Ataksja-telangiektazja

Co to jest ataksja-telangiektazja?

Ataksja-telangiektazja jest rzadkim dziedzicznym zaburzeniem wieloukładowym, które charakteryzuje się:

• Ataksją (brakiem koordynacji)
• Telangiektazjami na skórze i oczach
• Spektralnym połączonym niedoborem odporności skutkującym nawracającymi infekcjami dróg oddechowych
• Predyspozycją do nowotworów złośliwych.

Ataksja-telangiektazja jest również znana jako zespół Louis-Bar.

Co powoduje ataksję-telangiektazję?

Ataksja-telangiektazja jest chorobą autosomalną recesywną, w której jeden gen ataksji-telangiektazji został odziedziczony od każdego z rodziców. Nosiciele ataksji-telangiektazji z jednym genem ataksji-telangiektazji i jednym prawidłowym genem sami nie wykazują żadnych objawów choroby.

Mutacje aktywujące genu ATM zlokalizowane są na chromosomie 11q22-23. Gen ATM koduje kinazę białkową odpowiedzialną za naprawę podwójnej nici DNA w komórkach Purkinjego móżdżku oraz w komórkach śródbłonka mózgu, skóry i spojówek.

Rzadka wariantowa postać A-T spowodowana inaktywacją genu MRE11 (11q21) znana jest jako zaburzenie A-T-podobne.

Genetyka ataksji-telangiektazji*

*Obraz dzięki uprzejmości Genetics 4 Medics

Kto choruje na ataksję-telangiektazję?

Ataksja-telangiektazja może wystąpić u każdej rasy i płci. Zgłaszane częstości występowania wahają się od 1 na 40 000 do 1 na 100 000 urodzeń. Częstość występowania ataksji-telangiektazji jest znacznie wyższa, gdy rodzice są spokrewnieni, na przykład w populacji Beduinów.

Jakie są kliniczne cechy ataksji-telangiektazji?

Dzieci z ataksją-telangiektazją wydają się normalne po urodzeniu i dopiero kiedy nauczą się chodzić w wieku jednego lub dwóch lat, objawy stają się widoczne. Nasilenie oznak i objawów jest zmienne.

Ataksja wynika z postępującej degeneracji części mózgu zwanej móżdżkiem. W wieku 10 lub 11 lat większość pacjentów będzie potrzebowała wózka inwalidzkiego.

Znaki i objawy postępującego upośledzenia neurologicznego obejmują:

• Niestabilny chód
• Nienormalne, szarpane ruchy przypominające klauna
• Niedostateczna koordynacja kończyn
• Powolna i niewyraźna mowa
• Tępy, smutny, nieuważny wyraz twarzy
• Opóźnienie wzrostu
• Trudności w uczeniu się u jednej trzeciej pacjentów.

Drugim ważnym objawem klinicznym ataksji-telangiektazji jest rozwój teleangiektazji. Zazwyczaj nie występują one do czasu, gdy dziecko jest w wieku od 3 do 5 lat i mogą nawet nie być widoczne aż do okresu dojrzewania. The prominent blood vessels first appear around the corners of eyes and then spread to the ears and cheeks.

Patients with ataxia-telangiectasia have a weakened immune system, which makes them vulnerable to recurrent sinus and bronchial infections. They are also at greater risk of getting cancers.

How is ataxia-telangiectasia diagnosed?

Clinical suspicion of ataxia telangiectasia is backed up by finding:

• Increases in serum alpha-fetoprotein (AFP) levels
• Cytogenetic analysis may help confirm the diagnosis (7;14 translocations)
• Molecular diagnosis.

If a parent is known to have an inactivating ATM gene mutation, prenatal diagnosis can be undertaken.

Differential diagnosis of ataxia-telangiectasia

Other inherited disorders to consider include:

• Friedreich ataxia
• Ataxia-apraksja okulomotoryczna
• Rodzinny zanik móżdżku
• GM1 i GM2 gangliozydozy
• Leukodystrofia metachromatyczna
• Choroba Krabbe
• Choroba moczanowa wywołana syropem klonowym

Czy istnieje lekarstwo i jaki jest długoterminowy wynik?

Nie ma lekarstwa na ataksję-telangiektazję. Obecnie nie istnieje żadne leczenie, które spowolniłoby postęp choroby. Zarządzanie ataksją-telangiektazją ma na celu leczenie objawów w miarę ich pojawiania się, zapobieganie powikłaniom i co najważniejsze zapewnienie wsparcia i edukacji zarówno pacjentom jak i ich rodzinom. Może to obejmować fizjoterapię, terapię mowy i antybiotyki w przypadku infekcji.

Śmierć zazwyczaj następuje we wczesnym lub średnim okresie dojrzewania, zwykle z powodu infekcji oskrzelowo-płucnej, rzadziej z powodu nowotworu złośliwego lub z powodu połączenia obu tych czynników. Mediana wieku w chwili śmierci w ataksji-telangiektazji wynosi około 20 lat. Najdłuższe odnotowane przeżycie wynosi 34 lata.

Terapia genowa jest obiecująca w przyszłości.