Uitwerpcommunicatie: Kunnen baby’s eigenlijk wel zindelijk worden?

Cate Prichard was zwanger van haar eerste baby toen ze naar een podcast over “eliminatiecommunicatie” (EC) luisterde, en ze was er helemaal weg van. Het idee achter EC, ook wel bekend als baby-potjestraining, baby-led potty training of “natuurlijke kinder hygiëne,” is dat baby’s geboren worden met een bewustzijn van hun behoefte om te plassen en te poepen, en een instinct om zichzelf niet vuil te maken. Als ouders alleen maar aandacht zouden schenken aan de signalen van hun baby om te gaan, zouden ze luiers deels of zelfs altijd kunnen vermijden en zouden hun baby’s schoner, droger en gelukkiger zijn.

Toen de zoon van Prichard vijf maanden oud was, merkte ze een van deze zogenaamde signalen op. Haar baby had de gewoonte om te “wachten” op een schone luier en dan te plassen of te poepen in het midden van een luier, en dat is wanneer het idee echt zinvol werd. Waarom zou ik de moeite nemen om hem in een luier op te vangen, vroeg ze zich af, als ik hem ook op het potje kan zetten?

Evolutionair gezien hebben ouders over de hele wereld altijd vindingrijke manieren gevonden om de uitwerpselen van hun kleintjes zonder luiers of zelfs zonder wasmachine te verwerken – of het nu was om ze buiten op de absorberende grond te laten poepen, of om een broek met split te gebruiken of een stevig potje. En hoewel westerse kinderartsen sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw pleiten voor de “bereidheidsbenadering” van zindelijkheidstraining – dat wil zeggen, wachten tot je kind onafhankelijker is in zijn ontwikkeling – blijft EC nog steeds de dominante methode van babyhygiëne in niet-geïndustrialiseerde samenlevingen.

Missen wij, moderne ouders, dan iets? Het lijdt geen twijfel dat de oudere manier van doen moeilijker is. Ik bedoel, het klinkt niet ontkennend vermoeiend, om nog maar te zwijgen van de rommel. Maar EC-enthousiastelingen vinden full-time diapering – dat wil zeggen, luiers gebruiken om iets onaangenaams niet alleen op te vangen, maar ook vast te houden – ook behoorlijk smerig.

Wat is het nut van communicatie over eliminatie?

EU-ers noemen veel voordelen van luiervrij of spaarzaam gebruik, en het is misschien verrassend dat geen van de voordelen echt te maken heeft met het feit dat kinderen sneller zindelijk worden, zegt Jenn Philpott, een biowetenschapper en voorlichter over zindelijkheidstraining uit Londen, Engeland, die in 2010 de site Born Ready lanceerde.

Het is schoner en droger

Het zo droog mogelijk houden van de baby is een belangrijk verkoopargument voor mensen die aan EC doen. Terwijl veel ouders tevreden zijn dat luiers, vooral wegwerpluiers, goed werk leveren door vocht weg te houden van de huid, zijn EC-ers daar niet zo van overtuigd. “Als mensen denken dat de luier van hun baby de plas wegsluit en dat ze het nauwelijks kunnen voelen, dan is dat voor hen niet belangrijk,” zegt Philpott. “Maar voor mij is dat nog steeds belangrijk. Ik denk niet dat hij het echt wegsluit. Ik vind het nat en zweterig en een beetje smerig.”

Als je een potje gebruikt in plaats van een luier, betekent dat ook dat er minder poep op gevoelige delen komt, en mensen die EC beoefenen zeggen ook dat hun baby’s zelden of nooit uitslag krijgen op hun gevoelige tusjes.

Het respecteert je baby

Veel EC-ers zien de methode als een verlengstuk van gehechtheid-ouderschap-het willen lezen van de behoeften van je kind en daar snel op reageren. “Zelfs als we baby’s missen, omdat ze zo regelmatig verschoond werden, voelde het alsof je ze behandelde zoals je zelf behandeld zou willen worden, als een echt klein mensje en niet zo van ‘Nou, je ligt op mijn schema en ik ga je voor de lunch verschonen’,” zegt Philpott. “Het gaat om het respecteren van die baby.”

Dit was het geval voor Prichard, die ook dacht dat EC zou helpen bij haar uiteindelijke inspanningen om haar kind te leren zelfstandig op het potje te gaan. “Toen mijn zoon begon vast te houden tot ik de luier opende, leek EC de gemakkelijkste manier om in te spelen op de behoefte die hij uitte om het gevoel te vermijden dat hij afval op zijn huid had,” zegt ze. “Maar het was ook een kans om iets uit te proberen waarvan ik dacht dat het het leven later gemakkelijker zou maken.”

Het spaart de planeet (en geld)

Als één baby vijf keer per dag een luier om moet, zijn dat 1.825 verschoningen per jaar en 4.563 luiers op de vuilnisbelt tegen de tijd dat ze tweeënhalf jaar oud zijn, de gemiddelde leeftijd waarop kinderen in Noord-Amerika zindelijk worden. (En als uw stad wegwerpluiers met plastic coating in groene vuilnisbakken toestaat, wil dat niet zeggen dat ze op magische wijze biologisch afbreekbaar zijn. Het plastic en de absorberende chemicaliën worden gesorteerd en naar stortplaatsen gebracht. Alleen al in Noord-Amerika gooien we nog steeds zo’n 30 miljard luiers per jaar weg. Als je dat aantal luiers kunt halveren – of het nu stoffen of wegwerpluiers zijn – bespaar je ook nog eens honderden dollars of meer op schoonmaakkosten en verschonen. Philpott zegt dat haar kinderen in iets meer dan 20 luiers per kind poepten, en Prichard zegt dat ze het aantal vuile luiers met 50 procent heeft teruggebracht.

Hoe eliminatiecommunicatie in de praktijk te brengen

Leer de signalen

Er zijn genoeg boeken en cursussen waarin EC stap voor stap wordt uitgelegd, maar de essentie is dat baby’s instinctief communiceren wanneer ze moeten plassen of poepen, net zoals ze signalen afgeven wanneer ze moe zijn of honger hebben. Ze kunnen een raar gezicht trekken, huiveren of kronkelen – elke baby is anders. Dus, als je de signalen kunt oppikken, wanneer je denkt dat je baby moet plassen of poepen, zet hem dan op het potje, ondersteun hem als hij nog niet zelf rechtop zit, of houd hem zittend of hurkend boven het toilet. Sommige ouders houden zelfs een potje onder een baby met blote billen tijdens het voeden, als ze op dat moment willen poepen.

Time it

Sommige ouders, zoals Philpott, hebben zelfs de timing geperfectioneerd van de droomwip van hun baby midden in de nacht, wat, laten we eerlijk zijn, voor de meeste ouders veel te hoog gegrepen is. Maar zelfs als je niet zo toegewijd bent, zullen andere ouders voor een meer geplande aanpak kiezen. Prichard zegt dat ze de signalen van haar baby niet intuïtief aanvoelde en EC beoefende door het potje aan te bieden wanneer ze normaal een luier zou verwisselen.

Gebruik luiers als back-up

Veel ouders die EC beoefenen, gebruiken nog steeds luiers voor hun baby, maar het doel is om te voorkomen dat ze hun baby vuil maken. In plaats van luiers te gebruiken als een permanent, draagbaar toilet (zoals veel EC-ers ze beschrijven), kun je ze gewoon gebruiken als back-up om “missers” op te vangen. Dat gezegd hebbende, vertrouwen veel EC-enthousiastelingen nog steeds op luiers ’s nachts en tijdens uitstapjes.

Just get started

Philpott benadrukt dat baby’s vanaf hun geboorte klaar zijn voor EC, en dat de gemakkelijkste manier om het te introduceren is door ze ’s ochtends als eerste op het potje te zetten voor een plasje. “Iedereen verschoont ’s morgens als eerste een luier, dat is een hele makkelijke manier om het te proberen.” Je hoeft ze maar minder dan 30 seconden op het potje te houden, zegt ze, afhankelijk van hoe oud ze zijn en of ze weten wat ze doen. Als je weet dat ze ’s morgens altijd als eerste op het potje plassen of poepen, dan kun je ze wat langer op het potje houden om te wachten. Uiteindelijk zal het een routine worden.

Nadat u uw baby ’s ochtends het potje hebt aangeboden, blijft u hem erop zetten wanneer u een signaal ziet dat hij moet gaan (zie “de signalen leren” hieronder).

Werkt communicatie over eliminatie echt?

“In de praktijk lijkt vroeg oppotten een hoop moeite met niet veel beloning,” zegt Penelope Leach, een Britse psychologe die veel onderzoek heeft gedaan naar en geschreven over opvoedingskwesties en in haar boek Babyhood een academische benadering hanteert van de ontwikkeling van kinderen. Volgens Leach zal de meerderheid van de kinderen tussen twee en drie jaar overdag min of meer betrouwbaar zijn, of ze nu voor het eerst op het potje worden gezet als ze zes dagen, zes maanden of 16 maanden oud zijn. Ook onder kinderartsen is men het er de laatste decennia over eens om pas na 18 maanden te beginnen met zindelijkheidstraining.

En voor de meeste ouders is het zelfs al moeilijk om een peuter snel in drie dagen op het potje te krijgen – dus waarom zou je vanaf de geboorte beginnen als je onvermijdelijk alleen maar langer bezig bent om je kind zelfstandig naar het toilet te krijgen, waardoor het proces nog vele moeilijke maanden langer gaat duren?

Sommige mensen beginnen gewoon liever eerder dan later. Prichard zegt dat haar zoon, die nu zes is, pas met tweeënhalf zindelijk werd, wat typisch is voor een peuter, maar ze beschouwt dat niet als een mislukking, want vroeg beginnen met zindelijk worden was eigenlijk niet het doel. “Voor ons was het het ontwikkelen van het leren van tevoren en het vermijden van de machtsstrijd waar ik over gehoord had,” zegt ze. “Toen hij eenmaal een peuter was en erg gevoelig voor dwang, en ook erg onwillig om te veranderen, realiseerde ik me dat als we het op een andere manier hadden gedaan, we een heel lang proces tegemoet waren gegaan met mogelijk veel angst en conflicten. Maar hij maakte de overgang heel soepel.”

Prichard zegt dat ze ook EC beoefende met haar tweede kind, nu vier. Haar dochter begon er vanaf de geboorte mee en pikte het veel sneller op. Sinds ze 16 of 17 maanden oud was, heeft ze geen enkele luier meer bevuild. “De reis was bij allebei heel verschillend, maar in beide gevallen hoefde ik na zes maanden niet veel poepluiers te verwisselen en na 15 maanden voor geen van beide meer. Natuurlijk moest ik wel het potje schoonmaken, maar dat vond ik makkelijker,” zegt ze. “

Het resulteerde absoluut in een weinig stressvolle toiletleerervaring voor mijn beide kinderen. Sue Hobson, niet gerust op de gedachte aan stapels luiers die op de vuilnisbelt belanden, las de EC-bijbel Go Diaper Free van Andrea Olson toen ze zwanger was en was van plan om vanaf de eerste dag op het potje te gaan. Maar omdat de leercurve bij pasgeborenen zo steil is, haalde ze het potje pas na vier maanden ouderschap uit de opslag. Maar zelfs toen ging het niet goed.

Hobson raakte al snel overweldigd en uitgeput door het proces. “Ik was veel te geobsedeerd, schreef elk plasje en poepje op en lette voortdurend op signalen bij mijn baby”, herinnert ze zich. “Toen ik zijn signalen niet kon lezen, voelde ik me ontmoedigd; ik dacht dat het instinctief zou zijn, maar twijfelde aan mijn capaciteiten als moeder.”

Hobson trok zich helemaal terug, en toen ze ongeveer drie maanden later weer begon, hield ze het simpel: ze zette haar zoontje alleen ’s ochtends op het potje of als ze zeker wist dat hij ging poepen. Toen hij een jaar was, zei ze dat ze de meeste stoelgang nog steeds “opving”. Haar zoon, die nu drie is, was met 21 maanden volledig zindelijk en Hobson gelooft dat het proces soepeler is verlopen dankzij de EC. “Ik vond het fijn dat mijn kind al vanaf jonge leeftijd vertrouwd was met het toilet,” zegt ze. “Ik vond het ook bemoedigend om te horen dat EC in veel culturen de norm is, en dat ik er niet helemaal naast zat met mijn wens om luiers vroeg te vervangen.”

Eindelijk zeggen veel ouders die EC hebben geprobeerd dat het op de lange termijn helpt bij zindelijkheidstraining, zelfs als ze maar een paar keer per dag een potje gebruiken en de rest van de tijd een luier. “Ze weten waar het potje voor dient, ze herkennen wanneer ze moeten poepen en ze weten dat ze daar naar toe gaan,” zegt Philpott. “Ze hoeven geen rituelen voor zichzelf te verzinnen, zoals in de hoek gaan staan om te poepen.”

Wat zeggen critici van eliminatie-communicatie?

Het is moeilijker om medische professionals te vinden die net zo positief zijn over EC, en ze zijn vaak sceptisch of het de moeite waard is. Er is ook bezorgdheid dat vroege potjestraining kan leiden tot problemen met chronische constipatie en ongelukjes in de kindertijd. Steve Hodges, een pediatrisch uroloog in North Carolina die openlijk kritiek heeft op potjestraining voor baby’s, waarschuwt dat elke vorm van vroege training ertoe kan leiden dat kinderen hun plas en poep ophouden en hun blaas en darmen niet volledig legen als ze naar het toilet gaan, wat kan leiden tot “disfunctionele eliminatieproblemen”. “Op het moment dat je hun vrijheid wegneemt, zullen bijna alle kinderen hun plas inhouden en niet in één keer legen, en dan beginnen de problemen.”

Hodges zegt dat als je EC vanuit een evolutionair perspectief bekijkt, het luiers zijn – niet EC – die eigenlijk de meest natuurlijke manier om te gaan nabootsen. “De meest natuurlijke manier waarop een kind zijn darmen en blaas kan legen is wanneer hij maar wil en volledig, dus alle belemmeringen daarvoor zijn slecht, dat is het belangrijkste.” Hoewel Hodges geen fan is van EC, ziet hij ook geen EC-ers in zijn kliniek. (Veel van de gezinnen die hij in North Carolina ziet en die aan vroege potjestraining doen, doen dat om financiële redenen). Hij zegt dat als ouders zich inzetten voor een zindelijkheidstraining, het prima is zolang er geen belemmeringen zijn om te elimineren, er geen ongelukken in de familie voorkomen en het kind geen problemen heeft met poepen.

“Ik wil niemand veroordelen, maar ik kan je vertellen dat de enige problemen die ik bij kinderen zie, het gevolg zijn van vertraagde lediging van de darm en de blaas,” waarschuwt hij. “Ik zie geen UTI’s bij meisjes totdat ze zindelijk worden, totdat ze beginnen met vasthouden. Ik zie geen ongelukken in de zin van het ophopen van poep, totdat ze beginnen met ophouden. Als kinderen en baby’s allemaal op tijd en volledig zouden legen, zou ik van de ene op de andere dag de helft van mijn patiënten verliezen.”

Gemeenschappelijke fouten die ouders maken bij het oefenen van communicatie over eliminatie

Als je EC wilt proberen, moet je volgens Philpott niet meteen te hoge verwachtingen hebben, want dan raak je gefrustreerd en teleurgesteld – succes gaat niet in een rechte lijn. En als je eenmaal begint, zorg er dan voor dat je ze de kans geeft om vaak op het potje te gaan, zodat ze niet verstopt raken.

“Sommige mensen denken dat ze hun baby met 13 maanden klaar en afgestoft kunnen hebben en dat is gewoon onrealistisch,” zegt ze. “Mensen worden moedeloos en denken dat het voor hen niet werkt en dat komt omdat ze een kleine baby hebben – ze hebben geen machine.”