Het verlengen van de vervaldatum van medicijnen om de houdbaarheid van hun actieve bestanddelen beter weer te geven, kan mogelijk aanzienlijke besparingen opleveren op de kosten van medicijnen op recept.
Uit een analyse van een voorraad decennia oude medicijnen op recept die in een apotheek waren gevonden, is gebleken dat de werkzaamheid van de meeste bestanddelen niet was verminderd, ook al was de vervaldatum al jaren eerder verstreken. De resultaten van de analyse zijn op 8 oktober 2012 online gepubliceerd in Archives of Internal Medicine.
De onderzoekers werkten met monsters van 8 medicijnen die 28 tot 40 jaar eerder waren verlopen en in totaal 15 verschillende actieve ingrediënten bevatten. De onderzoekers analyseerden 3 tabletten of capsules van elk medicijn, en elk monster werd 3 keer getest op elk gelabeld actief ingrediënt. (Op één werkzame stof, homatropine, werd niet getest omdat daarvoor geen analytische standaard kon worden gevonden). De onderzochte werkzame bestanddelen waren: aspirine, amfetamine, fenacetine, methaqualon, codeïne, butalbital, cafeïne, fenobarbital, meprobamaat, pentobarbital, secobarbital, hydrocodon, chloorfeniramine, en acetaminofen.
De resultaten toonden aan dat 11 (79%) van de 14 geneesmiddelverbindingen altijd aanwezig waren in concentraties van ten minste 90% van de op het etiket van het geneesmiddel aangegeven hoeveelheid, hetgeen algemeen wordt erkend als de minimaal aanvaardbare werkzaamheid. Alle monsters van aspirine en amfetamine waren aanwezig in minder dan 90% van de op het etiket vermelde hoeveelheid, en fenacetine was aanwezig in meer dan 90% van de op het etiket vermelde hoeveelheid in 1 geneesmiddel, maar minder dan 90% van de op het etiket vermelde hoeveelheid in een ander geneesmiddel. Bovendien waren 3 verbindingen aanwezig in meer dan 110% van de gelabelde hoeveelheid, wat over het algemeen wordt gezien als de maximaal aanvaardbare potentie.
De onderzoekers merken op dat van aspirine bekend is dat het na verloop van tijd wordt afgebroken, maar dat er geen gepubliceerde gegevens zijn over de duurzaamheid van amfetamine. Zij merken op dat het verschil in metingen van het fenacetinegehalte te wijten kan zijn geweest aan de verpakking en de opslagomstandigheden. Zij voegen eraan toe dat sommige verbindingen die meer dan 110% van de op het etiket vermelde hoeveelheid bevatten, afkomstig kunnen zijn van geneesmiddelen die vóór 1963 werden geproduceerd, toen de kwaliteitscontrolemaatregelen op bevel van de FDA werden verbeterd.
De vervaldata voor geneesmiddelen worden over het algemeen vastgesteld op 12 tot 60 maanden na de productie, maar de FDA eist niet van de fabrikanten dat zij bepalen hoe lang geneesmiddelen na hun vervaldatum nog potent blijven. Gezien het feit dat bijna alle verbindingen in de huidige studie hun volledige potentie behielden onder omstandigheden die misschien niet ideaal waren gedurende 28 tot 40 jaar, suggereren de onderzoekers dat de vervaldata voor veel medicijnen zouden kunnen worden verlengd. Verdere bewijzen van de mogelijkheid om de houdbaarheidsdata van voorgeschreven medicijnen te verlengen, worden geleverd door het Shelf-Life Extension Program (SLEP), een samenwerking tussen de FDA en het Ministerie van Defensie die de medicijnkosten voor het leger wil verlagen. Het programma heeft uitgewezen dat voor 88% van 122 verschillende geneesmiddelen die onder ideale omstandigheden worden bewaard, de houdbaarheidsdatum met meer dan een jaar moet worden verlengd, met een gemiddelde verlenging van 66 maanden en een maximumverlenging van 278 maanden. De SLEP is uiterst kosteneffectief; elke dollar die eraan wordt besteed, bespaart $13 tot $94 aan medicijnkosten.