Przewlekłe zapalenie zatoki esowatej.
Sześćdziesiąt osiem izolatów wyizolowano od 17 pacjentów (średnio 4,0 izolaty/pacjenta); obejmowały one 27 izolatów tlenowych i fakultatywnych (1,6 izolata/specjał) oraz 41 izolatów beztlenowych (2,4 izolata/specjał). Liczba izolatów wahała się od dwóch do pięciu. W dwóch przypadkach (12%) wykryto wyłącznie tlenowce, w siedmiu przypadkach (41%) wyłącznie beztlenowce, a w ośmiu przypadkach (47%) mieszaninę tlenowców i beztlenowców. Dominującymi tlenowcami były pałeczki Gram-ujemne i Staphylococcus aureus (Tabela (Tabela1).1). Dominującymi beztlenowcami były Gram-ujemne pałeczki (w tym pigmentowane Prevotella i Porphyromonas oraz Bacteroides spp.), Peptostreptococcus spp. i Fusobacterium spp. Dwadzieścia dziewięć BLPB zostało wyizolowanych od 20 pacjentów (47%). BLPB wyhodowano u 11 z 16 osób (69%), które otrzymywały antybiotyki beta-laktamowe, w porównaniu z 9 z 27 (33%), które otrzymywały inne antybiotyki lub nie były leczone (P < 0,001).
Zauważono nieprzyjemny zapach u 16 izolatów, w tym od 12 pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok (6 było śluzowo-ropnych i 4 nieprzezroczyste) i 4 pacjentów z ostrym zapaleniem zatok (2 były śluzowo-ropne i 2 nieprzezroczyste). Beztlenowce zostały wyizolowane z 11 z 12 próbek uzyskanych z przewlekle zakażonych zatok i z 2 z 4 z ostro zakażonych zatok, które wytwarzały nieprzyjemny zapach.
Współistniejące problemy medyczne obejmowały nadciśnienie (7 przypadków), astmę (5 przypadków), cukrzycę (4 przypadki), doustne steroidy (4 przypadki), nowotwory złośliwe (3 przypadki) i uraz czaszki (2 przypadki). Nie stwierdzono korelacji pomiędzy tymi stanami a wynikami mikrobiologicznymi.
Drobnoustroje podobne do tych wyizolowanych w zatokach znaleziono we krwi w sześciu przypadkach. Należały do nich S. aureus (dwa przypadki w ostrym zapaleniu zatok) i Klebsiella pneumoniae (jeden przypadek w ostrym zapaleniu zatok) oraz paciorkowce mikroaerofilne, Fusobacterium nucleatum i Prevotella intermedia (po jednym przypadku w przewlekłym zapaleniu zatok).
W pracy przedstawiono cechy mikrobiologiczne ostrego i przewlekłego zapalenia zatok przynosowych. W ostrym zapaleniu zatok etmoidalnych, podobnie jak w ostrym zapaleniu zatok szczękowych, dominują S. pneumoniae i H. influenzae. Podobnie jak w trzech poprzednich badaniach (1, 9, 13) i w przeciwieństwie do innego doniesienia (6), niniejsze badanie wykazało, że S. aureus nie dominuje w przypadkach przewlekłego zapalenia zatok przynosowych. Potwierdziliśmy wcześniejsze obserwacje (1, 6, 9, 13), że tlenowe pałeczki Gram-ujemne mogą być odzyskiwane w izolatach od pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych. W tym badaniu nie uzyskano jednak posiewów grzybów.
Wykazano, że przewlekłe zapalenie zatok przynosowych obejmuje więcej organizmów na próbkę niż ostre zakażenie oraz że najczęstszymi izolatami w przewlekłym zakażeniu były beztlenowce ustno-gardłowe. Wysoki wskaźnik odzysku beztlenowców z przewlekłego zapalenia zatoki etmoidalnej jest podobny do tego obserwowanego w przewlekłym zapaleniu zatoki szczękowej (3, 8, 11). Brak odzyskiwania beztlenowców w innych badaniach (6, 9, 13) może być spowodowany brakiem zastosowania odpowiednich metod pobierania i transportu próbek.
Częste występowanie beztlenowców w przewlekłym zapaleniu zatok może być związane ze słabym drenażem i zwiększonym ciśnieniem wewnątrznosowym, które rozwija się podczas zapalenia (7). Może to zmniejszać przepływ krwi przez błonę śluzową (2) i osłabiać działanie rzęsek (5), zmniejszając w ten sposób śródścienne napięcie tlenowe (4). Obniżenie zawartości tlenu i pH sprzyja rozwojowi beztlenowców (5).
BLPB wyizolowano u 20 z 43 pacjentów (47%). Organizmy te były częściej odzyskiwane od osób, które otrzymywały antybiotyki beta-laktamowe niż od tych, które otrzymywały inne antybiotyki lub nie były leczone.
Postępowanie w zapaleniu zatok przynosowych polega na stosowaniu odpowiednich środków przeciwdrobnoustrojowych. Amoksycylina jest często stosowana w terapii zapalenia zatok. Dodanie do amoksycyliny inhibitora beta-laktamazy lub zastosowanie środków przeciwbakteryjnych opornych na beta-laktamazę jest skuteczne wobec tlenowych i beztlenowych BLPB. Zwiększona oporność S. pneumoniae na penicyliny wymaga zwiększenia dawki podawanej amoksycyliny (90 mg/kg masy ciała/dobę u dzieci i 4,0 g/dobę u dorosłych).
Agenty skuteczne wobec patogenów wyhodowanych w ostrym zapaleniu zatok przynosowych obejmują kilka cefalosporyn (cefuroksym aksetylu, cefprozil, cefdinir i cefpodoksym), które są aktywne wobec opornych na penicylinę Haemophilus i Moraxella spp. oraz średnio opornych na penicylinę S. pneumoniae. Nowsze” chinolony (np. gatifloksacyna i moksyfloksacyna) oraz telitromycyna (ketolid) są skuteczne wobec opornych na penicylinę i makrolidy S. pneumoniae oraz Haemophilus i Moraxella spp.
Środki przeciwdrobnoustrojowe stosowane w przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych powinny być skuteczne wobec tlenowych i beztlenowych BLPB. Należą do nich klindamycyna, metronidazol plus makrolid, penicylina plus inhibitor beta-laktamazy oraz niektóre z „nowszych” chinolonów (np. moksyfloksacyna). W przypadku obecności tlenowych drobnoustrojów Gram-ujemnych stosuje się również aminoglikozyd, cefalosporynę o rozszerzonym spektrum działania (cefepim lub ceftazydym) lub fluorochinolon (tylko u pacjentów w okresie poporodowym). Cefoksytyna, cefotetan i karbapenemy zapewniają ochronę zarówno przed aerobami, jak i anaerobami.
Potrzebne są badania prospektywne w celu wyjaśnienia roli bakterii tlenowych i beztlenowych, grzybów i prątków atypowych w ostrym i przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych. Zaleca się jednak rutynowe pobieranie próbek na obecność tych drobnoustrojów, aby można było rozpocząć odpowiednią terapię antybiotykową.