Kalium
De naam is afgeleid van het Engelse woord potash. Het chemische symbool K komt van kalium, het middeleeuwse Latijn voor potas, dat mogelijk is afgeleid van het arabische woord qali, dat alkali betekent. alium is een zacht, zilverwit metaal, lid van de alkaligroep van het periodiek systeem. Kalium is zilverachtig wanneer het voor het eerst wordt gesneden, maar het oxideert snel aan de lucht en wordt binnen enkele minuten dof, zodat het over het algemeen onder olie of vet wordt bewaard. Het is licht genoeg om in water te drijven waarmee het onmiddellijk reageert om waterstof vrij te maken, die met een lila vlam brandt.
De chemie van kalium is bijna volledig die van het kaliumion, K+.
Toepassingen
Het meeste kalium (95 %) gaat naar kunstmest en de rest wordt voornamelijk gebruikt om kaliumhydroxide (KOH) te maken, door elektrolyse van een kaliumchloride-oplossing, en dit vervolgens om te zetten in kaliumcarbonaat (K2CO3). Kaliumcarbonaat wordt gebruikt voor de fabricage van glas, met name het glas voor televisietoestellen, terwijl kaliumhydroxide wordt gebruikt voor de fabricage van vloeibare zeep en detergenten. Een klein beetje kaliumchloride wordt gebruikt in farmaceutische producten, medische infusen en zoutinjecties.
Andere kaliumzouten worden gebruikt bij het bakken, fotograferen en looien van leer, en om jodiumzouten te maken. In alle gevallen is het het negatieve anion, niet het kalium, dat de sleutel tot hun gebruik is.
Kalium in het milieu
Het meeste kalium komt voor in de aardkorst als mineralen, zoals veldspaten en klei. Door verwering wordt kalium hieruit geloogd, wat verklaart waarom er vrij veel van dit element in de zee zit (0,75 g/liter).
Mineralen die om hun kalium worden gedolven zijn roze- en sylviet, carnalliet en aluniet. Het belangrijkste mijnbouwgebied was vroeger Duitsland, dat voor de eerste wereldoorlog een monopolie op kalium had. Tegenwoordig komen de meeste kaliummineralen uit Canada, de VS en Chili. De wereldproductie van kaliumertsen bedraagt ongeveer 50 miljoen ton, en de reserves zijn enorm (meer dan 10 miljard ton).
Kalium is een essentieel element voor planten. Hoewel het oplosbaar is in water, gaat het weinig verloren uit ongestoorde bodems, omdat het, wanneer het vrijkomt uit dode planten en dierlijke uitwerpselen, snel sterk gebonden raakt aan kleideeltjes, en het wordt vastgehouden, klaar om te worden gelezen door de wortels van andere planten.
Gezondheidseffecten van kalium
Kalium komt voor in groenten, fruit, aardappelen, vlees, brood, melk en noten. Het speelt een belangrijke rol in het lichaamsvochtensysteem van de mens en het ondersteunt de zenuwfuncties. Kalium, als het ion K+, concnetreert binnenin de cellen, en 95% van het kalium in het lichaam bevindt zich op die plaats. Wanneer onze nieren op de een of andere manier niet goed functioneren, ontstaat er een ophoping van kalium. Dit kan leiden tot een verstoorde hartslag.
Kalium kan effect hebben als je het inademt. Het inademen van stof of nevels kan de ogen, neus, keel en longen irriteren met niezen, hoesten en keelpijn tot gevolg. Hogere blootstellingen kunnen leiden tot vochtophoping in de longen, wat de dood tot gevolg kan hebben. Contact met huid en ogen kan ernstige brandwonden veroorzaken met blijvende schade tot gevolg.
Milieueffecten van kalium
Kalium is, samen met stikstof en fosfor, een van de essentiële macromineralen voor het overleven van planten. De aanwezigheid ervan is van groot belang voor de gezondheid van de bodem, de groei van planten en de voeding van dieren. De voornaamste functie ervan in de plant is de rol bij het handhaven van de osmotische druk en de celgrootte, waardoor de fotosynthese en de energieproductie worden beïnvloed, alsook de opening van de huidmondjes en de kooldioxidetoevoer, de turgor van de plant en de translocatie van voedingsstoffen. Als zodanig heeft de groeiende plant het element in betrekkelijk grote hoeveelheden nodig.
De gevolgen van een laag kaliumgehalte komen tot uiting in een groot aantal symptomen: beperkte groei, verminderde bloei, lagere opbrengst en producten van mindere kwaliteit.
Een hoog in water oplosbaar kaliumgehalte veroorzaakt schade aan kiemende zaailingen, remt de opname van andere mineralen en vermindert de kwaliteit van het gewas.
Kijk ook eens op onze kalium in water pagina
Terug naar het periodiek systeem der elementen
Aanbevolen dagelijkse inname van kalium