Według Historii Arturiańskiej
Naprawdę nie ma historycznych manuskryptów ani książek, które odnoszą się do wyciągnięcia przez Króla Artura miecza z kamienia, Excalibura lub innego. A jednak istnieje jedno powiązanie, które może mieć sens: Łacińskie słowo na miecz to Saxo, a angielskie słowo na germańskich najeźdźców, którzy przejęli kraj, to Saxon. Jest bardzo możliwe, że historia Króla Artura zabijającego wielkiego saskiego wodza i zabierającego jego miecz jako symbol sprawności, odnowionego wigoru i zwycięstwa była połączeniem pomiędzy Królem Arturem a mieczem w kamieniu. Oprócz tego związku, jest również możliwe, że podczas przepisywania historii, pisarz mógł zapomnieć dodać jedną literę, a mianowicie ostatnią, do słowa Saxon. Stąd „Artur wyciągnął miecz z Saksonii” mogło stać się „Artur wyciągnął miecz z kamienia”. Nikt nie wie na pewno, skąd wzięła się ta historia, ale odegrała ona ważną rolę w powiązaniu Artura historycznego z Arturem legendarnym.
Alternatywą dla tego połączenia może być fakt, że w czasach rzymskich, imperium podbiło Sarmatów, ludzi, którzy żyli na stepach Rosji. Wielu z pokonanych sarmackich wojowników zostało wysłanych do ochrony rzymskich fortów w Brytanii. Część wierzeń religijnych Sarmatów skupiała się wokół wizerunku miecza wbitego w kamienną platformę. Dowódca oddziałów sarmackich w Brytanii nosił imię Artorius, łacińską formę imienia Artur. Idea wyciągnięcia przez Artura miecza z kamienia mogła mieć swoje korzenie w wierzeniach religijnych Sarmatów, z których część pozostała, gdy Rzymianie nagle opuścili Brytanię w 410 roku.
Jedna z sarmackich opowieści ludowych mówi o wielkim bohaterze imieniem Batradz, który posiadał magiczny miecz. Kiedy Batradz został śmiertelnie ranny w bitwie, poprosił swoich przyjaciół, aby wrzucili jego miecz do wody jako wotum. Jego przyjaciele kilka razy odmówili, ale powiedzieli mu, że to zrobili; on jednak wiedział, że tak nie było. Kiedy wreszcie to zrobili, woda, do której wrzucili miecz, stała się czerwona jak krew. Batradz mógł umrzeć w spokoju. Opowieść ta jest niezwykle podobna do wersji Wulgaty o Gryfie wrzucającym Excalibura w czekające ramiona Pani Jeziora, włączając w to dwie odmowy i ostateczne przyzwolenie.
Zgodnie z legendą arturiańską
Ponownie zwracamy się do Roberta de Boron po historię o Mieczu w Kamieniu. Robert twierdzi jednak, że miecz znajdował się w kowadle na szczycie kamienia. Wprowadzenie tego urządzenia miało miejsce w „Merlinie” Roberta. Miecz symbolizuje sprawiedliwość, a kamień reprezentuje chrześcijaństwo. Wyciągając miecz z kamienia, Artur zgadza się dążyć do sprawiedliwości w imię Boga.
Późniejsi pisarze pominęliby ten związek, jak również kowadło i przedstawili Miecz w Kamieniu jako test zaaranżowany przez Merlina, aby udowodnić, że Artur był prawdziwym królem. Opowieść Mary Stewart o tym jest szczególnie godna zapamiętania. Motyw miecza w kamieniu widzimy również w Wulgatowej wersji opowieści o Sir Galahadzie, kiedy to doskonały rycerz siedzi na Siege Perilous i wyciąga miecz z kamienia.