Głównie znany ze swych dzieł symfonicznych, zwłaszcza popularnej suity symfonicznej Szeherezada, a także Capriccio Espagnol i Uwertury na Rosyjski Festiwal Wielkanocny, Rimski-Korsakow pozostawił po sobie dorobek obejmujący również opery, utwory kameralne i pieśni. Muzyka Rimskiego-Korsakowa jest przystępna i wciągająca dzięki jego talentowi do kolorowania tonów i błyskotliwej orkiestracji. Co więcej, jego opery są mistrzowskimi muzycznymi ewokacjami mitów i legend.
Urodzony w 1844 roku Rimski-Korsakow w dzieciństwie uczył się gry na fortepianie, ale wybrał karierę marynarską, wstępując w 1856 roku do Kolegium Kadetów Marynarki Wojennej w Petersburgu. W 1859 roku rozpoczął współpracę z francuskim pianistą Theodorem Canille, dzięki któremu poznał Bałakiriewa, ważnego mentora i przyjaciela.
W 1862 roku, po ukończeniu szkoły morskiej, Rimski-Korsakow przez dwa i pół roku przebywał na morzu, poświęcając swój wolny czas kompozycji. Po powrocie Rimskiego-Korsakowa do Petersburga, w 1865 roku, Bałakiriew dyrygował I Symfonią przyjaciela, która została okrzyknięta pierwszym ważnym dziełem symfonicznym rosyjskiego kompozytora.
Rimski-Korsakow w 1871 roku został mianowany profesorem kompozycji i orkiestracji w Konserwatorium Petersburskim. W następnym roku ożenił się z pianistką Nadieżdą Purgold. W 1873 roku Rimski-Korsakow odszedł z czynnej służby, zostając inspektorem orkiestr marynarki wojennej, którą to funkcję pełnił do 1884 roku.
W latach 70. XIX wieku Rimski-Korsakow komponował, dyrygował i zbierał rosyjskie pieśni ludowe. W 1878 roku rozpoczął komponowanie opery Noc majowa według opowiadania Nikołaja Gogola, pierwszego dzieła scenicznego opartego na historii zawierającej wątki fantastyczne. Po wystawieniu Nocy majowej, w 1880 roku, Rimski-Korsakow rozpoczął pracę nad Śnieżną dziewicą według poetyckiej wersji mitu słowiańskiego Mikołaja Ostrowskiego, która została wystawiona w 1882 roku.
Zasmucony śmiercią Musorgskiego, w 1881 roku, Rimski-Korsakow poświęcił się redagowaniu niepublikowanych rękopisów przyjaciela. Jako mistrz orkiestracji, Rimski-Korsakow czuł się zobowiązany do pomocy kolegom, których rękopisy wymagały korekty. I tak w 1887 roku, kiedy Borodin zmarł, Rimski-Korsakow zgodził się zaaranżować i dokończyć operę Borodina Kniaź Igor.
W 1887 roku Rimski-Korsakow napisał Kaprys hiszpański, a w następnym roku ukończył Rosyjską uwerturę wielkanocną i Szeherezadę. Po skomponowaniu tych wspaniałych dzieł Rimski-Korsakow przeżywał jednak okres przygnębienia; w jego rodzinie nastąpiły zgony, a w 1893 roku zmarł Czajkowski.
W 1895 roku powstała Wigilia Rimskiego-Korsakowa, kolejna opera według opowiadania Gogola. Kolejne dzieła kompozytora odtwarzały bogaty świat rosyjskich mitów i legend. Ukończony w 1896 roku Sadko wyczarował średniowieczną rosyjską legendę. W 1901 roku Rimski-Korsakow połączył legendę o Kitieżu z opowieścią o świętym Fewronii, tworząc skomplikowaną chrześcijańsko-pantejską narrację. Ukończona w 1905 roku, w którym politycznie postępowy kompozytor został tymczasowo zwolniony z posady nauczyciela, Legenda o niewidzialnym mieście Kitież i panna powstała w 1907 roku.
Ostatnia opera Rimskiego-Korsakowa, Złoty kogucik, ukończona w 1907 roku, została zainspirowana politycznie wywrotowym opowiadaniem Aleksandra Puszkina. Realizacja tego dzieła była trudna, gdyż tematyka budziła podejrzenia cenzury państwowej. Ostatecznie opera została wystawiona w 1909 roku, rok po śmierci kompozytora, przez prywatny zespół operowy w Moskwie.