Wat we weten over het leven van de historische Boeddha kunnen we schetsen aan de hand van legenden. Een van de mooiste literaire weergaven van het verhaal wordt verteld door Ashvaghosha in de eerste eeuw na Christus. Prins Siddhartha Gautama zou geboren zijn in de koninklijke Shakya-familie, volgens sommigen in het jaar 563 v. Chr., in een plaats die Lumbini heet, en die gelegen is in het huidige Nepal, aan de voet van de Himalaya. Ten tijde van zijn geboorte voorspelden zieners dat hij ofwel een groot koning ofwel een verlicht leraar zou worden. Als de prins de “vier voorbijgaande verschijnselen” zou zien – ouderdom, ziekte, dood en een rondtrekkende asceet – zou hij afstand doen van zijn koninklijke leven en op zoek gaan naar verlichting.
Zijn vader, de koning, was vastbesloten dat zijn zoon een groot heerser zou worden en probeerde prins Siddhartha af te schermen van deze vier realiteiten van het leven. Op 29-jarige leeftijd ging Siddhartha echter met zijn wagenmenner het beschermde paleisterrein af en kwam voor het eerst in aanraking met lijden, waarvan hij begreep dat het een onvermijdelijk deel van het leven was. Hij zag vier aanblikken: een man gebogen door ouderdom, een zieke, een lijk en een rondzwervende asceet. Het was de vierde aanblik, die van een rondtrekkende asceet, die Siddhartha een gevoel van urgentie gaf om uit te vinden wat de wortel was van het menselijk lijden.
Siddhartha verliet de luxe van het paleis. Hij studeerde en leefde een sober leven in het woud met de meest vooraanstaande leraren en asceten van zijn tijd. Toch ontdekte hij dat hun leringen en strenge lichamelijke verzakingen hem niet in staat stelden de vraag naar het lijden te beantwoorden of inzicht te verschaffen in de wijze waarop hij ervan bevrijd kon worden. Na het leven van zelfverwennerij in het paleis en het leven van zelfverloochening in het woud te hebben ervaren, vestigde hij zich uiteindelijk op een “middenweg”, een evenwicht tussen deze twee uitersten. Toen hij voedsel aannam van een dorpsmeisje, herstelde hij zijn lichamelijke kracht en begon hij aan een innerlijke reis door meditatie.