Istnieje grupa substancji chemicznych, którym poświęca się ostatnio wiele uwagi. Są one określane jako syntetyczne perfluorowane substancje chemiczne (PFC) lub bardziej szczegółowo per- i polifluoroalkilowe substancje (PFAS). Są one szeroko stosowane zarówno w produktach przemysłowych, jak i konsumenckich, aby uczynić te produkty odpornymi na plamy i tłuszcz oraz wodoodpornymi. Powszechne produkty zawierające te chemikalia obejmują plamoodporne tkaniny i dywany, środki hydrofobowe i olejoodporne, pianki używane do gaszenia pożarów, metalowe powłoki w sprayu i niektóre rodzaje nieprzywierających naczyń kuchennych. Inne produkty, które zostały wyprodukowane z formami PFAS obejmują papier do pakowania żywności i materiały kartonowe, środki owadobójcze, farby i taśmy hydrauliczne.
Chemikalia PFAS są stosowane od lat 50-tych i stają się coraz bardziej powszechne w środowisku. Kilku autorów zauważyło globalne, powszechne występowanie PFAS zarówno u dzikich zwierząt jak i u ludzi (Giesy i Kannan 2001; Hansen et al. 2001). Dwie dobrze zbadane formy PFAS to PFOS (sulfonian perfluorooktanu) i PFOA (perfluorooktanian). Stanowią one problem ze względu na potencjalne skutki zdrowotne z nimi związane. Chociaż niektóre chemikalia PFAS, takie jak PFOA i PFOS, zostały dobrowolnie wycofane z produkcji w latach 2000-2002 w USA, a w 2006 r. w innych krajach, na świecie nadal produkuje się tysiące chemikaliów PFAS (Wang et al. 2017; EPA 2017b). Co więcej, chemikalia PFAS nadal istnieją w środowisku, ponieważ nie są łatwo rozkładane lub degradowane. Są toksyczne, trwałe (stabilne) i mogą bioakumulować się w organizmach.
Zanieczyszczenie PFAS często znajduje się w pobliżu miejsc, w których były produkowane lub używane przez przemysł oraz w bazach wojskowych. Zanieczyszczenia PFAS są rozpuszczalne w wodzie i łatwo przenikają z gleby do wód gruntowych (ATSDR 2017) oraz znajdują drogę do przyległych wód.
Substancje chemiczne PFAS mogą być spożywane poprzez picie zanieczyszczonej wody, jedzenie zanieczyszczonych ryb lub używanie niektórych produktów konsumenckich, które nadal mogą zawierać te substancje chemiczne. Według Agencji ds. Substancji Toksycznych i Rejestru Chorób (ATSDR 2017), PFAS nie jest łatwo wchłaniany przez skórę i jest uważany za niewielką drogę narażenia podczas brania prysznica lub kąpieli w wodzie skażonej PFAS.
Gdy ludzie i inne zwierzęta spożywają wodę lub żywność zawierającą PFAS, te chemikalia mogą pozostawać w organizmie przez wiele lat po narażeniu (Bruton i Blum 2017). ATSDR (ATSDR 2017) dokonał przeglądu wielu badań i zidentyfikował możliwe skutki narażenia na PFAS w wodzie i żywności, w tym wpływ na wzrost, skutki rozwojowe dla płodów, zakłócenia hormonów, wzrost cholesterolu i skutki dla układu odpornościowego. Narażenie może również prowadzić do zwiększonego ryzyka wystąpienia raka wątroby, nerek i jąder. U zwierząt potencjalne skutki zdrowotne mogą obejmować toksyczność nerek i wątroby, nowotwory, supresję układu odpornościowego, skutki reprodukcyjne i rozwojowe oraz śmiertelność i opóźniony rozwój potomstwa (Bruton i Blum 2017). Nikt jednak nie może stwierdzić z całą pewnością, że narażenie na chemikalia PFAS spowoduje takie skutki zdrowotne.
Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych (EPA) ustaliła limit doradczy dla zdrowia przez całe życie (LHAL) dla PFOA i PFOS łącznie na poziomie 70 części na bilion (ppt) (EPA 2017a), jednak niektóre badania sugerują jeszcze niższe poziomy dla każdej z tych substancji chemicznych (Grandjean 2015). Niektóre stanowe departamenty zdrowia, takie jak Vermont i Minnesota, ustaliły niższe wartości doradztwa zdrowotnego i wytycznych. Ogólnokrajowe badanie większych publicznych źródeł zaopatrzenia w wodę (PWS) wykazało, że wartość doradcza EPA w zakresie zdrowia na całe życie (70 ppt) dla PFOS i PFOA została przekroczona w 66 PWS obsługujących sześć milionów mieszkańców USA (Hu et al. 2016).
LHAL to poziom w wodzie pitnej, poniżej którego nie oczekuje się żadnego uszczerbku dla zdrowia ludzkiego nawet po narażeniu chronicznym. Limity doradcze nie istnieją dla innych substancji chemicznych PFAS. Michigan niedawno przyjął ten sam limit 70 ppt dla PFOA i PFOS w wodzie pitnej. Ponieważ te substancje chemiczne mogą ulegać bioakumulacji w ekosystemach wodnych, skutkując wyższymi poziomami w tkankach ryb, zalecenie zdrowotne dla wód powierzchniowych wynosi 11 do 12 ppt.
Chemikalia PFAS zostały zidentyfikowane i potwierdzone w 15 społecznościach w 30 miejscach w Michigan. Pełną listę tych miejsc występowania PFAS oraz towarzyszącą im mapę można znaleźć pod adresem: http://www.michigan.gov/som/0,4669,7-192-45414_45929-452165–,00.html.
W listopadzie 2017 r. wydano dyrektywę wykonawczą w celu ustanowienia kompleksowego podejścia do radzenia sobie z zanieczyszczeniem PFAS w całym stanie. Na mocy dyrektywy powołano zespół Michigan PFAS Action Response Team (MPART). W skład zespołu wchodzą przedstawiciele dziesięciu agencji stanowych, a jego zadaniem jest zapewnienie skoordynowanej i kompleksowej odpowiedzi w celu zajęcia się miejscami w całym Michigan, które zostały skażone PFAS. Współpracując z partnerami lokalnymi, stanowymi i krajowymi, grupa koncentruje się na obszarach dotkniętych PFAS, komunikacji i działaniach łagodzących. Z dyrektywą można zapoznać się na stronie: http://www.michigan.gov/documents/snyder/ED_2017-4_605925_7.pdf.
Laboratoria Stanu Michigan nie mają obecnie możliwości przeprowadzania testów na obecność PFAS, ale mają nadzieję zrobić to w połowie lub pod koniec 2018 roku. Testy na obecność zanieczyszczeń PFAS w wodzie pitnej mogą kosztować setki dolarów za próbkę (EPA 2017a). Jeśli zostali Państwo powiadomieni przez lokalny wydział zdrowia, że chemikalia PFAS zostały wykryte w Państwa dostawie wody, mogą Państwo otrzymać dostęp do alternatywnego źródła wody lub filtracji domowej bez ponoszenia kosztów.
Dla mieszkańców uzdatniających wodę we własnym zakresie, istnieje kilka sposobów redukcji niektórych związków PFAS. Urządzenia do uzdatniania wody pitnej, które są w stanie zredukować PFOS i PFOA do poziomu poniżej 70 ppt i które uzyskały certyfikat NSF International, obejmują systemy oparte na węglu, takie jak węgiel aktywny, odwrócona osmoza i systemy nanofiltracji. Konwencjonalne metody oczyszczania wykorzystujące koagulację, flokulację, sedymentację i filtrację nie usuwają PFAS. Wykazano również, że utleniacze i środki dezynfekujące są nieskuteczne w kontrolowaniu tych substancji chemicznych w wodzie pitnej (NSF International 2017).
Michigański Departament Jakości Środowiska (MDEQ) opracował arkusz informacyjny dotyczący oczyszczania w miejscu użytkowania: http://www.michigan.gov/documents/deq/deq-dwmad-eh-swpu-FilterFactSheet_610096_7.pdf. Stan Michigan opracował również stronę internetową poświęconą PFAS, na której można znaleźć odpowiedzi na pytania. Więcej informacji można znaleźć na stronie: http://michigan.gov/pfasresponse
CITED REFERENCES:
ATSDR – Agency for Toxic Substances and Disease Control. 2017. Per- i Polyfluoroalkilowe Substancje (PFAS) a Twoje zdrowie. Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR) (Agencja ds. Substancji Toksycznych i Kontroli Chorób). Online na: https://www.atsdr.cdc.gov/pfas/index.html
Bruton, Thomas A., and Arlene Blum. 2017. Propozycja skoordynowanych badań zdrowotnych w społecznościach skażonych PFAS w Stanach Zjednoczonych. Environmental Health 16:120. Online na: https://doi-org.proxy2.cl.msu.edu/10.1186/s12940-017-0321-6
EPA (Environmental Protection Agency). 2017a. Drinking water health advisories for PFOA and PFOS Online na: https://www.epa.gov/ground-water-and-drinking-water/drinking-water-health-advisories-pfoa-and-pfos
EPA. 2017b. Podstawowe informacje na temat PFAS. Dostęp online na: https://www.epa.gov/pfas/basic-information-pfas
Giesy, John P. i Kurunthachalam Kannan. 2001. Global Distribution of Perfluorooctane Sulfonate in Wildlife. Environ. Sci. Technol. 35: 1339-1342.
Grandjean, P. and R. Clapp. Perfluorinated Alkyl Substances: Emerging Insights into Health Risks. New Solut. 25(2): 147-163.
Hu, Xindi C. et al. (2016). Detection of Poly-and Perfluoroalkyl Substances (PFASs) in U.S. Drinking Water Linked to Industrial Sites, Military Fire Training Areas, and Wastewater Treatment Plants. Environmental Science & Technology Letters. 3(10), 344-350.
Hansen, K.J., L.A.Clemen, M.E. Ellefson, and H.O. Johnson. 2001. Compound-specific, quantitative characterization of organic fluorochemicals in biological matrices. Environ. Sci. Technol. 35: 766-770.
NSF International. 2017. PFOA/PFOS w wodzie pitnej. Online at: http://www.nsf.org/consumer-resources/water-quality/drinking-water/perfluorooctanoic-acid-and-perfluorooctanesulfonic-acid-in-drinking-water
Wang, Zhanyun, Jame DeWitt, Christopher Higgins and Ian Cousins. 2017. A Never-Ending Story of Per- and Polyfluoroalkyl Substances (PFASs)? Environ. Sci. Technol: 51(5): 2508-2518. Dostęp na: https://pubs.acs.org/doi/full/10.1021/acs.est.6b04806