Plaag wordt veroorzaakt door de bacterie Yersinia pestis en wordt meestal overgebracht via besmette vlooien. Er zijn drie soorten pest: builenpest, longpest en septikemische pest. De builenpest is de meest bekende vorm. Dit type pest leidt tot gezwollen lymfeklieren die bubo’s worden genoemd. Deze vorm van pest is te behandelen met antibiotica, maar als de behandeling niet doeltreffend is, kan de infectie zich verspreiden naar verschillende delen van het lichaam. Pneumonische pest treedt op wanneer de pest de longen infecteert en is overdraagbaar van persoon tot persoon via besmette druppeltjes. Deze vorm van pest is zeer dodelijk. Septikemische pest treedt op wanneer de pest in het bloed terechtkomt. Huid en weefsels worden zwart en sterven af, en vaak treden bloedingen op in huid en organen. Ook deze vorm van pest is dodelijk. Pneumonische pest en septische pest komen vaak voor wanneer builenpest onbehandeld blijft en zijn moeilijk te diagnosticeren.
Endemische pestEdit
Pest komt endemisch voor op Madagaskar sinds hij in 1898 voor het eerst vanuit India naar het eiland werd gebracht, op het centrale hoogplateau van Madagaskar, en komt meestal elk jaar voor als een seizoensgebonden opleving tijdens het regenseizoen. De pest houdt zich in Madagascar op dezelfde wijze op als de griep in de Verenigde Staten. “Het pestseizoen loopt meestal van oktober tot maart en treft vooral de plattelandsgebieden van Madagaskar. Hoewel de pest endemisch is, was hij tot 1990 relatief slapend in Madagaskar. Tot dan werden er jaarlijks ongeveer 20-30 gevallen gemeld. De laatste tijd is het jaarlijkse aantal gevallen echter gestegen tot gemiddeld 800 à 1500 per jaar. Alle pestgevallen moeten worden gemeld bij het Ministerie van Volksgezondheid; vaak worden de gevallen echter niet gemeld wegens gebrek aan epidemiologische middelen van goede kwaliteit in plattelandsgebieden. Tests op pest die in deze gebieden worden gebruikt, hebben vaak een lage gevoeligheid en zijn onbetrouwbaar. In het verleden waren de pestgevallen in Madagascar builenpest en niet overdraagbaar van mens op mens. De toename van pestgevallen in de afgelopen 20 jaar is grotendeels te wijten aan een toename van pneumonische pest. Pneumonische pest wordt van mens op mens overgedragen via besmette druppeltjes. De diagnose is vaak moeilijk te stellen en tegen de tijd dat de ziekte wordt gediagnosticeerd, zijn de gevallen meestal fataal. Het sterftecijfer van longpest in Madagaskar ligt in de buurt van 75%.
Verstorende factorenEdit
Platteland naar stadEdit
Wanneer een endemische ziekte, zoals ebola of pest, wordt geïntroduceerd in een nieuw geografisch gebied dat dichtbevolkt is met internationale scheepvaartroutes, verhoogt dit de overdrachtssnelheden en leidt het tot ernstige uitbraken en potentiële pandemieën. Hoewel stedelijke gebieden zoals Antananarivo en Mahajanga welvarender zijn, zijn ze in vergelijking met de rest van de wereld nog steeds verarmd. Onvoldoende afvalbeheer, gebrek aan schoon water en een slechte infrastructuur zijn allemaal factoren die een broedplaats vormen voor ratten en vlooien en daardoor de overdracht van de pest in stedelijke gebieden in stand houden. Bovendien is de overdrachtscyclus van ratten op vlooien sinds de eerste pestpandemie niet veranderd. Dit soort consistentie maakt het mogelijk dat het organisme besmettelijker wordt.
Ratten en vlooienEdit
Hoge percentages pestoverdracht zijn in verband gebracht met een lage dichtheid van ratten en een hoog volume van vlooienvectoren. In het verleden stierven ratten die als gastheer voor de vlooienvector fungeerden, zodra zij met de pest besmet waren. Het organisme is echter geëvolueerd en wetenschappers stellen nu vast dat ratten niet meer sterven aan pest. Dit betekent dat de pest langer overleeft in de gastheer en dat de bacterie langer kan leven en mogelijk meer mensen kan besmetten. Wetenschappers ontdekten in 2017 drie nieuwe stammen van Y. pestis in Madagaskar. Bovendien bleek één stam van Y. pestis resistent te zijn tegen een antibioticabehandeling. Doordat de pest zich verplaatst van het platteland naar stedelijke gebieden, is er een verhoogd risico op overdracht naar andere landen. Stedelijke gebieden die een belangrijk vervoersknooppunt zijn voor scheepvaart en recreatie, lopen een groot risico op overdracht van de pest naar nabijgelegen landen. Door de hoogte van de bergen, waar de meeste landbouw plaatsvindt, en het ideale klimaat waarin ratten en vlooien goed gedijen, hebben wetenschappers gezien dat de pest goed gedijt in het klimaat van Madagaskar in vergelijking met andere landen waar de pest endemisch is. Tijdens dit pestseizoen infecteren ratten en vlooien de bodem.
Evolutie van bacteriënEdit
Wetenschappers ontdekten in 2017 drie nieuwe stammen van Y. pestis in Madagaskar. Daarnaast bleek één stam van Y. pestis resistent te zijn tegen behandeling met antibiotica. Doordat de pest zich verplaatst van het platteland naar stedelijke gebieden, is er een verhoogd risico op overdracht naar andere landen. Stedelijke gebieden die een belangrijk vervoersknooppunt zijn voor scheepvaart en recreatie, lopen een groot risico op de overdracht van pest naar nabijgelegen landen.
LandbouwEdit
Plaag in Madagaskar is voornamelijk een plattelandsziekte die verband houdt met landbouwactiviteiten. Het “seizoen” van de pest (oktober tot april) valt samen met het warme en regenachtige seizoen in de agrarische hooglanden. Ratten gedijen niet in een koud klimaat en komen daarom meer voor in deze tijd van het jaar. Rijst is een belangrijk gewas in Madagascar, en door de hoge prevalentie van vlooien en ratten in landbouwgebieden, besmetten pestbacteriën vaak de gewassen en de bodem. Veel wetenschappers hebben ontdekt dat de pestbacterie Y. pestis maandenlang in de bodem kan leven.
BegrafenispraktijkenEdit
Naast landbouwfactoren die de prevalentie van de pest verhogen, verspreiden ook begrafenispraktijken in Madagaskar de ziekte. Famadihana is een begrafenispraktijk in Madagaskar die wordt beoefend onder de Malagassische bevolking. Het is algemeen bekend als “het omdraaien van de botten”. Familieleden graven hun overleden familieleden op uit de familiegrafkelders en wikkelen ze in verse doeken. Daarna dansen ze met het lichaam rond de grafkelder op livemuziek. Dit gebruik is gebaseerd op de overtuiging dat de doden zich pas bij de rest van hun voorouders voegen als hun lichaam met de nodige ceremonies volledig is ontbonden. Dit proces kan verscheidene jaren duren en impliceert direct contact met de lijken. Deze begrafenispraktijk bestendigt de verspreiding van de pest naast andere ziekten.
ArmoedeEdit
laag is symptomatisch voor armoede. Ratten en vlooien gedijen op het platteland en in de steden van Madagaskar als gevolg van de verarming van het land. Gebrek aan goede infrastructuur, gebrek aan sanitaire voorzieningen en afvalverwijdering, weinig schoon water, en schaarse gezondheidsvoorzieningen creëren een perfecte voedingsbodem voor ratten en vlooien om te gedijen. Hoewel pest ook in andere landen voorkomt, kent Madagaskar het hoogste sterftecijfer en is het goed voor 30% van alle pestgevallen, wat grotendeels te wijten is aan armoede en een gebrek aan gezondheidsvoorzieningen zoals antibiotica en degelijke tests. Bovendien zijn de uitbraken van de pest steeds ernstiger geworden doordat builenpest onbehandeld blijft en zich ontwikkelt tot longpest. Zodra pest pneumonisch wordt, is het aanzienlijk besmettelijker en is het overdraagbaar van persoon op persoon.
ErnstEdit
De laatste tijd zijn de uitbraken van pest steeds ernstiger geworden. De meest recente uitbraak in augustus 2017 is de ergste tot nu toe met meer dan 1.800 bevestigde gevallen van pest. Van deze bevestigde gevallen waren er 1.100 gevallen van pneumonische pest. 114 districten van Madagaskar werden getroffen door de pestuitbraak. Gewoonlijk treft de endemische pest slechts ongeveer 20 plattelandsdistricten. Deze uitbraak was anders van aard omdat de pest zich verplaatste van de landelijke geografische locatie naar de stedelijke geografische locatie. De pest werd aangetroffen in belangrijke scheepshavens zoals Mahajanga en in de hoofdstad Antananarivo. In de hoofdstad alleen al wonen 2,7 miljoen mensen. De verplaatsing van de pest naar stedelijke gebieden verhoogde de overdrachtspercentages als gevolg van het grote aantal mensen dat in deze gebieden woont en de hoeveelheid handelsverkeer die dagelijks plaatsvindt.