TEGO DNIA W HISTORII

Stany Zjednoczone, Związek Radziecki, Kanada i wszystkie państwa europejskie (z wyjątkiem Albanii) podpisują Akt Końcowy z Helsinek w ostatnim dniu Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE). Akt ten miał ożywić słabnącego ducha detente między Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi i ich sojusznikami.

Podczas prezydentury Richarda M. Nixona, on i doradca ds. bezpieczeństwa narodowego Henry Kissinger stworzyli politykę zagraniczną wobec Związku Radzieckiego, która stała się znana jako „detente” – dosłownie, złagodzenie napięć między Rosją a Ameryką. Polityka ta odniosła pewien sukces na początku lat siedemdziesiątych, kiedy Nixon odwiedził Związek Radziecki i rozpoczęły się dyskusje na temat redukcji zbrojeń. Jednak latem 1975 roku duch detente zaczął słabnąć. Nixon zrezygnował w niesławie w sierpniu 1974 roku z powodu skandalu Watergate. Stany Zjednoczone wycofały się z Wietnamu bez zapewnienia sobie zwycięstwa; w kwietniu 1975 roku Wietnam Południowy padł łupem sił komunistycznych. Postępy w rozmowach o redukcji zbrojeń z Sowietami utknęły w martwym punkcie.

W lipcu 1975 roku Związek Radziecki i Stany Zjednoczone podjęły próbę ożywienia polityki detente, zwołując KBWE w Helsinkach. W dniu 1 sierpnia uczestnicy spotkania podpisali Akt Końcowy z Helsinek. Akt ten ustanowił KBWE jako ciągłą organizację konsultacyjną i określił szereg kwestii (zgrupowanych w tak zwanych „koszykach”), które miały być omawiane w nadchodzących miesiącach i latach. Należały do nich kwestie gospodarcze i handlowe, redukcja zbrojeń, ochrona praw człowieka.

Przez krótką chwilę wydawało się, że detente zostało odrodzone, ale KBWE stała się wkrótce powodem gorących dyskusji między Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim, głównie na temat praw człowieka w Rosji. Po podpisaniu Aktu Końcowego z Helsinek dysydenci i reformatorzy w Związku Radzieckim utworzyli tak zwaną Grupę Helsińską, organizację monitorującą przestrzeganie praw człowieka przez rząd rosyjski. Sowieci zdławili Grupę Helsińską, aresztując wielu jej czołowych przywódców. Grupy broniące praw człowieka w Stanach Zjednoczonych i innych krajach głośno protestowały przeciwko działaniom Sowietów. Rząd USA skrytykował Rosjan za nieprzestrzeganie ducha porozumienia helsińskiego. Sowieci mieli za złe to, co określali jako ingerencję w ich sprawy wewnętrzne. W połowie 1978 roku KBWE przestała funkcjonować w jakimkolwiek istotnym znaczeniu. Została reaktywowana przez sowieckiego przywódcę Michaiła Gorbaczowa w latach 80. i posłużyła jako fundament jego polityki bliższych i bardziej przyjaznych stosunków ze Stanami Zjednoczonymi.

Przeczytaj WIĘCEJ: Zimna wojna: podsumowanie, bojownicy & Oś czasu

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.