Star Wars’ brak met de regels van het scenarioschrijven, en het werkte

In 1973 ging filmmaker George Lucas zitten om het script te schrijven dat hem beroemd zou maken. Het heette “The Star Wars” en volgde de heldhaftige Luke Starkiller die met zijn laserzwaard door de 33e eeuw scheurde.

Ja, het was er nog niet helemaal.

Onder de nieuwe titel “Star Wars” had het voltooide script van Lucas nog steeds problemen. Een van de sterren van de film, Harrison Ford, zei tegen Lucas: “George, je kunt deze shit typen, maar je kunt het niet zeggen! Belangrijker nog, het script brak een aantal klassieke geboden voor scenarioschrijvers.

Toch werd Lucas in 1978 genomineerd voor de Academy Award voor het beste originele scenario voor “Star Wars”, en moest hij het opnemen tegen toneelschrijver Neil Simon en de winnaar van dat jaar, Woody Allen. Belangrijker nog, zijn scenario introduceerde enkele van de meest iconische en duurzame personages en avonturen in de filmgeschiedenis. Dus hoe heeft “Star Wars” de conventies van het scenarioschrijven aan diggelen geslagen en toch gewerkt?

“Star Wars breekt meer regels dan het volgt,” zegt Carson Reeves, scriptconsultant en oprichter van filmschrijfsite Scriptshadow.

Zo introduceert ‘Star Wars’ zijn hoofdpersoon, Luke Skywalker, bijna een kwartier in de film,” zegt Reeves. Dat is in strijd met het scenarioschrijversprincipe dat je de hoofdpersoon vroeg moet introduceren, zodat het publiek zich kan binden aan de persoon die ze de komende twee uur gaan volgen.

“Het was een enorm risico,” zegt Reeves.

Interessant is dat de oorspronkelijke opzet Skywalker wel aan het begin introduceerde. Maar de filmmakers besloten die volgorde te veranderen om het publiek een vollediger beeld te geven van het universum waarin het verhaal zich afspeelt.

“Ze besloten dat het volgen van een verveeld kind in de woestijn gedurende de eerste 10 minuten van een ruimte-epos vol actie de verkeerde toon zou hebben gezet, vandaar dat we beginnen met de scheepskaping,” aldus Reeves. “Ik denk dat ze de juiste keuze hebben gemaakt.”

De reis van Luke Skywalker volgt elementen van de “reis van de held”, een archetypische verhaalstructuur die door schrijver Joseph Campbell is geïdentificeerd als basis voor vele mythen en verhalen. Mythische helden gaan op een zoektocht, waarbij ze onderweg obstakels tegenkomen.

De zoektocht is de kern van de archetypische reis van de held. Dat brengt ons bij een andere grote Hollywood-stelling voor scenarioschrijvers: het hoofdpersonage moet iets heel graag willen, en alles in het verhaal moet worden gedreven door het actief najagen van dat verlangen. Indiana Jones wil de verloren Ark vinden. Rocky wil de afstand overbruggen. Marty McFly wil terug naar de toekomst.

“Star Wars” buigt de regel over het presenteren van een enkel centraal doel voor de hoofdpersoon. In het begin wil Luke van Tatooine af. R2-D2 wil de boodschap aan Obi-Wan Kenobi overbrengen. Han wil gewoon wat geld verdienen. Dan veranderen hun doelen — ze willen prinses Leia redden. Naarmate de film vordert, nemen hun doelen toe in reikwijdte en inzet tot het uiteindelijke doel: het vernietigen van de Death Star.

“‘Star Wars’ zorgde ervoor dat elk personage iets wanhopigs wilde, en dat is een grote reden waarom al zijn personages zo gedenkwaardig zijn,” zei Reeves.

Ondertussen wil Darth Vader de Death Star-plannen heroveren, en achtervolgt hij onze helden ademloos. Reeves benadrukt het belang van dit gevoel van urgentie.

“Het grootste succes van dat scenario,” zei Reeves, “is dat elke afzonderlijke scène het verhaal vooruithelpt. Er is geen film die dat beter doet. Zelfs de langzame scènes, zoals Luke en Obi-Wan die over Luke’s vader praten, bevatten belangrijke plotpunten zoals Leia’s boodschap. Er is geen verspilde tijd.”

Het vervolg uit 1980, “The Empire Strikes Back” buigt de regels nog verder met een zeer onconventionele structuur. Geschreven door Leigh Brackett en Lawrence Kasdan op basis van een verhaal van Lucas, stuurt het de hoofdpersonen op afzonderlijke avonturen en heeft geen duidelijk centraal doel. “In alle opzichten had die film niet mogen werken”, zei Reeves. Toch wordt hij onder de fans algemeen beschouwd als de beste van de saga, en werd hij door niemand minder dan de Writers Guild of America genomineerd voor het beste bewerkte scenario.

“Wat dat scenario bij elkaar houdt is Vader,” zei Reeves. “Vader is altijd aan het achtervolgen, altijd aan het proberen iets in te halen, net als in de originele film. Dus ook al hebben we deze vreemde structuur, we hebben de luxe om terug te gaan naar Vader, die wanhopig op zoek is naar Luke. Ik heb films gezien die probeerden te doen wat Empire doet zonder dat verbindende doel om op terug te grijpen, en dat waren complete puinhopen.”

Het achtervolgingselement geeft beide films hun urgentie en momentum, iets dat volgens Reeves ontbreekt in de rest van de saga. “De prequels zijn waarschijnlijk de meest on-dringende blockbusters in de geschiedenis,” zei hij. “Iedereen heeft tijd om rond te hangen en over zand te praten.”

Snel door naar 2015 en “The Force Awakens”. Regisseur en producent J.J. Abrams trok “Empire”-scenarist Kasdan aan als een van de schrijvers voor de nieuwe film, waarmee hij de geest van de eerdere films opriep.

“Een van de redenen waarom het publiek genoot van ‘The Force Awakens’ is dat J.J. Abrams terugging naar dat urgente achtervolgingselement,” zei Reeves. “Je zou kunnen stellen dat hij de originele ‘Star Wars’-structuur heeft gekopieerd om dat te doen, maar je zou ook kunnen stellen dat dat de reden is waarom de film een miljard dollar heeft opgebracht — omdat J.J. erkende dat Star Wars-films over de achtervolging gaan.”

Met nieuwe films als “The Last Jedi” en spin-offs als “Rogue One” die de saga weer tot leven brengen, zijn er meer lessen te leren uit de doorlopende Star Wars-verhalen. Een belangrijke vaardigheid in scenarioschrijven is bijvoorbeeld het in balans brengen van de toon, wat in wezen de sfeer van het verhaal betekent. “Return of the Jedi’, bijvoorbeeld, heeft moeite om de komedie van de Ewoks in evenwicht te brengen met het serieuzere drama dat zich afspeelt tussen Luke en Vader. Reeves vond dat de eerste spin-off, “Rogue One”, ook een probleem had met de toon.

“‘Rogue One’ leerde een harde les in scenarioschrijven,” zei Reeves. “Een Star Wars-film heeft een baken van licht nodig, een Luke Skywalker-personage. Als iedereen een oplichter en een crimineel is, werpt dat een trieste schaduw over het verhaal, waardoor je na afloop met een somber gevoel achterblijft. Dat is niet wat een Star Wars-film hoort te zijn.”

Technologie: Van film en televisie tot sociale media en games, hier is uw plek voor de lichtere kant van tech.

Star Wars op 40: vier samen met ons de vele manieren waarop de met kracht gevulde sci-fi saga ons leven heeft beïnvloed.