LLLAS Centre for Languages, Linguistics and Area Studies

Autor: Anne H Anderson

© Professor Anne Anderson

Spis treści

• Tło
• Czego zazwyczaj uczą się brytyjscy studenci w ramach psycholingwistyki?
• Zasoby internetowe
• Bibliografia
• Powiązane linki

Tło

Główny obszar nakładania się lingwistyki i psychologii znajduje się w dziedzinie znanej jako psycholingwistyka. Dziedzina ta rozwinęła się w latach 60. jako odpowiedź na intelektualne podniecenie wywołane przez pracę Chomsky’ego. Wówczas pytanie o to, jaką wiedzę z zakresu lingwistyki powinien posiadać psycholog, było stosunkowo jasne. Ponieważ celem psychologów języka było zbadanie psychologicznej rzeczywistości gramatyk, zwłaszcza gramatyki transformacyjnej, kursy psychologii musiały zapewnić studentom wystarczające podstawy składni Chomskiego, by mogli oni ocenić dowody. To dość bezpośrednie powiązanie lingwistyki i psychologii utrzymywało się przez wiele lat.

Z czasem psychologowie stali się mniej zachwyceni tym bezpośrednim związkiem między problemami lingwistyki i psychologii. Od końca lat 70. zakres pytań badawczych, którymi psycholingwiści chcieli się zająć, poszerzył się i w znacznie mniejszym stopniu zależał od bezpośredniego związku z lingwistyką. Utrudniło to zdefiniowanie lingwistyki, którą psycholog powinien znać.

Wiodący amerykański psycholog Kintsch (1984) opowiedział się za nowym podejściem do relacji między psychologią a lingwistyką. Twierdził on, że psychologowie muszą czerpać z lingwistyki, ale podkreślał, że musi się to odbywać zgodnie z badanymi zjawiskami. Dla Kintscha, zainteresowanego tym, jak ludzie rozumieją kompletne teksty, teorie składni zdań są mało istotne, ale wiele można się nauczyć z lingwistyki tekstu. To pragmatyczne podejście do relacji między psychologią a lingwistyką ma implikacje dla programu nauczania.

Mimo że program badań psycholingwistycznych poszerzył się od lat siedemdziesiątych, istnieją tematy, które są intensywnie badane i które w związku z tym zasilają program nauczania. Wielu dzisiejszych psycholingwistów zgodziłoby się z twierdzeniem Garnhama (1985), że w badaniach psycholingwistycznych istnieją pewne uprzedzenia. Większy nacisk kładzie się na rozumienie niż na produkcję oraz na język pisany niż mówiony. Znajduje to często odzwierciedlenie w programach nauczania. Tak więc większość studentów psychologii na kursach psycholingwistycznych w Wielkiej Brytanii zdobędzie wystarczającą wiedzę na temat składni i parsowania, by docenić badania nad przetwarzaniem zdań. Jest mniej prawdopodobne, że zdobędą oni zrozumienie fonetyki lub fonologii, ponieważ jest mniej prawdopodobne, że będą studiować produkcję języka mówionego.

Altmann (1997) opisuje związek pomiędzy lingwistyką i psycholingwistyką. Lingwistyka dostarcza słownictwa do mówienia o sposobach konstruowania zdań z pojedynczych słów oraz o sposobach konstruowania samych słów z mniejszych elementów … psycholingwistyka próbuje określić, jak te struktury … są analizowane w celu uzyskania znaczenia …. Jeśli lingwistyka zajmuje się językiem, to psycholingwistyka zajmuje się mózgiem”. Psychologowie muszą więc nauczyć się przynajmniej tyle lingwistyki, by mieć to systematyczne słownictwo i odwrotnie, lingwiści muszą mieć pojęcie o procesach poznawczych i ich możliwych neuronalnych podstawach.

Ważnym punktem jest sposób, w jaki te dwie dyscypliny czerpią z różnych tradycji intelektualnych. Reber (1987) przypomina nam, że dla lingwistyki jest to podejście racjonalistyczne, w którym argumentacja jest podstawową metodą oceny zasadności podejść teoretycznych. Dla psychologii empiryzm jest podstawą, z testowaniem hipotez poprzez zbieranie danych jako główną metodą naukową. Te dość odmienne podejścia wpływają na sposób, w jaki psycholingwistyka jest nauczana.

Czego brytyjscy studenci uczą się na psycholingwistyce?

Definicje psycholingwistyki i zakres zjawisk, które są jej przedmiotem, mają również wyraźny wpływ na kwestie projektowania programu nauczania: czego i jak uczyć. Na brytyjskich wydziałach psychologii psycholingwistyka pojawia się zwykle jako część opcji lub kursów dla studentów ostatniego roku, choć jej elementy mogą być uwzględnione w kursach psychologii poznawczej prowadzonych na wcześniejszych latach. Zazwyczaj kładzie się nacisk na zdobycie przez studentów kluczowych umiejętności: oceny dowodów badawczych; uświadomienia sobie technik laboratoryjnych; docenienia rozwoju teorii i ich związku z dowodami empirycznymi.

Na Uniwersytecie w Glasgow psycholingwistyka jest nauczana razem z kognitywistyką. Studenci są wprowadzani do odpowiednich pojęć lingwistycznych dla tematów badanych w kursach. Obejmuje to znaczenie słów, przetwarzanie zdań, rozumienie dyskursu, Tak więc studenci są wprowadzani do semantyki formalnej, struktury gramatycznej i teorii parsowania, jak również do pojęć takich jak spójność, schematy i struktura dyskursu. Psychologiczny program badań kadry akademickiej napędza wybór lingwistyki, która ma być nauczana.

Podobne podejście do psycholingwistyki przyjmuje się w psychologii na Uniwersytecie w Edynburgu, z podejściem kognitywnym i szczególnym naciskiem na to, jak struktura składniowa jest montowana podczas przetwarzania zdania. Studenci przyswajają sobie lingwistyczne zasady składni i parsowania, co pozwala im docenić sposób, w jaki rozwijają się argumenty naukowe, oraz związek przetwarzania języka z ogólną architekturą poznawczą.

Empiryczne podejście psychologii ma duży wpływ na większość programów psycholingwistycznych. Wiele z nich wyraźnie zaznacza, że zamierzonym efektem kształcenia dla studentów będzie umożliwienie im wykorzystania dowodów empirycznych do argumentacji na temat twierdzeń teoretycznych dotyczących przetwarzania języka. Ponieważ podejście empiryczne typowe dla eksperymentów laboratoryjnych jest mniej powszechne w lingwistyce, wydziały lingwistyczne mogą uczynić to podejście naukowe wyraźną częścią nauczania psycholingwistyki lub w powiązanych modułach. Lingwistyka w Edynburgu obejmuje zarówno moduł honorowy w psycholingwistyce, jak i moduł honorowy w statystyce i projektowaniu eksperymentalnym.

Inne wydziały lingwistyczne czerpią z metod badawczych bardziej charakterystycznych dla ich tradycji dyscyplinarnej i ilustrują, w jaki sposób mogą one być wykorzystywane do badania tematów psycholingwistycznych. Lancaster University wykorzystuje swoje mocne strony w zakresie korpusów językowych, aby zilustrować rolę, jaką korpusy mogą odegrać w psycholingwistyce. Leeds koncentruje się na takich aspektach psycholingwistyki jak ewolucja języka, patologie językowe i przyswajanie języka, które byłyby mniej centralne w wielu kursach psychologii, kładących większy nacisk na procesy poznawcze, ale odzwierciedlają tematy badawcze i podejścia wspólne dla innych obszarów lingwistyki.

Zasoby internetowe

Zasoby internetowe są również dostępne dla nauczania psycholingwistyki, od korpusów do eksperymentów on-line, gdzie studenci mogą zdobyć doświadczenie z pierwszej ręki w zakresie metod badawczych stosowanych w wielu rodzajach badań psycholingwistycznych. Doskonała strona poświęcona psychologii języka, prowadzona przez Rogera Kreutza z Uniwersytetu w Memphis, stanowi bardzo wartościową bramę do wielu różnych zasobów on-line, w tym większości głównych korpusów, jak również baz danych, testów i kwestionariuszy. Psycholingwistyczna grupa badawcza na Uniwersytecie w Yorku prowadzi serię eksperymentów on-line, podobnie jak Human Communication Research Centre na Uniwersytecie w Edynburgu, które prowadzi portal internetowy z dostępem do szeregu eksperymentów w różnych językach, prowadzonych przez różne psycholingwistyczne ośrodki badawcze.

Korzystanie z takich zasobów może być mile widzianym dodatkiem do przyszłych kursów i potencjalnie może umożliwić studentom z każdej dyscypliny uzyskanie szerszej ekspozycji na bogactwo edukacyjnie wartościowych zasobów. Globalny zasięg Internetu, a co za tym idzie dostępność zasobów z innych krajów i języków, może pomóc przezwyciężyć jeden z problemów psycholingwistyki: jej uprzedzenie do nauczania i badań nad językiem angielskim.

Bibliografia

Altmann, G. (1997). The Ascent of Babel. Oxford: Oxford University Press.

Garnham, A. (1985). Psycholingwistyka: Central Topics. London: Routledge.

Kintsch, W. (1984). Podejścia do badań nad językiem. In T. Bever, J. Carroll & L. Miller (eds.), Talking Minds, 107-145. Cambridge, MA: MIT Press.

Reber, A. (1987). The rise and (surprisingly rapid) fall of psycholinguistics. Synthese,72,325-339.

Powiązane linki

Psychologia języka strona z linkami
http://www.psychologydegree.net/resources/psychology-of-language/

Psycholinguistics Research Group Web Pages at the University of York
http://www.york.ac.uk/res/prg/

University of Edinburgh Human Communication Research Centre Portal for Psychological Experiments on Language
http://www.hcrc.ed.ac.uk/

Powoływanie się na ten artykuł

Poniżej podano możliwe formaty powoływania się na artykuły z Good Practice Guide. Jeśli piszesz dla czasopisma, sprawdź instrukcje dla autorów, aby uzyskać pełne szczegóły przed wysłaniem artykułu.

• MLA style:
  Canning, John. „Niepełnosprawność a pobyt za granicą”. Southampton, 2004. Subject Centre for Languages, Linguistics and Area Studies Guide to Good Practice. 7 października 2008. http://www.llas.ac.uk/resources/gpg/2241.
• Author (Date) style:
  Canning, J. (2004). „Disability and residence abroad.” Subject Centre for Languages, Linguistics and Area Studies Good Practice Guide. Retrieved 7 October 2008, from http://www.llas.ac.uk/resources/gpg/2241.