W tym miesiącu rząd Mali ma wdrożyć kluczowe części traktatu pokojowego z tuareskimi rebeliantami na północy kraju. Układ ten był długo oczekiwany. Zostało podpisane ponad rok temu i wynika z walk, które rozpoczęły się w 2012 roku. Rebelianci mieli nadzieję na utworzenie „Azawadu”, niezależnego narodu Tuaregów. Nawet teraz są oni w posiadaniu strategicznego miasta Kidal. Ale kim są Tuaregowie i jaka czeka ich przyszłość?
Tuaregowie to grupa berberyjskich klanów o niejasnym pochodzeniu. Legenda głosi, że pod rządami swojej pierwszej królowej, Tin Hinan, około 400 roku n.e. przenieśli się na Saharę. W czasach średniowiecza Tuaregowie zdominowali lukratywne szlaki handlowe biegnące przez pustynię. Timbuktu, znane w całym świecie muzułmańskim jako centrum intelektualne, zostało założone przez rodzinę Tuaregów w XII wieku. Fortuna Tuaregów podupadła po przybyciu Francuzów, w XIX wieku. Ich przywódcy zostali wymordowani, a tradycyjne konfederacje rozwiązane. Po uzyskaniu niepodległości przez północno-zachodnią Afrykę, w latach 60. Tuaregowie zostali rozdzieleni granicami kilku państw postkolonialnych.
Wciąż żyje około 2 mln Tuaregów, głównie w Nigrze i Mali. Ale otoczeni przez obce większości, zostali zmarginalizowani: reformy gruntowe ograniczają ich tradycyjne pasterstwo koczownicze, podczas gdy ograniczenia handlowe utrzymują ich w biedzie. Gwałtowne pustynnienie nie pomaga. Wielu Tuaregów przeniosło się do miast lub mieszka w obskurnych obozach. Napięcia gospodarcze z bliskimi sąsiadami potęgują charakterystyczne tradycje Tuaregów. Choć są muzułmanami, zachowują przedislamskie wierzenia w duchy i egzorcyzmy. Relacje między mężczyznami i kobietami są również mniej surowe niż w innych społeczeństwach islamskich. Uderzające jest to, że to Tuaregowie noszą welon, a nie kobiety. Niektóre klany Tuaregów są ponadto pobłażliwe wobec seksu przed ślubem. Język Tuaregów jest również szczególny. Spokrewniony z innymi językami berberyjskimi, zapisywany jest własnym pismem, pochodzącym jeszcze z czasów starożytnych. Ich muzyka słynie z hipnotycznej mieszanki śpiewów i uderzeń bębnów. Inne praktyki Tuaregów są mniej urzekające. Niewolnictwo jest powszechne, mimo prób tłumienia go przez rząd.
Duma kulturowa, w połączeniu z trudnościami ekonomicznymi, pobudziła Tuaregów do walki o niepodległe państwo. Nawet przed konfliktem z 2012 roku, od 1962 roku trzykrotnie buntowali się przeciwko rządom. Tymczasem ich własna izolacja popchnęła ich do szukania pomocy gdziekolwiek się da. Przez lata Muammar Kaddafi finansował tuareskich bojowników; w 2012 r. do rebeliantów dołączyły oddziały Al-Kaidy i inni islamscy bojownicy. Te sojusze okazały się nietrwałe. W latach 80. Libia wypędziła tysiące Tuaregów, a rebelia w 2012 roku zakończyła się przemocą między tuareskimi rebeliantami a zagranicznymi dżihadystami. Negocjowane ugody mogą okazać się bardziej trwałe: społeczności Tuaregów cieszą się obecnie pewną autonomią w Nigrze. Poprzednie porozumienia z Mali sprzyjały lepszym relacjom z armią, a nowy traktat obiecuje Tuaregom głośniejszy głos w rządzie. Inni Tuaregowie, w międzyczasie, wznoszą sztandar dla swojej kultury. W 2014 roku powstał pierwszy film fabularny o Tuaregach. Zespoły tuareskie są teraz popularne na całym świecie. Najsłynniejszy z nich, Tinariwen, występuje w Londynie i Nowym Jorku. Zdobywanie splendoru za granicą to jedno; Azawad na pustyni pozostaje odległą perspektywą.