Nukleaza, każdy enzym, który rozszczepia kwasy nukleinowe. Nukleazy, należące do klasy enzymów zwanych hydrolazami, mają zwykle specyficzne działanie, rybonukleazy działają tylko na kwasy rybonukleinowe (RNA), a dezoksyrybonukleazy tylko na kwasy dezoksyrybonukleinowe (DNA). Niektóre enzymy o działaniu ogólnym (takie jak fosfoesterazy, które hydrolizują estry kwasu fosforowego) mogą być nazywane nukleazami, ponieważ kwasy nukleinowe są podatne na ich działanie. Nukleazy występują zarówno u zwierząt, jak i u roślin.
Enzymy restrykcyjne to nukleazy rozszczepiające tylko te cząsteczki DNA, w których rozpoznają określone podjednostki. Niektóre rozszczepiają docelową cząsteczkę DNA w przypadkowych miejscach (typ I), ale inne rozszczepiają cząsteczkę tylko w miejscu rozpoznania (typ II) lub w stałej odległości od miejsca rozpoznania (typ III). Enzymy restrykcyjne typu II i III są potężnymi narzędziami w odkrywaniu sekwencji zasad w cząsteczkach DNA. Odgrywają one fundamentalną rolę w dziedzinie technologii rekombinacji DNA, czyli inżynierii genetycznej.