De wonderbaarlijke oorsprong van het woord CHE
Slangwoorden zijn vaak verbonden aan andere ideeën en houdingen die simpelweg niet zo bondig kunnen worden uitgedrukt zonder deze woorden, en het slangwoord “che”, dat veel wordt gebruikt in Argentinië, Uruguay en in de Spaanse autonome gemeenschap Valencia, is niet anders. Met zijn kleurrijke geschiedenis is het al doorgedrongen tot niet-Spaanssprekende culturen en heeft het een “officiële status” gekregen door zijn opname in het beroemde woordenboek van de Koninklijke Spaanse Academie.
Als je het woord “che” terloops zou noemen aan een Engelssprekende in de Verenigde Staten, zouden ze het vrijwel zeker associëren met Che Guevara, de Argentijnse revolutionair. Zijn beeltenis is overal in Amerika op t-shirts geplakt en voor ontelbare doeleinden in verband met de tegencultuur toegeëigend, maar velen weten nog steeds niet dat dit gewoon zijn bijnaam is. Er wordt gezegd dat Guevara deze bijnaam heeft verdiend door zijn veelvuldig gebruik van het woord “che”, onder de “barbudos” (de bebaarde revolutionairen). De term werd bedacht om de rebellen van de Cubaanse Revolutie te beschrijven) als een terloops spraakgebruik om iemands aandacht te trekken, vergelijkbaar met “hey” (waarover later meer.) Als gevolg daarvan stond Guevara in Cuba en in veel Latijns-Amerikaanse landen in de volksmond bekend als “el Che” en elders gewoon als “Che”. Het is echter belangrijk op te merken dat het gebruik van dit woord veel verder teruggaat dan Che Guevara.
Er zijn verschillende theorieën over de oorsprong van het woord “che”, maar sommige geleerden linken het aan de Mapuche taal. De Mapuche-taal, die van oudsher gesproken wordt in de gebieden in Chili en Argentinië, dateert van duizenden jaren geleden. Toen de Spaanse kolonisten de Mapuche leerden kennen, was het onvermijdelijk dat er woorden werden geleend en één daarvan bleef hangen, namelijk “che”, wat eenvoudig vertaald “man” betekent. Spoel honderden jaren vooruit en Spaanssprekenden gebruiken dit woord vandaag de dag nog steeds, net zoals Engelssprekenden de woorden “pal” en “man” gebruiken. Bijvoorbeeld, de spreektaal uitdrukking “¡Hola, che! ¿Cómo te va?” vertaalt in “Hé, man! Hoe gaat het?”.
Volgens het Koninklijk Spaans Academisch Woordenboek, fungeert het als een heel ander soort gebruik: de rol van aandachtstrekker. Hier komt het verhaal van Che Guevara weer om de hoek kijken! Vergelijkbaar met de manier waarop Engelstaligen de informele vocatief “psst” gebruiken, kunnen Spanjaarden “che” gebruiken. Als je bijvoorbeeld in Argentinië woont, kun je deze uitdrukking aan tafel horen: “Che, ¿me pasás la sal?”, wat vertaald betekent: “Hé, wil je me het zout aangeven?” En nog een ander gebruik gebruikt het als een uitroep om een idee te benadrukken. Bijvoorbeeld, men kan uitroepen over het weer, “qué calor, che!” wat vertaald kan worden als “wow, het is zo heet!”
Hooplijk maakt het leren over dit Spaanse slang woord je een beetje meer op je gemak met de taal en op een dag zal een native speaker uit Argentinië misschien tegen je zeggen: ¡Che, pero qué bien que hablás español!