Let That Be Your Last Battlefield (odcinek)

Załoga Enterprise znajduje się w środku nierozwiązywalnego konfliktu z dziwacznym zbiegłym obcym i jego równie wojowniczym prześladowcą.

Podsumowanie

Teaser

Podczas pilnej misji odkażania planety Ariannus, USS Enterprise natrafia na federacyjny wahadłowiec zgłoszony jako skradziony z Bazy Gwiezdnej 4. Systemy podtrzymywania życia statku zawodzą, a pilot może udusić się z powodu braku atmosfery. Kapitan Kirk rozkazuje wciągnąć wahadłowiec na pokład.

Kiedy pilot wynurza się, a następnie upada przed Kirkiem i Spockiem, wykazuje niezwykły wygląd: z jednej strony twarzy jest czarny, a z drugiej biały.

Akt pierwszy

W ambulatorium Kirk, Spock i Dr. McCoy przypuszczają, że kolor skóry obcego jest rzadką mutacją. McCoy ożywia pilota, który identyfikuje się jako Lokai z planety Cheron. Choć wdzięczny za ratunek Enterprise, jest bojowy, gdy Kirk wypytuje go o kradzież wahadłowca. Kirk planuje odesłać go do Bazy Gwiezdnej 4, aby stanął przed poważnymi zarzutami o kradzież po zakończeniu ważnej misji Arrianus.

W drodze Chekov donosi jednak, że czujniki wykryły wysoce wyrafinowany (i niewidzialny) statek na pozornym kursie kolizyjnym z Enterprise. W ostatniej chwili przed zderzeniem statek wydaje się rozpadać, ale na mostku znajduje się jego pilot – podobny z wyglądu do Lokai. „Wyjaśnij, Spock,” zapytał Kirk. „Jedyny w swoim rodzaju?”

Akt drugi

Obcy identyfikuje się jako komisarz Bele, i informuje Kirka, że przybył pojmać Lokaia.

Kiedy Bele zostaje zabrany do ambulatorium, aby zobaczyć Lokai, załoga dowiaduje się, że Bele ściga Lokai od bardzo dawna: jak się okazuje, od 50 000 ziemskich lat. Bele zarzuca Lokaiowi, że doprowadził do buntu przeciwko panującemu porządkowi, ale Lokai odpowiada, że ludzie Belego zniewolili jego ludzi na Cheron i nadal ich uciskają. Bele żąda, by Kirk wydał Lokai, podczas gdy Lokai prosi o azyl polityczny w Federacji. Kirk kończy kłótnię, dając Bele kwaterę i oświadczając, że zamierza wypełnić swoją misję, a następnie przekazać obu kosmitów do Bazy Gwiezdnej 4, aby załatwić sprawę. Bele jest wyraźnie niezadowolony, lecz opuszcza ambulatorium. Kirk radzi Lokaiowi odpocząć, zwłaszcza jego strunom głosowym, gdyż będzie miał okazję poćwiczyć oratorstwo, gdy dotrą do Bazy Gwiezdnej 4.

Nagle Enterprise zostaje opanowany przez nieznane źródło. Wkrótce Bele ujawnia na mostku, że kontroluje go, używając swoich mentalnych mocy, by skierować statek na Cheron. Kiedy Bele okazuje się niewrażliwy na fazery, Kirk, Spock i Scott zmuszeni są aktywować trzyczęściową sekwencję autodestrukcji, aby zmusić Bele do zrzeczenia się kontroli nad statkiem. Licznik zaczyna odliczać od trzydziestu sekund, a Kirk zwraca uwagę, że gdy minie pięć sekund, sekwencji autodestrukcji nie da się już w żaden sposób skorygować.

Akt trzeci

Zostało tylko sześć sekund do samozniszczenia Enterprise, Bele niechętnie oddaje kontrolę nad statkiem, a Kirk w ostatniej chwili wydaje polecenie przerwania autodestrukcji. Gdy siła przestała być opcją, zarówno Bele jak i Lokai próbują zamiast tego pozyskać sympatię załogi podczas drogi na Ariannus; Bele stara się przekonać do siebie Kirka i Spocka, a Lokai apeluje do młodszej załogi. Kirk składa raport do Dowództwa Gwiezdnej Floty z prośbą o rozwiązanie.

Odpowiedź Gwiezdnej Floty na prośbę Belego zostaje otrzymana podczas jego rozmowy z Kirkiem i Spockiem – i jest to odrzucenie tej prośby. Ponieważ Cheron nie ma traktatów dyplomatycznych z Federacją, Gwiezdna Flota nie może dokonać ekstradycji Lokai bez należytego procesu. Uhura dodaje również, że decyzja Gwiezdnej Floty stwierdza, iż są pewni, że Bele będzie mógł wrócić na Cheron z Lokai po zakończeniu przesłuchania. Bele denerwuje się, że Lokai znów oszukał postronnych obserwatorów co do oczywistej niższości jego ludu w stosunku do ludu Belego. Wyjaśnia, że jego ludzie są czarni po prawej stronie, podczas gdy ludzie Lokaia są biali po prawej stronie. Kirk i Spock próbują go przekonać, że ta różnica nie jest znacząca, ale on odrzuca te sugestie.

Enterprise przybywa na Ariannus i rozpoczyna procedury odkażania. Po zakończeniu misji odkażania na Ariannus, Kirk rozkazuje udać się do Bazy Gwiezdnej 4; jednak Bele sabotuje mechanizm autodestrukcji, jak również kontrolę kierunku, czyniąc oba z nich niezdolnymi do działania, odzyskuje kontrolę nad statkiem i zmusza go do powrotu na kurs na Cheron.

Akt czwarty

Lokai błaga załogę Enterprise o interwencję, a Bele go beszta, gdyż wierzy, że w końcu go złapał. Walczą, ale Kirk próbuje rozładować sytuację w obawie przed zniszczeniem statku, mówiąc, że mostek będzie ich „ostatnim polem bitwy”. Bele przywraca kontrolę, gdyż ich walka zniszczy ich samych wraz ze statkiem.

Załoga orientuje się, że są w pobliżu Cheron; jednak jej czujniki ujawniają masowe zniszczenia wszystkich głównych miast Cheron i ogromne stosy niepogrzebanych ciał – cała populacja Cheron najwyraźniej wzajemnie się unicestwiła w wojnie domowej. Ogarnięci szaleńczą nienawiścią i obwiniający się nawzajem o spowodowany holokaust, Bele i Lokai walczą na mostku, pomimo propozycji Kirka, by zamieszkali z Federacją. Kirk błaga ich, by porzucili wzajemną nienawiść do siebie, gdyż to zniszczyło ich planetę i ludzi. Lokai wyśmiewa Kirka, oskarżając go o bycie „idealistycznym marzycielem” i ucieka z mostka, a Bele rusza za nim w pościg. Para ściga się korytarzami statku, w końcu trafiając do pomieszczenia transportera i wracając na powierzchnię planety, by kontynuować swoją walkę… ostatnie dwie rozumne formy życia na martwej planecie. Kirk ze smutkiem zauważa, że w końcu pozostała im tylko nienawiść do siebie nawzajem. Kirk postanawia ich tam zostawić i każe Sulu obrać kurs na Bazę Gwiezdną 4.

Wpisy do dziennika

• „Dziennik kapitański, data gwiezdna 5730.2. Planeta Ariannus jest istotna jako punkt przesiadkowy na regularnych kosmicznych szlakach handlowych. Została zaatakowana przez inwazję bakterii, która grozi pozbawieniem jej życia, jeśli nie zostanie zwalczona. Naszą misją jest odkażenie go.”
• „Dziennik kapitański, data gwiezdna 5730.6. Po zakończeniu misji na Ariannusie, Enterprise jest teraz na kursie do Bazy Gwiezdnej 4. Załoga jest w normalnym trybie, a my poruszamy się bez incydentów.”
• „Dziennik kapitański, data gwiezdna 5730.7. W zamierzonym akcie sabotażu, komisarz Bele spalił nasz mechanizm destrukcji i siłą swojej woli ponownie przejął kontrolę nad kierunkiem lotu Enterprise.”

Pamiętne cytaty

„Musimy zatem stwierdzić, że ten obcy jest tą często nie dającą się wyjaśnić rzadkością. Mutacja, jedyna w swoim rodzaju.”

– Spock, na temat dwukolorowego wyglądu Lokai

„W razie wątpliwości, książka zwycięża, panie Spock.”

– McCoy, na temat leczenia Lokai

„Jestem wdzięczny za ratunek.”
„Nie wspominaj o tym. Cieszymy się, że cię złapaliśmy.”

– Lokai i Kirk, w ambulatorium

„Wy, monotonni ludzie, wszyscy jesteście do siebie podobni. Najpierw potępiacie, a potem atakujecie!”

– Lokai, zdenerwowany oskarżeniami Kirka

„Jestem bardzo zmęczony.”
„I bardzo wymijający. A przynajmniej nie… w pełni responsywny.”

– Lokai i Kirk

„Wyjaśnij, Spock. Jedyny w swoim rodzaju?”

– Kirk, widząc Bele na mostku

„Nie możesz zniszczyć tego statku tak samo, jak ja nie mogę zmienić koloru.”

– Bele, odrzucając blef Kirka

„Rozpocząć trzydziestosekundowe odliczanie. Kod zero-zero-zero-destruct-zero.”

– Kirk, rozpoczynając odliczanie sekwencji destrukcji

„30 sekund…29…28…27…25 sekund…20 sekund…15 sekund….10…9…8…7…6 —„
„ZGADZAM SIĘ!!!”

– Głos komputera odliczający do autodestrukcji i Bele krzyczący swoje poddanie

„Panie Spock, czy ten statek kieruje się na Ariannus?”
„Nie, Kapitanie. Enterprise porusza się teraz po kursie kołowym.”
„A przy warp 10, bardzo szybko zmierzamy donikąd.”

– Kirk, Spock i Scotty, po tym jak Bele uwalnia swoją kontrolę ze statku

„Obrzydliwi, tak ich nazywam.”

– Scott, o wzajemnej nienawiści Bele i Lokai

„Kiedyś na Ziemi były prześladowania. Pamiętam, że czytałem o tym na lekcji historii.”
„Tak, ale to działo się dawno temu, w XX wieku. Dziś nie ma tak prymitywnego myślenia.”

– Chekov i Sulu, próbując zrozumieć wojnę domową na Cheronie

„To oczywiste dla najprostszych umysłów, że Lokai jest gorszej rasy.”
„Oczywistym dowodem wizualnym, komisarzu, jest to, że jest tej samej rasy co pan.”
„Czy pan jest ślepy, komandorze Spock? Cóż, spójrz na mnie! Spójrz na mnie!”
„Jesteś czarny z jednej strony i biały z drugiej.”
„Jestem czarny z prawej strony.”
„Nie widzę istotnej różnicy.”
„Lokai jest biały z prawej strony. Wszyscy jego ludzie są biali po prawej stronie.”

– Bele, Spock, Bele, Kirk, Bele, Kirk, Bele

„Zmiana jest podstawowym procesem wszelkiego istnienia.”

– Spock, do Bele

„Słyszałem kiedyś, że na niektórych z waszych planet ludzie wierzą, że pochodzą od małp.”
„Właściwa teoria głosi, że wszystkie formy życia ewoluowały od niższych poziomów do bardziej zaawansowanych.”

– Bele i Spock, o ewolucji

„Tak, będzie zwlekał, unikał i znowu uciekał. A przy okazji poderżnie gardła tysiącom niewinnych istot, zmuszając je do zabijania i okaleczania w sprawie, w której nie mają żadnego udziału. Ale zmusi ich do gwałtownego poparcia tej sprawy, przekręcając ich umysły swoimi kłamstwami, ohydnymi oskarżeniami i groźbami.”

– Bele mówi o Lokai

„Co robicie? Niesiecie sprawiedliwość na waszych językach? Będziesz o nią błagał, ale nie będziesz za nią walczył ani umierał!”
„Po tylu latach prowadzenia walki wydajesz się bardzo żywy.”
„Wątpię, by to samo można było powiedzieć o wielu jego zwolennikach.”

– Lokai błagający Kirka i Spocka, by zabili Belego

„Jesteś skończony, Lokai! Mamy twój rodzaj zamknięty na Cheronie w małych dystryktach i to się nie zmieni! Przeczesałeś galaktykę i nie znalazłeś nic poza monokolorowymi śmieciami, dobroczyńcami i krwawiącymi sercami. Jesteś ŚMIERCIĄ, ty pół-biały!”
„Wy bezużyteczne kawałki mdłego mięsa… Zabiorę cię ze sobą, ty pół-czarny!”

– Bele i Lokai, zanim rzucili się na siebie nawzajem

„Moi ludzie… wszyscy nie żyją?”
„Tak, Komisarzu. Wszyscy.”
„Nikt żywy?”
„Nikt, sir.”

– Bele, Spock, Lokai, Spock, po znalezieniu Cheron całkowicie zniszczonej

„Wy, bando morderców, to zrobiliście…”
„Wy, piromani”

– Bele, Lokai, teraz obaj oszaleli z powodu upadku ich ojczystej planety

„Posłuchajcie mnie. Oboje musicie skończyć martwi, jeśli nie przestaniecie nienawidzić.”
„Jesteś idealistycznym marzycielem.”
„Bele. Pościg jest zakończony.”
„Nie może mi uciec!”
„Dokąd może uciec?”

– Kirk’, Lokai, Bele i Spock, po tym jak Lokai ucieka z mostka, a zaraz za nim Bele

„Czy mam powiadomić ochronę, sir?”
„Nie, poruczniku. Gdzie mogą uciec?”

– Uhura i Kirk, po tym jak Lokai i Bele opuszczają mostek

„To nie ma sensu.”
„Oczekiwanie sensu od dwóch umysłowości o tak skrajnych poglądach, nie jest logiczne.”
„Ale ich planeta nie żyje. Czy to ma teraz znaczenie, który z nich miał rację?”
„Nie dla Lokai i Bele. Jedyne, co się dla nich liczy, to ich nienawiść.”
„Przypuszcza pan, że to wszystko, co kiedykolwiek mieli, sir?”
„Nie… ale to wszystko, co im zostało.”

– Uhura, Spock, Sulu, Spock, Uhura i Kirk po powrocie Bele i Lokai na Cheron

Informacje ogólne

• Oryginalna koncepcja fabuły nie przedstawiała obcych z dwukolorową skórą. Fred Freiberger wspominał, „Gene początkowo miał diabła z ogonem goniącego anioła.” (Captains’ Logs: The Unauthorized Complete Trek Voyages, str. 74) Reżyser odcinka Jud Taylor wpadł na pomysł dwukolorowej skóry na krótko przed rozpoczęciem kręcenia odcinka. Jego pierwotna sugestia była taka, by byli oni pół-czarni/pół-biali, jeden kolor od pasa w górę, drugi od pasa w dół, ale każdy z nich nosił odwrócone schematy kolorów. Centralny pomysł utknął, ale kolory zostały ostatecznie rozdzielone wzdłuż osi pionowej, a nie poziomej. (Inside Star Trek: The Real Story, s. 399-400)
• Producent Fred Freiberger stwierdził, że był to jeden z odcinków, z których był najbardziej dumny.
• To był ostatni odcinek, nad którym pracował Robert Justman jako współproducent. Zrezygnował on z pracy w zespole produkcyjnym z powodu spadającej jakości programu i ostrego traktowania go przez NBC. Był również rozczarowany, że zamiast mianować go nowym producentem, Gene Roddenberry zatrudnił Freibergera. Justman czuł się wypalony i chciał odejść z serialu. (Inside Star Trek: The Real Story, These Are the Voyages: TOS Season Three)
• Bele i Lokai mają brązowe włosy na głowach, ale ich brwi są czarno-białe, by pasowały do ich twarzy.
• Ten odcinek reprezentuje ostatnie ekranowe pojawienie się pokładu hangarowego w oryginalnej serii. Sam wahadłowiec pojawia się po raz ostatni na planie „The Way to Eden”.
• Efekty z „The Galileo Seven” zostały ponownie użyte do wszystkich ujęć wahadłowca w oryginalnym odcinku. W rezultacie, pomimo dialogów stwierdzających, że wahadłowiec został skradziony z Bazy Gwiezdnej 4, wahadłowiec wciągnięty na pokład hangaru został oznaczony jako Galileo NCC-1701/7. W zremasterowanej wersji odcinka poprawiono oznaczenia przedniej i bocznej części skradzionego wahadłowca, wskazując Starbase 4 jako miejsce jego postoju. Ta wersja CGI wahadłowca została nazwana Da Vinci, po słynnym renesansowym artyście/naukowcu Leonardo da Vinci, i miała SB4-0314/2 jako nowy numer rejestracyjny.
• Związek Gene’a L. Coona z serialem zakończył się wraz z produkcją tego odcinka. Podobnie jak w przypadku wszystkich jego prac w trzecim sezonie, w których nie mógł używać swojego prawdziwego nazwiska z powodu zobowiązań kontraktowych, historia została przypisana do jednego z jego pseudonimów, Lee Cronin.
• Książka referencyjna Inside Star Trek: The Real Story (str. 197 & 399) poświadcza, że ten odcinek był pierwotnie zarysem historii z pierwszego sezonu z sierpnia 1966, zatytułowanym „Portrait in Black and White”. Książka dodatkowo stwierdza, że w 1968 roku NBC i Paramount chciały wykorzystać każdy dostępny pomysł na fabułę, więc zarys Coona został „wyciągnięty z kosza na śmieci”, a Oliver Crawford oparł na nim scenariusz. Jednak dokumentacja z realizacji TOS ujawnia, że te dwa odcinki były w rzeczywistości, z punktu widzenia produkcji, znacząco różne. Pierwszy szkic scenariusza „Portretu w czerni i bieli”, o którym nigdy nie wspomniano w książce, został wydany 28 września 1966 roku i całkowicie różnił się od fabuły „Let That Be Your Last Battlefield”. (Gene Roddenberry Collection at UCLA, Box 19, Folder 10) Miały one także różne numery historii – „Portrait in Black and White” był historią #28, a „Let That Be Your Last Battlefield” #93. Ponadto, w raporcie scenarzystów z 29 marca 1968, ta druga była wymieniona jako nowa historia w toku, podczas gdy pierwsza była wymieniona wśród kilku odłożonych na półkę scenariuszy TOS w raporcie scenarzystów z 1 marca 1968. (Gene Roddenberry Collection at UCLA, Box 35, Folder 15)
• Odcinek ten został nakręcony na początku października 1968.
• Odcinek ten zawiera zbliżenie modelu Enterprise. Wykorzystywane są ujęcia zoom z dołu i z góry sekcji spodka, reprezentujące niektóre z rzadkich „ujęć piękna” statku nakręconych podczas serii (odcinki „Operation — Annihilate!” i „Metamorphosis” mają unikalne ujęcia Enterprise, jak również). Podczas napisów początkowych w pierwszej scenie, na przykład, kamera prześlizguje się pod spodkiem do ekstremalnego zbliżenia sekcji fazerów spodka i światła. „That Which Survives” używa tego samego ujęcia krótko, gdy Enterprise trzęsie się przy warp.
• Sekwencja autodestrukcji z tego odcinka jest dokładnie powtórzona w Star Trek III: The Search for Spock; jednak w Search for Spock, to Scott wydaje drugą komendę zamiast Spocka, a Chekov wydaje trzecią komendę zamiast Scotta. (The Star Trek Compendium 4th ed., str. 123) W tym odcinku, autodestrukcja jest ustawiona na 30-sekundowe odliczanie, podczas gdy film ma 60-sekundowe odliczanie.
• Ostatnia scena pościgu przedstawiająca Lokai i Bele biegnących korytarzami Enterprise jest wymieszana z ujęciami płonących miast sfilmowanych po nalotach bombowych II Wojny Światowej, jako że każdy z nich wizualizuje zniszczenie ich wspólnej rodzinnej planety. Fred Freiberger stwierdził: „Zabrakło nam trochę czasu na ten pokaz, dlatego też zakończył się on pościgiem, który trwał bez końca. Pomyślałem, że to było cholernie kreatywne rozwiązanie.” (Captains’ Logs: The Unauthorized Complete Trek Voyages, str. 74)
• W wersji Remastered widać miasta Cheron wciąż płonące z kosmosu.
• Całkowicie „niewidzialny” statek Bele’a jest być może najbardziej zauważalnym efektem największych cięć budżetowych w oryginalnej serii. (The Star Trek Compendium 4th ed., s. 123)
• Zbliżenie ręki Chekova obsługującego odkażanie Ariannusa to przerobione ujęcie ręki Kirka z „The Doomsday Machine”. (Została ona również użyta jako ręka Spocka w „Obsesji” i „Syndromie odporności”.)
• Reżyser odcinka, Jud Taylor, zawarł w nim unikalny efekt. Podczas „czerwonych alarmów” kamera szybko przybliżała i oddalała się na migający sygnał czerwonego alarmu, a co więcej, była nachylona pod kątem. Według kilku źródeł, między innymi The Star Trek Compendium, efekt ten rzekomo stanowił hołd dla roli Franka Gorshina jako Człowieka-Zagadki w Batmanie, mimo że Taylor nigdy nie wyreżyserował żadnego odcinka Batmana.
• W blooper reel trzeciego sezonu, kilka sekwencji z tego odcinka jest przedstawionych. W jednej z nich Frank Gorshin, który był również utalentowanym impresjonistą, robi imitację Jamesa Cagneya podczas pracy transportera. W innej, on i Lou Antonio zderzają się siłowo podczas biegu przez korytarze. (The Star Trek Compendium 4th ed., s. 123.) W jeszcze innym, Gorshin początkowo wymawia imię swojej postaci „Belly”, po czym poprawia się i wymawia je tak, jak zostało wymówione w gotowym odcinku. Wreszcie, nagranie nagich pływaczek w basenie zostało wstawione w momencie, w którym Kirk pyta: „Czy to może być romulański statek, używający urządzenia maskującego?”
• Obaj Bele i Lokai noszą rękawiczki przez cały odcinek, co uwolniło Freda Phillipsa od ciężaru konieczności zrobienia makijażu dłoni aktorów Franka Gorshina i Lou Antonia.
• W niektórych wydaniach kompendium Star Trek Allana Ashermana, ten odcinek jest błędnie zatytułowany „Let This Be Your Last Battlefield”.”
• W latach 70-tych, firma zabawkarska Mego stworzyła lalkę „Cheron”, ale w przeciwieństwie do makijażu i kostiumu Bele i Lokai, lalka nie miała włosów, a jej kostium był całkowicie pół-czarny i pół-biały, aż do butów.
• SciFi Channel, DVD i wersja zremasterowana dodały kilka nowych scen, których nie było w wersji oryginalnej i VHS. Po tym jak Kirk dokonał pierwszego wpisu w dzienniku na początku tego odcinka, pyta Chekova o szacowany czas dotarcia na Ariannus, mówi Uhurze, by skontaktowała się z nimi i powiedziała, że odkażanie ma się rozpocząć po przybyciu, i pyta Scotta, czy będzie to stanowiło jakiekolwiek zagrożenie. Następnie, po wprowadzeniu wahadłowca na pokład hangaru, pojawia się ujęcie dokowania wahadłowca z Enterprise. Sulu następnie dzwoni do Kirka w turbowindzie, by poinformować go, że drzwi hangaru są zamknięte. Na koniec jest ujęcie Kirka i Spocka w korytarzu, zanim spotkają się ze strażnikami.
• Kilka ujęć głównego widza z tyłu mostka to ujęcia z odzysku, które pokazują Hadleya w pozycji Chekova, ale słyszymy głos Chekova i widzimy go w zbliżeniu.
• Imiona Cheronów są zbliżone do imion bóstw ognia: Logi (nie mylić z Lokim) w mitach norweskich i Pele w mitach hawajskich.

Odbiór

• Harlan Ellison uważał ten odcinek za okropny, ze słabym przesłaniem: „Roddenberry mógł być big-deal progressive, ale nigdy nie słyszałem o tym, by dał choćby grosz na ruch praw obywatelskich. Nie wiem, jakie było jego osobiste nastawienie, bo zawsze mówił o doskonałości ludzkości – co jest bzdurą – i mówił o równości, ale był to bardzo niezręczny rodzaj liberalizmu, czego dowodem jest ten głupi odcinek, w którym ludzie są pomalowani w połowie na biało, a w połowie na czarno – rodzaj ciężkiej ręki, wannabe liberalnej rzeczy, która zawstydza każdego, kto ma prawdziwe uczucia wobec rasizmu”. (Vibe, Feb 1997)
• Producent Fred Freiberger stwierdził, że był to jeden z odcinków, z których był najbardziej dumny. (citation needed – edit)

Production timeline

• Zarys fabuły autorstwa Lee Cronina, zatytułowany „Down from Heaven”, 11 marca 1968
• Zrewidowany zarys fabuły, 22 marca 1968
• Pierwszy projekt scenariusza autorstwa Olivera Crawforda, zatytułowany „Down from Heaven, Up from Above”, 2 września 1968
• Drugi projekt scenariusza, 23 września 1968
• Finalny projekt scenariusza autorstwa Arthura Singera, zatytułowany „Let That Be Your Last Battlefield”, 2 października 1968, 3 października 1968, 4 października 1968, 5 października 1968, 7 października 1968, 8 października 1968
• Poprawiony ostateczny projekt scenariusza przez Freda Freibergera, 10 października 1968
• Dodatkowe poprawki stron przez Freibergera, 11 października 1968
• Filmowane, 4 października 1968 – 14 października 1968
  • Dzień 1 – 4 października 1968, piątek – Desilu Stage 9: Int. Bridge
  • Dzień 2 – 7 października 1968, poniedziałek – Desilu Stage 9: Int. Bridge
  • Dzień 3 – 8 października 1968, wtorek – Desilu Stage 9: Int. Bridge, Sickbay
  • Dzień 4 – 9 października 1968, środa – Desilu Stage 9: Int. Sickbay,Bridge
  • Dzień 5 – 10 października 1968, czwartek – Desilu Stage 9: Int. Engineering, Corridors, Transporter room, Bele’s quarters
  • Dzień 6 – 11 października 1968, piątek – Desilu Stage 9: Int. Bele’s quarters, Turbolift, Bridge
  • Dzień 7 – 14 października 1968, poniedziałek (pół dnia) – Desilu Stage 9: Int. Recreation room (redress of Briefing room), Bridge
• Original airdate, 10 January 1969
• Rerun airdate, 12 August 1969
• First UK airdate, 27 January 1971

Syndication cuts

Podczas syndykacji Star Trek, następujące sceny były zazwyczaj wycinane z emisji:

• Dalsza dyskusja o tym, że statek Belego jest niewidzialny, po której Kirk prosi Chekova o powiększenie, na co Chekov odpowiada, że nadal nie ma kontaktu wzrokowego.
• Dłuższa pauza i ujęcia reakcji na ogłoszenie przez Bele jego imienia, gdy pojawia się na mostku.
• Nieco dłuższe wyjście Bele, Kirka i Spocka wychodzących z mostka po raz pierwszy.
• Dodatkowa linijka wypowiedziana przez Kirka, w której mówi, że konflikt między Lokai i Belem został rozwiązany „przynajmniej na chwilę obecną”.
• Dłuższa scena badania Lokai przez McCoya w ambulatorium.
• Więcej dialogu między Scottem i Kirkiem na temat zejścia statku z kursu, Scott przełącza się na zasilanie pomocnicze, po czym Kirk wzywa go ponownie, by sprawdzić, czy statek wrócił na kurs.
• Dłuższa scena, w której Bele wyjaśnia, że ma kontrolę nad statkiem, po czym następują ujęcia reakcji załogi mostka.
• Jako wstęp do rozpoczęcia sekwencji destrukcji, Kirk pyta komputer, czy jest gotowy do skopiowania rozkazu destrukcji, a następnie nakazuje komputerowi pozostać w gotowości, aby zweryfikować rozkaz destrukcji.
• Komputer odliczający od dwudziestu pięciu do dwudziestu w scenie sekwencji destrukcji.
• Ujęcie ustanawiające Enterprise zbliżającego się do Ariannusa.
• Dodatkowe ujęcia Enterprise orbitującego wokół Ariannus podczas sceny „pylenia zboża” na statku.

In an additional rare syndication cut, shown only on the Sci-Fi Channel, the destruct scene was heavily cut to show Kirk entering the codes and activating the sequence entirely by himself, without dialogue from Spock and Scott entering and confirming their own destruct codes.

Video and DVD releases

• Original US Betamax release: 1988
• UK VHS release (two-episode tapes, CIC Video): Volume 36, catalog number VHR 2432, 7 January 1991
• US VHS release: 15 April 1994
• UK re-release (three-episode tapes, CIC Video): Volume 3.5, 24 November 1997
• Original US DVD release (single-disc): Volume 35, 23 October 2001
• As part of the TOS Season 3 DVD collection
• As part of the TOS-R Season 3 DVD collection

Links and references

Starring

• William Shatner as Kirk

Also starring

• Leonard Nimoy as Mr. Spock

And

• DeForest Kelley as Dr. McCoy

Guest stars

• Frank Gorshin as Bele
• Lou Antonio as Lokai
• James Doohan as Scott
• Walter Koenig as Chekov
• Nichelle Nichols as Uhura
• George Takei as Sulu
• Majel Barrett as Nurse Chapel

Uncredited co-stars

• Majel Barrett as the computer voice
• William Blackburn as Hadley
• Frank da Vinci as
  • Brent
  • Vinci
• Roger Holloway as Roger Lemli
• Jeannie Malone as Yeoman
• Joe Paz as Sciences division lieutenant (recycled footage only)
• Unknown actors as
  • Lieutenant 1
  • Operations crewman
  • Sciences crew woman (recycled footage only)
  • Security guard 1
  • Security guard 2

50,000 years ago; 20th century; ability; accusation; alien; „all hands”; anger; animal; answer; ape; apologology; apprehension; Ariannus; Ariannus Ministry of Health; army; „as always”; „at once”; „at the moment”; authority; bacteria; battlefield; benefactor; billion; black; „bleeding heart”; blood; bleff; „Bones”; breed; brig; brother; brown; cargo; case; cattle; chain; Cheron; Cheron cities; Cheron native; Cheron scout vessel; chief engineering officer; Chief Officer; choice; circular course; Civil Rights Movement; Class F shuttlecraft; cloaking device; Coalsack; collision; kurs kolizyjny; kolor; grzebień; walka; częstotliwość komend dwa; pas handlowy; Commission on Political Traitors (zdrajca); komisarz; wniosek; pokłady klasy Constitution; kontakt; współpraca; współrzędne; zwłoki; odliczanie; kurs (vel kierunek); uprzejmość; stworzenie; salon załogi; przestępstwo; przestępca; przesłuchanie; niebezpieczeństwo; Da Vinci; dzień; umowa; śmierć; nakaz śmierci; procedura odkażania; tarcza deflektorowa; cel; sekwencja destrukcji (vel mechanizm samozniszczenia lub destrukcji); dostojnik; godność; kontrola kierunku; uczeń; dyscyplina; dyskusja; dzielnica; do-gooder; „nie wspominaj o tym”; due process; Ziemia; edukacja; zniewolenie; równość; szacowany czas przybycia (eta); unik; dowód; zło; ewolucja; „przepraszam”; istnienie; doświadczenie; wyjaśnienie; zagłada; ekstradycja; fakt; rodzina; ojciec; strach; członek Federacji; ciało; głupiec; „na przykład”; wolność; częstotliwość; przyjaciel; frustracja; ludobójstwo; zielony; żal; kwatery gościnne; wina; częstotliwość wywoływania; pokład hangaru; drzwi hangaru; nienawiść; słuch; serce; historia; klasa historii; dom; gościnność; godzina; dom; naruszenie kadłuba; człowiek; humanoid; mąż; idealistic dreamer; image; imagination; individual right (aka right); „in fact”; information; instruction; intergalactic treaty; interrogation; „I see”; judge; judgment; just; justice; knowledge; land; lava; „let her rip”; liar; lie; living creature; logic; love; lower animal; madman; szaleństwo; powiększenie; okaleczenie; usterka; kontrola manewrów; master computer; master race; miłosierdzie; bank pamięci; Mendel, Gregor Johann; Galaktyka Drogi Mlecznej; milion; umysł; minuta; misja; misja miłosierdzia; siła motoryczna; morderstwo; mutacja; imię; klęska żywiołowa; „bez wątpienia”; nozdrze; nukleotyd; „jedyny w swoim rodzaju”; szansa; ciemiężyciel; oratorium; orbita; porządek; organ; tlen; pokój; pozwolenie; prześladowanie; fazer; planeta; zarzut; przyjemność; „punkt widzenia”; azyl polityczny; mikstura; drzwi ciśnieniowe; więzienie; problem; produkt; prognoza; majątek; kara; jakość; pytanie; rasa; rasizm; odczyt; pomieszczenie rekreacyjne; siły rekuperacyjne; czerwony alarm; żal; przedstawiciel; ratunek; badania; wynik; rewolucjonista; Romulanie; sabotaż; sanktuarium; rozumna forma życia; dzikus; zasięg skanowania; oficer naukowy; zakres; statek zwiadowczy; zespół ochrony; samodyscyplina; czujnik; awaria czujnika; sentience; osłony; skóra; pigmentacja skóry; niewolnik; rozwiązanie; przestrzeń; pojazd kosmiczny; okaz; prędkość; zbiornik z rozpylaczem; małżonek; „stand by”; Starbase 4; dowództwo Gwiezdnej Floty; przepisy Gwiezdnej Floty; stealth; stymulant; cierpienie; uduszenie; misja samobójcza; słońce; łza; „dziękuję”; kradzież; teoria; złodziej; rzecz; myślenie; myśl; tysiąc; zagrożenie; gardło; toast; język; „touch and go”; wiązka traktorowa; ruch; system ruchu; punkt transferu; mechanizm transportera; pomieszczenie transportera; śmieci; zdrada; traktat; Zjednoczona Federacja Planet; United Fleet of Planets; „under consideration”; universe; utopia; value; vegetation; viewing screen; violence; visual range; vocal cords; voice; volcano; Vulcan (planeta); Vulcans; „wait a minute”; week; white; will; word; year; yellow

• „Let That Be Your Last Battlefield” at StarTrek.com, the official Star Trek website
• „Let That Be Your Last Battlefield” at Memory Beta, the wiki for licensed Star Trek works
• „Let That Be Your Last Battlefield” at Wikipedia
• „Let That Be Your Last Battlefield” at MissionLogPodcast.com, a Roddenberry Star Trek podcast