Abstrakt
PIP: Ponieważ dyskusje na temat pozytywnego wpływu wzrostu populacji na zmiany agrarne są mniej powszechne niż koncentracja na skutkach negatywnych, książka Ester Boserup „The Conditions of Agricultural Growth” i jej późniejsze prace, w których argumentuje się, że wzrost populacji jest główną przyczyną zmian agrarnych, mają duże znaczenie. Celem tego eseju jest dokonanie przeglądu wcześniejszych prób powiązania intensyfikacji rolnictwa ze wzrostem populacji, zarysowanie teorii Boserup i zbadanie krytyki, jaka została sformułowana wobec tej teorii. Boserup utrzymuje, że wzrost liczby ludności jest raczej przyczyną niż skutkiem zmian w rolnictwie, a główną zmianą jest intensyfikacja użytkowania ziemi. Teoria rozwoju rolnictwa przedstawiona przez Boserup jest bardziej subtelna i złożona niż teoria jej poprzedników. Postrzega ona presję populacyjną jako główną przyczynę zmian w użytkowaniu ziemi, technologii rolniczej, systemach własności ziemi i formie osadnictwa. Boserup twierdzi, że wzrost populacji jest niezależny od podaży żywności i że wzrost populacji jest przyczyną zmian w rolnictwie. Głównym sposobem na zwiększenie produkcji rolnej jest intensyfikacja. Praca Boserupa spotkała się z różnym odzewem ze strony czytelników; inni ekonomiści nie byli tak entuzjastyczni. Można odnieść wrażenie, że krytycy teorii Boserup pozostawili ją w strzępach. Jej główny argument, że intensyfikacja zmniejsza produktywność pracy, pozostaje nieudowodniony. Niewielu jest takich, którzy zgodziliby się, że zwiększenie częstotliwości upraw jest jedyną możliwą odpowiedzią na presję populacyjną; margines ekstensywny może zostać rozszerzony, uprawy przynoszące wyższe plony mogą zostać zaadoptowane, a metody zwiększające plony wprowadzone niezależnie od zwiększenia częstotliwości upraw. Emigracja lub kontrola liczebności może złagodzić presję populacyjną. Intensyfikacja może również odbywać się bez presji populacyjnej, pod wpływem bodźców związanych z rozwojem miast lub rozwojem handlu. Trudno jest przyjąć, że presja populacyjna jest jedyną przyczyną zmian agrarnych lub że zwiększona częstotliwość upraw jest jedyną odpowiedzią na presję populacyjną, jednak teza ta jest owocną interpretacją zmian agrarnych. Przyjęcie wzrostu populacji jako mechanizmu zmian może prowadzić do nowych, ważnych wniosków dotyczących charakteru zmian agrarnych w historii Europy Zachodniej.