Drie talen kunnen van pas komen in Letland: Lets, Russisch en Engels.
Hoewel Lets de enige officiële taal is en de enige taal die je op de meeste borden zult zien, is Letland in feite een tweetalig land, met een derde van de bevolking die Russisch spreekt.
Letse taal
Letlands is de enige officiële taal van Letland en de moedertaal van 62% van de bevolking (90%+ in dorpen en steden buiten Latgale). Alle openbare wegwijzers in Letland zijn Lets.
Historisch gezien werd het Lets bedreigd door zijn lage status (19e eeuw) en Russische migratie (20e eeuw). Beide keren werd het Lets gered door een nationaal ontwaken, maar de Letten zijn nog steeds beschermend over hun taal. Per slot van rekening is de “Letse taal” een belangrijke definitie van de Letse natie.
Het Lets wordt wereldwijd door slechts zo’n 1,5 miljoen mensen gesproken en is niet een taal die veel buitenlanders leren. Dit wetende zijn de Letten echter bijzonder blij wanneer niet-lokalen de taal proberen te spreken. Immers, zelfs veel Russofone inwoners weigeren Lets te leren.
Als Baltische taal vertoont het Lets de meeste overeenkomsten met het Litouws.
Russische taal
Het Russisch wordt van nature gesproken door zo’n 37% van de bevolking van Letland, de meesten in de steden en Latgale. Hiertoe behoren niet alleen etnische Russen (26,9%), maar ook veel andere minderheden (Oekraïners, Wit-Russen, Joden). Het belang van het Russisch dateert uit de tijd van de Sovjetbezetting, toen veel kolonisten hiernaartoe trokken.
In die tijd was Russisch een verplichte taal voor iedereen, ook voor etnische Letten. Russen hoefden echter geen Lets te leren. Zo werd Russisch de echte lingua franca van de steeds multietnischere Letse steden. Niet-Russische Sovjet-immigranten, die geen toegang hadden tot culturele, educatieve of amusementsactiviteiten in hun oorspronkelijke moedertaal, waren aangewezen op een massaal netwerk van Russische taalinstituten, die in één of twee generaties de Russische taal als moedertaal overnamen.
Door dit beleid in het verleden spreken veel Letten die ~1980 en ouder zijn geboren, vloeiend Russisch en is Russisch nog steeds de meest voorkomende vreemde taal die men kent. Gezien de geschiedenis van de vervolging van Letten door de Russen wordt de Russische taal door etnische Letten echter met argwaan bekeken. Sommigen weigeren het te spreken, anderen voelen zich beledigd als een buitenlander Russisch tegen hen spreekt (alsof hij/zij Letten als Russen zou beschouwen). De jongere generaties spreken vaak echt helemaal geen Russisch.
Bijna alle tweetalige borden uit het Sovjettijdperk zijn verwijderd, maar de toeristenindustrie heeft nog steeds veel materiaal in het Russisch voor toeristen. Er is ook een bloeiende Russischtalige media, gericht op lokale minderheden. Het Sovjet-netwerk van Russische scholen en culturele instellingen is enigszins gereduceerd, maar blijft open.
Engelse taal
Na de onafhankelijkheid (1990) heeft het Engels het Russisch vervangen als de meest gebruikelijke vreemde taal om te leren. De jongere generaties etnische Letten spreken meestal veel beter Engels dan Russisch (en schakelen over op het Engels wanneer ze met buitenlanders communiceren).
Engels is ook heel gebruikelijk in toeristisch materiaal. Vloeiend Engels spreken is een vereiste voor iedereen die in de toeristenindustrie wil werken.
Als “hoofdtaal” van het “prestigieuze westen” werd Engels ook steeds populairder voor handelsmerken en liedjes van aankomende lokale bands.
Andere minderheidstalen
Er zijn nog vier minderheidstalen die elk door zo’n 0,5%-1% van de bevolking worden gesproken: Wit-Russisch, Oekraïens, Litouws en Pools. Het gebruik ervan blijft echter meestal beperkt tot familie en enkele kerken. De jongeren van de respectieve etnische groepen spreken vaak Russisch of Lets, zelfs onder elkaar. Alleen in sommige dorpen van Semigallië en Latgale heeft het Wit-Russisch, Litouws en Pools nog een grotere invloed.
Latgalische taal / dialect
Sommigen zouden het Latgaliaans, dat door zo’n 15% van de bevolking wordt gesproken (vooral in Latgale), als de op twee na populairste taal van Letland bestempelen. Anderen zien het echter als een ver verwijderd dialect van het Lets (dat als gevolg van een aparte geschiedenis van Latgale meer Poolse en Litouwse (en minder Duitse) leenwoorden heeft gekregen). Lange tijd werd verwacht dat het Lets zou uitsterven ten gunste van het standaard Lets of het Russisch, maar na het herstel van de onafhankelijkheid (1990) kreeg het meer bescherming. Bijna elke spreker van het Lets spreekt vloeiend Lets, en de “fans” die muziek maken of literatuur schrijven in het Lets doen dat vooral om hun cultuur te behouden en niet zozeer omdat ze zich niet anders kunnen uitdrukken.
Vroegere belangrijke talen
Drie andere talen waren ooit zeer belangrijk in Letland, maar zijn sindsdien bijna uitgeroeid door buitenlandse bezettingen:
*De Duitse taal was tot ver in de 19e eeuw de lingua franca van de Letse steden. De meeste werden immers door Duitsers gesticht en hadden lange tijd een Duitse meerderheid. Op sommige gebouwen zijn nog oude Duitse opschriften te zien, maar de Duitse minderheid werd tijdens de Tweede Wereldoorlog vernietigd na een lange natuurlijke neergang. Desondanks blijft Duits populair als tweede vreemde taal (na Engels) om te leren vanwege het grote aantal Duitsers in Europa.
*Liv / Livonian taal (vergelijkbaar met Estisch) was ooit inheems over een groot deel van de kust van de Golf van Riga. Door oorlogen is het gebied langzaam gereduceerd tot enkele vissersdorpen in de 19e eeuw, en in de 20e eeuw is het bijna uitgestorven. Onafhankelijk Letland (1990) probeerde de taal te beschermen, maar het was te laat en in 2013 overleed de laatste inheemse spreker. Vandaag de dag wordt Liv door sommigen alleen nog als hobby geleerd.
*Jiddisch was historisch gezien de hoofdtaal van de Joden, die een aanzienlijk deel van de bevolking van Latgale uitmaakten in de 19e eeuw, toen Latgale de enige plaats in Letland was waar zij zich vrij mochten vestigen. Door de beproevingen in de 20e eeuw is de Joodse gemeenschap echter sterk uitgedund (emigratie en Tweede Wereldoorlog), terwijl zelfs de overgebleven Joden meestal geen Jiddisch meer spreken (de meesten zijn overgestapt op het Russisch). Jiddisch is dus alleen nog te zien op sommige oude inscripties.