“Ieder die huizen of broers of zusters of vader of moeder of kinderen of land heeft verlaten, om mijns naams wil, zal het honderdvoudige ontvangen en het eeuwige leven ontvangen.” -Matheüs 19:29
De vraag naar het katholieke celibataire priesterschap is steeds vaker gesteld, eerst uit angst voor een tekort aan priesters en vervolgens door schandalen binnen het priesterschap. Priesters toestaan te trouwen lijkt voor sommigen de gemakkelijkste en meest logische oplossing voor wat zij als gebroken beschouwen. Maar eerst moeten we ons afvragen waarom het celibaat de norm is, zowel voor priesters in de Romeinse ritus als voor bisschoppen in de Oosterse kerk. We moeten begrijpen waarom het celibaat de lange traditie van de Kerk is.
Waarom zijn priesters celibatair?
Het celibaat is logisch: alleenstaande mannen zijn vrijer om hun parochie te dienen, hebben minder redenen om zich in hun ambt in te houden, en voorkomen vriendjespolitiek.
Maar hoewel dit allemaal secundaire voordelen zijn van een celibatair priesterschap, is geen van hen de ware reden van de Kerk om haar traditie in stand te houden. Integendeel, in wat een contradictio in terminis lijkt, de katholieke priester is celibatair om vrij te zijn voor het vaderschap.
“Celibataire priesters bezitten een uniek vermogen om de Vader en de liefde van de Vader te openbaren.” -Fr. Carter Griffin, Waarom celibaat? Reclaiming the Fatherhood of the Priest
Priesters doen afstand van het natuurlijke vaderschap om het bovennatuurlijke vaderschap van God volmaakter te kunnen uitbeelden. Hoewel Gods vaderschap er anders uitziet dan het natuurlijke vaderschap dat wij kennen, is zijn rol als Vader op mysterieuze wijze waarachtiger en vollediger dan vaders die het natuurlijke leven voortbrengen. Elk ander beeld van vaderschap is een vage echo van het bovennatuurlijke vaderschap van God.
Priesters, die nog steeds tekortschieten ten opzichte van Gods voorbeeld, weerspiegelen deze volledige rol van vader nog meer. Evenals God de Vader geven zij zich volledig ter wille van een bovennatuurlijk vaderschap. Dit wordt passend weerspiegeld in de totale zelfgave van het celibaat.
“Het celibaat, goed beleefd, kan veel steun bieden aan een priester die genereuze, zelfgevende liefde wil beoefenen. Een celibatair hart staat open voor allen, zonder voorkeur.” -Fr. Carter Griffin, Waarom het celibaat?
Voor een meer diepgaande verkenning, lees het artikel van pater Carter Griffin “Waarom we priesters ‘Vader’ noemen.”
Ook kunt u de motivatie lezen achter het nieuwe boek van pater Griffin, Waarom het celibaat? en waarom het zo’n belangrijk boek is voor elke katholiek om te lezen.
Maar zijn priesters altijd celibatair geweest?
Als dit waar is, waarom zijn dan niet alle priesters verplicht celibatair te zijn? En waren de eerste priesters niet getrouwd?
Vóór Christus werd steriliteit gezien als een vloek. In het Oude Testament werd het geloof van generatie op generatie doorgegeven binnen het uitverkoren volk. Maar met Christus en het Nieuwe Testament, werd trouwe steriliteit getransformeerd in trouwe maagdelijkheid. Terwijl natuurlijke generatie nog steeds een zegen was, werden de gelovigen in het Nieuwe Verbond nu vermenigvuldigd door geestelijke generatie.
Hoewel het kerkelijke begrip van het celibataire priesterschap zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld, werd het ambtscelibaat vanaf het begin gezien als een uitverkoren goed.
En hoe zit het met de passages in de brieven van Paulus die lijken te suggereren dat priesters één vrouw zouden moeten hebben?
Fr. Carter Griffin legt uit dat de geboden van Paulus aan Timoteüs en Titus dat een bisschop een “man van één vrouw” moet zijn (1 Tim 3,2; Titus 1,6), niet uitsluiten dat al vroeg het celibataire priesterschap werd aangenomen. Paulus spoorde ook weduwen aan om “de vrouw van één man” te zijn (1 Tim 5,9). Paulus’ uitspraken over bisschoppen kunnen ook verwijzen, en doen dat waarschijnlijk ook, naar hun afzien van het huwelijk als ze weduwe worden.
En hoe zit het met de Byzantijnse katholieke ritus? Mogen priesters niet trouwen?
Hoewel priesters in de oosterse traditie mogen trouwen, blijven bisschoppen celibatair. Vanwege verschillende behoeften en gewoonten staat de Kerk in haar wijsheid vrijheid toe in de kleine “t”-tradities van het Oosten en het Westen – maar hoewel de tradities verschillen, blijft het gewaardeerde model van celibatair, bovennatuurlijk vaderschap universeel.
Lees Fr. Griffins overzicht van de lange traditie van de Kerk voor meer informatie.
Moet de traditie veranderen?
Als het celibaat geen absolute voorwaarde is voor het priesterschap, vragen sommigen zich nog steeds af waarom het celibaat niet op zijn minst optioneel kan zijn. De vrees dat er een tekort is aan roepingen en dat het priesterschap in een crisis verkeert, brengt sommigen ertoe zich af te vragen of het niet tijd is de traditie te veranderen.
Maar in zijn boek Why Celibacy, waarschuwt pater Carter Griffin dat het veranderen van de traditie van het priesterlijk celibaat onbedoelde gevolgen zou hebben. Hij betoogt ook dat er weliswaar een crisis in het priesterschap is, maar dat die niet wordt veroorzaakt door het celibaat, maar door een slecht beleefd celibaat. Het probleem is ontrouw aan de gelofte, niet de gelofte zelf.
In feite betoogt hij dat een herbevestiging van het priesterlijk celibaat het priesterschap als geen andere optie kan vernieuwen.
“Serieus genomen is het celibatair priestervaderschap een weg naar echte kerkelijke vernieuwing en hervorming vandaag de dag, die ervoor zorgt dat het priesterschap steeds duidelijker de nederige, vreugdevolle roeping van dienstbaarheid uitstraalt, zoals die wordt geïllustreerd in het leven van Jezus de Hogepriester.” -Fr. Carter Griffin, Why Celibacy?
Velen vragen zich af of er een weg vooruit is voor het priesterschap en wat die weg zou kunnen zijn. Een herbezinning op het rijke geschenk van het priestercelibaat dat de Kerk is toevertrouwd, is dringend nodig als we werken aan zinvolle vernieuwing.
Lees meer in het artikel van pater Griffin over het facultatieve priestercelibaat.