol graniet uit India ook vragen oproepen over de werkelijke milieu geloofsbrieven van het project.
Het is de derde keer dat het bureau van Norman Foster de Stirling-prijs heeft gewonnen, nadat het in 1998 al de ellipsvormige hangar van het Imperial War Museum in Duxford en in 2004 de prachtige Gherkin in de wacht sleepte. Bloomberg was met een kans van 3:1 de favoriet om te winnen, en dat mag geen verrassing heten: de prijs wordt expliciet toegekend aan het gebouw dat “de grootste bijdrage levert aan de evolutie van de architectuur”, en Foster’s hightech-innovaties zullen ongetwijfeld van invloed zijn op de toekomst van het kantoorontwerp.
Het Europese hoofdkantoor van Bloomberg zegevierde over de magische nieuwe galerie van de Tate in Cornwall, de Joodse begraafplaats van Bushey, enkele fraaie studentenwoningen voor de universiteit van Roehampton, een juweelachtig kunstgebouw voor Worcester College in Oxford, en – mijn favoriet – een inventieve crèche en gemeenschapsruimte in Cambridge, van Muma, die veel doet met een bescheiden budget.
Het kon niet verder gaan dan de winnaar van vorig jaar, Hastings pier, een door de gemeenschap geleid project dat tragisch genoeg kort na de toekenning van de prijs onder curatele werd gesteld en voor een fractie van de renovatiekosten werd verkocht aan een particuliere hotelier.
-
Dit artikel is op 11 oktober 2018 gecorrigeerd; de kosten van het Bloomberg-kantoor bedroegen 1,3 miljard pond, niet 1 miljard pond.
{{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragraphs}}{{highlightedText}}
- Share on Facebook
- Share on Twitter
- Share via Email
- Share on LinkedIn
- Share on Pinterest
- Share on WhatsApp
- Share on Messenger