Jazz is een verworven smaak. Ik zeg dit ondanks het feit dat het mijn favoriete muziekgenre is en ik een jazzgitarist ben. We kunnen dit ook van andere muziekstijlen zeggen, maar jazz lijkt altijd in de categorie “muzikantenmuziek” te worden gegooid, of iets waarvan je alleen kunt genieten als je het begrijpt of hebt bestudeerd.
Tot op zekere hoogte is dit misschien wel waar. In de jaren twintig, dertig en zelfs tot in de jaren veertig waren big band swing, ragtime en andere subgenres van de jazz een rage en konden worden beschouwd als de meest populaire muziek van die tijd. Afgezien van het feit dat het de enige muziek was die toen werd gespeeld, genoten de mensen echt van iets waarop ze konden dansen en dat ze live konden zien als een ontsnapping uit hun dagelijkse leven.
Nu zitten we in een tijd waarin hoe simpeler de muziek is, hoe populairder ze is. We hebben liever een aanstekelijk refrein en dansbare beats dan een trompettist of saxofonist die een solo van tien minuten speelt. Maar, historisch gezien, heeft de jazz enkele van de meest getalenteerde en geniale muzikanten van welk genre dan ook gehuisvest. Een van de namen die altijd opduikt in elk gesprek over jazz is John Coltrane.
John Coltrane onderhield een succesvolle carrière als jazz saxofonist gedurende zo’n tweeëntwintig jaar, tijdens en na welke hij zou worden genoemd als een van de meest invloedrijke musici in de geschiedenis. Coltrane werkte met veel van de grote musici die je in zijn tijd kunt noemen, zoals Miles Davis, Thelonious Monk, McCoy Tyner, en vele anderen. Coltrane werd een bepalende factor in elk subgenre waar hij zich aan waagde, beginnend met zijn dagen in de band van Miles Davis en zich vertalend in elke groep die hij leidde of waarin hij speelde.
Al zijn albums zijn verkenningen en veelgelaagde reizen die de luisteraar meenemen naar plaatsen waar ze nooit verwacht hadden heen te gaan. Door zijn lange discografie met labels als Impulse, Blue Note, Atlantic, en anderen, experimenteerde Coltrane met vele geluiden, instrumenten, en concepten. Van rechttoe rechtaan jazz tot vrije vorm en experimenteel, Coltrane heeft het allemaal gedaan en wordt beschouwd als de regerend kampioen van de jazz saxofoon.
Er zijn zoveel Coltrane albums (en andere waar hij op heeft gespeeld) om naar te luisteren en ze zijn allemaal fantastisch op hun eigen manier. Laten we eens kijken naar 5 van zijn grootste schenkingen aan de jazzgemeenschap.
*Ter herinnering, dit is een zeer moeilijke lijst om samen te stellen, aangezien ALLE Coltrane’s albums meesterwerken zijn.
5). Giant Steps
Ah Giant Steps; het deuntje dat de vloek is van het bestaan van iedere jazzspeler. In dit hoog tempo, straight-driving nummer is niet alleen John Coltrane op zijn best – met een van de grootste solo’s gespeeld op een fast-tempo swingnummer – maar het heeft ook een aantal van de moeilijkste akkoordwisselingen in de muziek. Het is moeilijk om op te soleren! Het album Giant Steps werd opgenomen in 1959 en uitgebracht in het begin van 1960. Het was het eerste album dat Coltrane opnam met Atlantic Records en het bevatte een geweldige ritmesectie bestaande uit Tommy Flanagan op piano, Paul Chambers op bas, en Art Taylor op drums. Het album bevat veel snelle nummers die je aandacht vasthouden en je ook doen afvragen hoe iemand zo’n tenorsaxofoon kan bespelen. De ballad “Naima” wordt nog steeds beschouwd als één van zijn mooiste composities. Hij schreef het voor zijn vrouw Juanita, naar wie hij verwees als Naima. Dit album toonde Coltrane in de bloei van zijn straight-ahead jazz fase terwijl het hints gaf naar zijn uiteindelijke verkennende aard.
4). Duke Ellington en John Coltrane
Dit is een soort “best of both worlds” in termen van jazz voor mij hier. Tegen 1962 had Coltrane zich gevestigd in wat bekend zou worden als zijn “klassieke kwartet”, dat vier volle jaren bleef bestaan. Dit kwartet bestond uit Jimmy Garrison op bas, Elvin Jones op drums, en McCoy Tyner op piano. Voor deze opname koos Tyner ervoor om een stap opzij te doen en een andere legende de ivories te laten kietelen. Duke Ellington is natuurlijk bekend als één van de beste en meest productieve big band leiders en pianisten in de jazz. Zijn band herbergde de topmusici in het genre en schreef vele jazzstandards die tot op de dag van vandaag gespeeld worden.
Op dit album laat Ellington zijn volledige band achterwege en laat hij horen hoe divers hij is door in Coltrane’s kleine groep te spelen. Het album is een geweldige mix van swing songs en ballads en Ellington laat zijn elegante en simplistische solostijl horen. Coltrane zegt hierover: “Ik was echt vereerd dat ik de kans kreeg om met Duke te werken. Het was een prachtige ervaring. Hij heeft normen gesteld die ik nog niet heb ingehaald. Ik zou al die nummers graag nog eens hebben doorgewerkt, maar dan zouden de uitvoeringen niet dezelfde spontaniteit hebben gehad. En ze zouden misschien niet beter zijn geweest.”
3). Coltrane Live at the Village Vanguard
Een albumlijst is niet echt compleet zonder een bepalend live-album, en Coltrane heeft geweldige exemplaren om uit te kiezen. Live at the Village Vanguard was Coltrane’s eerste live album uitgebracht door Impulse! Records in 1962. Het oorspronkelijke album bevatte slechts drie nummers, maar werd in 1997 opnieuw uitgebracht met andere versies en outtakes. Het heeft een speciale gast op basklarinet, Eric Dolphy, die een andere grote jazzspeler is in zijn eigen recht. Wat er die paar nachten in november 1961 in de befaamde jazzclub in New York gebeurde, was rauw muzikaal genie en het leek de jazzwereld in die tijd te verdelen. Coltrane’s spel liet mensen achter met de vraag of zijn spel muzikale expressie en exploratie was, of “pure muzikale onzin”. Zoals John Coltrane in een nummer van Downbeat magazine aankondigde, “het belangrijkste wat een musicus zou willen doen is de luisteraar een beeld te geven van de vele prachtige dingen die hij kent en gewaarwordt in het universum.” Het album staat nu bovenaan op veel van de “beste live jazz albums” lijsten.
In ieder geval was dit album een vroege live representatie van waar jazz heen ging en wie hen daarheen zou brengen. Iedereen aan boord van de Col-trein!
2). Blue Train
Als de avant-garde of experimentele sound niets voor je is of je bent nog niet zover, dan is Blue Train een perfecte plek om te beginnen. Het album werd opgenomen aan het eind van 1957 en uitgebracht in ’58. Op dat moment maakte Trane een einde aan zijn samenwerking met Miles Davis na vele albums en tournees met zijn verschillende groepen en hielp hij de veteraan trompettist met het verstevigen van zijn geluid. Blue Train toont Trane’s vroege werk met snelle en toch gearticuleerde lijnen, die uit het midden van de toonsoort gaan, en “sheets of sound” produceren, een term die bedacht werd door een muziekcriticus. Dit is een volledige jazz masterclass gevuld met muzikanten die synoniem zijn met hun instrumenten zoals Curtis Fuller op trombone, Lee Morgan op trompet, en Paul Chambers op bas. Het album werd goud gecertificeerd en blijft tot op de dag van vandaag een klassiek jazzalbum.
1). A Love Supreme
Dit album is niet alleen mijn favoriete John Coltrane album (en naar mijn mening, het beste) maar wordt ook beschouwd als een van de grootste albums aller tijden in welk genre dan ook. In 1964 was Coltrane’s kwartet op het hoogtepunt van hun carrière en werd het beschouwd als de beste jazzgroep van die tijd. Coltrane had op dat moment veel meegemaakt, hij worstelde met drugs en andere persoonlijke problemen terwijl hij probeerde om zijn spel te behouden. Tegen die tijd was hij erg spiritueel geworden en wendde zich tot zijn geloof in tijden van nood. Zijn verbondenheid hiermee wordt duidelijk in zijn muziek, vooral in A Love Supreme.
Op dit punt was het spelen van de band een tweede natuur; ze waren in staat om op elkaars bewegingen te anticiperen. Wanneer een band dit kan bereiken, krijgen ze totale creatieve vrijheid en zijn ze in staat om de song te manipuleren zoals zij dat willen in plaats van er slaven van te zijn. Het album was in veel opzichten echt een spiritueel ontwaken en laat zien wat er kan gebeuren als een begaafde muzikant zich geeft aan zijn muziek.