Reading comprehension is essential to academic and lifelong learning. Jednak pomimo jego krytycznego znaczenia, rozumienie jest w czołówce badań naukowych dopiero od lat 70-tych. Od tego czasu dowiedzieliśmy się, że czytanie ze zrozumieniem nie jest procesem pasywnym i receptywnym, jak wcześniej sądzono, ale raczej aktywnym i celowym; jest to ciągła wymiana między czytelnikiem a tekstem, obejmująca szeroki wachlarz umiejętności.
Kluczem do poprawy rozumienia jest nauczenie uczniów monitorowania i przemyślenia swojego rozumienia tekstu. Wiąże się to z nauką, jak szybko przechodzić przez materiał, w tym kiedy zatrzymać się i przeczytać ponownie fragmenty zagmatwane lub krytyczne. Ponadto, wiedza o tym, jak i kiedy stosować poniższe strategie poprawi rozumienie tekstu.
- Wnioskowanie
Wielu uczniów potrafi odpowiedzieć na dosłowne pytania, ale nie jest w stanie zrozumieć, co jest sugerowane lub implikowane w tym, co czytają. Wnioskowanie jest skomplikowanym zadaniem wymagającym od czytelnika rozważenia wielu faktów zawartych w tekście i połączenia ich z wiedzą ogólną. Taka wiedza pozwala czytelnikowi w pełni zrozumieć i docenić tekst, wyciągnąć wnioski na temat przesłania autora i przewidzieć, co wydarzy się dalej. Jest to proces dynamiczny, w trakcie czytania czytelnicy nieustannie potwierdzają lub korygują swoje przewidywania.
- Wizualizowanie
Doskonali czytelnicy zazwyczaj tworzą obrazy mentalne w trakcie czytania, wykorzystując informacje dostarczone przez autora w połączeniu z ich wcześniejszą wiedzą na dany temat. Z kolei czytelnicy mający problemy z czytaniem często „widzą” tylko słowa na stronie. Pracują tak ciężko, by je zdekodować, że umyka im głębsza, krytyczna warstwa znaczenia.
- Pytanie/Ocenianie
Ciągły strumień pytań powinien pojawiać się wewnętrznie, gdy czytelnik przegląda tekst – zarówno dosłownych (kto, co i gdzie), jak i wnioskowych (dlaczego, jak i co jeśli). Pytania te mają na celu uzyskanie ważnych informacji, które pomagają czytelnikowi podążać za fabułą lub poznać fakty, monitorować zrozumienie, przewidywać przyszłe wydarzenia i zrozumieć przesłanie autora.
- Wyszukiwanie powiązań
Choć czerpanie z wcześniejszej wiedzy i doświadczeń podczas czytania jest naturalne, biegli czytelnicy świadomie nawiązują takie połączenia, ponieważ wiedzą, że poprawia to ich zrozumienie tekstu. W przeciwieństwie do nich, początkujący lub mający problemy z czytaniem często poruszają się bezpośrednio po tekście, nie zastanawiając się, czy ma on sens lub czy ich wiedza może pomóc im w zrozumieniu materiału.
- Determinowanie znaczenia
Nie wszystkie informacje przedstawione przez autora są równie ważne. Dobry czytelnik musi podejmować decyzje, które części tekstu zasługują na największą uwagę, obejmujące zarówno treści narracyjne (postać, sceneria, problem, wydarzenie i rozwiązanie), jak i kwestie eksplikacyjne (ważne punkty, porządek lokalny, zakończenie). Jest to szczególnie ważne podczas czytania bogatych w treść tekstów niefikcjonalnych. Jest to również związane z rozpoznaniem celu autora. Czytelnicy mający problemy z czytaniem często zagłębiają się bezpośrednio we fragment bez jasnego zrozumienia, jaki powinien być cel ich lektury.
- Syntetyzowanie
Czytelnicy muszą co jakiś czas wycofywać się z tekstu i identyfikować centralną interpretację lub teorię, która wyłania się ze wszystkich odrębnych informacji. Wiąże się to z podsumowaniem tekstu, czyli skondensowaniem i powtórzeniem ważnych informacji. Czytelnicy z trudnościami w czytaniu często potrafią przedstawić ciąg oderwanych od siebie informacji lub fragmentów historii, ale mogą nie dostrzegać głównych wątków lub idei.
Publikacja Narodowego Instytutu Umiejętności Czytania „Put Reading First” mówi wszystko: „Zrozumienie jest powodem czytania; jeśli czytelnicy potrafią czytać słowa, ale nie rozumieją, co czytają, to tak naprawdę nie czytają.”
Przed podjęciem konkretnych strategii rozumienia tekstu, uczniowie potrzebują następujących umiejętności:
- Dekodowanie. Uczniowie nie mogą zrozumieć tekstu, jeśli nie potrafią odczytać słów. Kiedy dekodowanie (odczytywanie słów) jest pracochłonne, uwaga wymagana do rozszyfrowania tekstu zakłóca zdolność skupienia się na znaczeniu.
- Słownictwo. Badania pokazują, że osoby, które dobrze rozumieją, mają również bogaty zasób słownictwa. Not surprisingly, comprehension improves with direct, explicit vocabulary instruction.
- World Knowledge. Readers who possess rich knowledge about the topic of a text often understand it better than classmates with less knowledge.
Sheryl Knapp, A/AOGPE is the founder and President of the Literacy Learning & Assessment Center of Connecticut. Knapp has Associate Level certification with the Academy of Orton-Gillingham Practitioners and Educators.
Related Smart Kids Topics
- Dyslexia: An Overview
- Help For an Older Child with Reading Problems