De meest voorkomende oorzaken van chronische nierinsufficiëntie zijn chronische ziekten, zoals glomerulonefritis, hoge bloeddruk of diabetes mellitus. Een minder vaak voorkomende oorzaak zijn polycysteuze nieren, een genetische ziekte.
Chronische nierinsufficiëntie ontwikkelt zich langzaam en kan gedurende een lange periode slechts enkele symptomen of aspecifieke symptomen zoals vermoeidheid en prestatieverlies veroorzaken. Bij een progressief verlies van de nierfunctie leidt dit tot vochtretentie in het lichaam, bloedarmoede en een groot aantal symptomen als gevolg van de toename van ureum in het bloed (uremie). Deze kunnen zich onder meer uiten als jeuk, misselijkheid, uremie, braken en hartritmestoornissen.
Chronische nierinsufficiëntie wordt gediagnosticeerd met bloed- en urineonderzoek. Het is van essentieel belang de oorzaak van de chronische nierinsufficiëntie op te sporen om de ziekte te kunnen begrijpen en behandelen.
De behandeling richt zich enerzijds op de oorzaken van de chronische nierinsufficiëntie (hypertensie, diabetes, glomerulonefritis) en anderzijds op het verlies van de nierfunctie zelf en de gevolgen van de nierinsufficiëntie. Omdat chronische nierinsufficiëntie meestal niet kan worden teruggedraaid, is de behandeling gericht op het vertragen van de voortgang van de ziekte en het behoud van de resterende nierfunctie. Dialyse is meestal noodzakelijk wanneer de nieren een bepaalde mate van functie hebben verloren. Niertransplantatie is een alternatief voor dialyse als er een donornier is en een operatie tot de mogelijkheden behoort.
Acuut nierfalen treedt meestal op als complicatie van een ernstige acute ziekte, waarbij de bloedstroom naar de nieren is aangetast. Dit kan een ernstige infectie met bloedvergiftiging zijn, een aandoening met veel bloedverlies of een hart- en longaandoening met zuurstofgebrek. Soms kan een teveel aan urine acute nierinsufficiëntie veroorzaken als er een afvoerprobleem is.
De symptomen van acuut nierfalen zijn vergelijkbaar met die van chronische nierinsufficiëntie, behalve dat de symptomen zich veel sneller en ernstiger ontwikkelen. Het plassen wordt meestal binnen korte tijd tot een minimum beperkt of tot niets. Als de nieren echter ernstig beschadigd zijn, kan er ook sprake zijn van een verhoogde waterafvoer over de nieren.
Het primaire doel van de behandeling van acuut nierfalen is het behandelen van de oorzakelijke ziekte van de infectie, het bloedverlies of het zuurstofgebrek. Intensieve zorgbewaking is meestal ook noodzakelijk. De nierfunctie kan tijdelijk op peil worden gehouden met dialyse. In tegenstelling tot chronische nierinsufficiëntie zijn de nieren meestal weer functioneel na een succesvolle behandeling van acute nierinsufficiëntie.