Overview
Accumulation of fluid in the abdominal cavity is called ascites. Wodobrzusze występuje często u osób z marskością wątroby i rozwija się zazwyczaj wtedy, gdy wątroba zaczyna szwankować. Ogólnie rzecz biorąc, rozwój wodobrzusza wskazuje na zaawansowaną chorobę wątroby i pacjenci powinni zostać skierowani do rozważenia przeszczepu wątroby.
Przyczyny
Marskość wątroby jest najczęstszą przyczyną wodobrzusza, ale inne schorzenia, takie jak niewydolność serca, niewydolność nerek, zakażenie lub nowotwór również powodują wodobrzusze. Wodobrzusze jest spowodowane połączeniem podwyższonego ciśnienia w żyłach biegnących przez wątrobę (nadciśnienie wrotne) oraz zmniejszeniem czynności wątroby spowodowanym bliznowaceniem wątroby, tj. marskością wątroby.
Objawy
Większość pacjentów, u których rozwija się wodobrzusze, zauważa rozdęcie brzucha i szybki przyrost masy ciała. U niektórych osób występuje również obrzęk kostek i duszność z powodu nagromadzenia się płynu wokół płuc. Dodatkowe objawy lub komplikacje mogą wystąpić i są wymienione poniżej.
Ból brzucha, dyskomfort i trudności w oddychaniu: Mogą wystąpić, gdy zbyt dużo płynu gromadzi się w jamie brzusznej. Może to ograniczyć zdolność do jedzenia, poruszania się i wykonywania codziennych czynności życiowych.
Infekcja: Nazywa się to samoistnym bakteryjnym zapaleniem otrzewnej (SBP) i zwykle powoduje ból brzucha, tkliwość, gorączkę lub nudności. Jeśli nie zostanie to szybko zdiagnozowane i leczone, u pacjenta może dojść do niewydolności nerek, poważnego zakażenia krwi lub dezorientacji umysłowej. Diagnoza jest zazwyczaj stawiana poprzez pobranie próbki płynu z jamy brzusznej. Zakażenie to może być leczone antybiotykami podawanymi dożylnie, a po wyzdrowieniu pacjenci będą wymagali długotrwałego leczenia antybiotykami, aby zapobiec nawrotom SBP.
Przepukliny związane z przepuklinami: Podwyższone ciśnienie wewnątrzbrzuszne może prowadzić do rozwoju przepuklin pępkowych (wokół pępka) i pachwinowych (pachwiny), które mogą powodować dyskomfort w jamie brzusznej. Naprawy chirurgicznej na ogół unika się, chyba że występuje silny ból sugerujący, że jelita lub tkanki mogą być ściśnięte lub skręcone, a także utrzymujące się wybrzuszenie spowodowane przepukliną. Operacje te powinni wykonywać chirurdzy, którzy mają doświadczenie w leczeniu pacjentów z marskością wątroby.
Gromadzenie się płynu w klatce piersiowej: Jest to tzw. wodniak wątroby (hepatic hydrothorax), a płyn brzuszny wypełnia oprócz jamy brzusznej także jamy płuc (głównie po prawej stronie). Ten stan może powodować duszność przy wysiłku lub czasami również w spoczynku.
Faktory ryzyka
Ogólnie, rozwój wodobrzusza wskazuje na zaawansowaną chorobę wątroby i pacjenci powinni zostać skierowani do rozważenia przeszczepu wątroby.
Screening/Diagnostyka
Zależnie od ilości płynu w jamie brzusznej, wodobrzusze może być rozpoznane przez lekarza podczas badania fizykalnego, ale zazwyczaj jest potwierdzane przez badania takie jak ultrasonografia lub tomografia komputerowa jamy brzusznej. U większości pacjentów lekarz zaleci wprowadzenie małej igły przez powłoki brzuszne (po uprzednim znieczuleniu miejscowym) w celu usunięcia płynu, który zostanie zbadany w laboratorium. Badanie to nazywane jest paracentezą. Usunięty płyn zostanie zbadany pod kątem oznak infekcji lub raka oraz w celu ustalenia przyczyny nagromadzenia płynu.
Leczenie
Rozwój wodobrzusza ogólnie sugeruje, że wątroba nie pracuje dobrze. Wskaźnik przeżycia 5 lat po wystąpieniu wodobrzusza wynosi tylko 30-40% i ważne jest, aby pacjent i lekarz omówili skierowanie do specjalisty w dziedzinie wątroby i ośrodka transplantacji wątroby.
Najważniejszym krokiem w leczeniu wodobrzusza jest ścisłe ograniczenie spożycia soli. Spożycie soli jest ograniczone do 4-5 gramów dziennie (2000 mg sodu) lub mniej. Ponieważ określenie zawartości soli w różnych produktach spożywczych może być trudne, generalnie zaleca się, aby pacjent z wodobrzuszem spotkał się z dietetykiem w celu uzyskania porady dotyczącej różnych produktów spożywczych, których należy unikać. Pacjenci mogą używać substytutów soli, ale ważne jest, aby wybrać taki, który nie zawiera potasu, ponieważ poziom potasu może wzrosnąć w przypadku niektórych leków stosowanych w leczeniu wodobrzusza. Ważne jest, aby omówić z lekarzem lub dietetykiem, który substytut soli może być bezpieczniejszy w użyciu.
Najczęściej pacjenci będą potrzebowali tabletek nawadniających (diuretyków) w leczeniu wodobrzusza. Powszechnie stosowanymi tabletkami wodnymi są spironolakton (Aldactone) i/lub furosemid (Lasix), a ich dawki są odpowiednio dostosowywane. Te tabletki wodne mogą powodować problemy z elektrolitami we krwi (poziom sodu i potasu) i w związku z tym może być wymagane ścisłe monitorowanie poprzez badania krwi. Ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że przyjmowanie tabletek wodnych nie jest substytutem zmniejszenia spożycia soli, ponieważ tabletki wodne będą działać tylko wtedy, gdy będą przyjmowane razem z ograniczonym spożyciem soli.
Kontrola masy ciała codziennie na wadze i kontakt z lekarzem w przypadku przyrostu masy ciała o więcej niż 10 funtów (lub więcej niż 2 funty dziennie przez 3 kolejne dni) jest dobrą strategią dla lepszego zarządzania u pacjentów z wodobrzuszem.
Gdy nagromadzenie płynu nie może być optymalnie leczone za pomocą tabletek nawadniających i diety z ograniczeniem soli, pacjenci mogą wymagać usunięcia dużej ilości płynu (paracenteza) w celu złagodzenia objawów. Inne procedury, takie jak umieszczenie przez radiologa shuntu w wątrobie (tzw. TIPS), aby zapobiec znacznemu nagromadzeniu płynu z wodobrzusza, są dostępne dla pacjentów, u których wodobrzusze jest trudne do leczenia. Jak wspomniano wcześniej, pacjenci z wodobrzuszem stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i często są oceniani pod kątem przeszczepu wątroby. Ponad połowa tych pacjentów może nie przeżyć 2-3 lat bez przeszczepienia wątroby.
Autor(y) i data publikacji
Naga P. Chalasani, MD, FACG, and Raj K. Vuppalanchi, MD, Indiana University School of Medicine, Indianapolis, IN – Published January 2006. Uaktualniono w lipcu 2013 r.
Return to Top
Wróć do góry