Ik kan de keren niet tellen dat een cliënt of een stel met wie ik heb gewerkt, verstrikt raakte in een verbintenis die vanaf het begin gedoemd leek te mislukken. Laat me daarom dit betreurenswaardige, maar al te vaak voorkomende verschijnsel uitleggen.
Er zijn vele redenen waarom twee mensen besluiten te trouwen. In gezondere gevallen is het omdat ze van nature en door opvoeding prachtig bij elkaar passen; hun gestel, persoonlijkheid, overtuigingen en gedrag passen uitzonderlijk goed bij elkaar. In plaats van zich bedreigd te voelen door de onvermijdelijke verschillen tussen hen, zijn ze ook geneigd minder kritisch te zijn en deze verschillen meer te accepteren. Als gevolg daarvan ontaarden hun meningsverschillen niet in een op de hielen gezeten ruzie die zich verzet tegen een adaptieve oplossing.
Maar in veel gevallen eindigen twee mensen die nooit geschikt waren voor een permanente relatie er (jammerlijk) in. En de toevallige omstandigheden die hen in eerste instantie bij elkaar brachten worden nog ingewikkelder wanneer ze kinderen krijgen – of in feite zijn getrouwd omdat ze seks hadden gehad en de vrouwelijke partner zwanger werd, zodat ze op dat moment (misschien vanwege hun religieuze overtuiging) vaststelden dat dit het enige “juiste” was om te doen.
Ik heb counseling gedaan met mensen die opgroeiden in afschuwelijk disfunctionele gezinnen en dus bereid waren om vrijwel alles te doen om zich te bevrijden van hun pijnlijk gevoelde misbruik. De leefomstandigheden thuis waren zo ondraaglijk dat zodra ze oud genoeg waren, iedereen die schijnbaar om hen gaf – en bereid was hen te “redden” – hen dwong (hoe onbezonnen of voorbarig ook) een blijvende verplichting aan te gaan waar ze later veel spijt van zouden krijgen.
Zoals ze met mij deelden, was de grootste zorg van deze mensen “gewoon het huis uit te komen”. En deze allesoverheersende prioriteit maakte hen kwetsbaar voor het kiezen, bijna als een standaard, de verkeerde persoon om zich te vestigen met. Zo’n impulsief gekozen partner kon, of stond op het punt, een ernstige verslaafde te worden; of fundamenteel onverenigbaar met hen; of, helaas, zelf een misbruiker. Maar gezien hun psychische noodtoestand, waren geen van deze (en andere) waarschuwingssignalen waarneembaar. Want hun angst, woede of depressie was zo verontrustend dat ontsnappen aan wat gewoon ondraaglijk was, alle andere overwegingen overtrof.
Natuurlijk kunnen veel andere factoren iemand ertoe brengen een partner te kiezen die slecht bij hem past – of hem zelfs onwaardig is. Om er maar een te noemen: als iemands vrienden allemaal trouwen en een gezin stichten, en hij of zij op latere leeftijd bang is alleen, geïsoleerd en ongeliefd te eindigen, zal hij of zij zich waarschijnlijk “compromitteren” voor een partner die geen goede huwelijkskeuze is, en dat realistisch gezien ook nooit kan zijn.
Ik heb altijd geloofd dat het beter is single te blijven (hoe frustrerend die situatie ook is) dan de verkeerde persoon te trouwen. Maar de onweerstaanbare hoop die veel mensen niet kunnen loslaten, kan hen aanzetten tot een beslissing die hen bijna gegarandeerd weer zal achtervolgen. Ze kunnen alleen maar duimen dat, eenmaal getrouwd, hun nu geëngageerde staat de dingen beter zal maken tussen hen en de persoon waarmee ze toch al moeilijkheden hebben. Zoals het dubbelzinnige gezegde luidt: “Hoop doet leven in het menselijk hart.” (Zie “7 schaduwzijden van hoop.”)
Kortom, als je met iemand trouwt uit wanhoop, of uit angst dat het nooit meer beter wordt, of vanwege een compatibiliteit die in wezen oppervlakkig is (zoals het hebben van een buitengewone seksuele verstandhouding), is de kans groot dat het slecht zal aflopen met zo’n relatie.
… Tot zover het toezeggen van jezelf aan de verkeerde persoon omdat, blijkbaar, de tijd rijp is.
Maar wat als de tijd helemaal niet rijp is? Wat als je gewoon nog niet klaar bent om te trouwen, maar je toekomstige partner lijkt bijna wonderbaarlijk geschikt voor je – dat wil zeggen, je twijfelt er geen moment aan dat hij of zij “de ware” is? Toch voel je je te jong om te trouwen, of ga je binnenkort studeren in een andere staat, of ben je net gescheiden en heb je tijd nodig om alleen te zijn en te rouwen, of zijn je ouders fel tegen de verbintenis, of zal trouwen nu de voortgang van je zo belangrijke carrière in de weg staan, enzovoort. Wat dan?
Hoewel het waar is dat er voor niemand van ons één enkele juiste persoon bestaat (alsof we, als we één kans missen, voor altijd onze kans op geluk verspelen), willen we echt een relatie opgeven die, klaar of niet, ideaal lijkt?
Er moet hier een cruciale analyse worden gemaakt. Dat wil zeggen, ook al is de tijd of plaats verkeerd, als de persoon precies goed voor je lijkt, is het dan nog wel werkbaar? Dit is geen onderwerp dat zich leent voor wetenschappelijk onderzoek, dus mijn gedachten hier zijn grotendeels gebaseerd op mijn meer dan 40 jaar ervaring als therapeut. Maar het lijkt erop dat als twee mensen echt van elkaar houden en elkaar respecteren, er veel manieren zijn waarop ze het kunnen laten werken. Als ze intuïtief – dus zonder gebruik te maken van een tweekolommenblad met alle voors en tegens over de andere persoon – gewoon weten dat dit de relatie is die ze willen, dan zullen ze in de meeste (maar niet alle) gevallen manieren vinden om hun eerdere plannen aan te passen aan deze “grote lijn” kennis, hun ultieme gids. Zoals een andere beroemde uitdrukking luidt: “Waar een wil is, is een weg.”
Overweeg dit krachtige citaat van Heidi Priebe, hoewel het, gezien de gecompliceerde wereld waarin we leven, wel wat kwalificaties en kanttekeningen kan gebruiken:
Je ontmoet nooit de juiste mensen op het verkeerde moment, want de juiste mensen zijn tijdloos. De juiste mensen zorgen ervoor dat je de plannen die je oorspronkelijk had, wilt weggooien … en ze zonder een blik achterom te werpen de wazige, onbekende toekomst in wilt volgen. Bij de juiste mensen hoef je niet te twijfelen of je wel of niet bij ze wilt zijn; je weet het gewoon. Je weet dat elk avontuur dat je oorspronkelijk voor je toekomst gepland had, niet half zo ongelooflijk zal zijn als de avonturen die je aan hun zijde zou kunnen beleven. Wat je voorheen ook dacht te willen, dit is beter. Alles is beter sinds zij er is.
Wanneer je bij de juiste persoon bent, valt de tijd weg. Je hoeft je geen zorgen te maken of ze wel in je ingewikkelde schema passen, want ze worden een deel van dat schema. Ze worden er de ruggengraat van. Jouw geluk wordt jouw prioriteit en zolang hij of zij daaraan bijdraagt, kun je om de rest heen werken. (“The Truth About Meeting Someone at the Wrong Time,” ThoughtCatalog, bijgewerkt op 8 nov. 2018)
Zo overtuigend als dit argument is – of op het eerste gezicht op zijn minst zou lijken – overweeg het standpunt van een andere schrijver, die toegeeft dat er in de echte wereld verschillende, meer dwingende redenen zijn dat de juiste persoon voor ons op het verkeerde moment kan komen, waardoor een permanente relatie met hem of haar onhoudbaar wordt. In “5 Signs You’re With the Right Person at the Wrong Time” (Elite Daily, 17 augustus 2017), merkt Alison Segal op dat de relatie misschien niet werkbaar is omdat:
- “Je bent nog niet de beste versie van jezelf.”
- “Je carrière is op dit moment je significante andere.”
- “Je moet nog steeds over je ex heen komen.”
- “Je worstelt met codependency.”
- “Je staat op het punt te verhuizen.”
Of, zoals Kenya Foy het kernachtig verwoordt-in haar “6 opties die je hebt als je de juiste persoon op het verkeerde moment ontmoet”-omstandigheden “zoals onvolwassenheid, emotionele onbeschikbaarheid of geografische afstand” kunnen voorkomen dat een relatie tot bloei komt (20 juli 2017).
Om dit stuk af te sluiten met nog een ander gezichtspunt op dit altijd controversiële, en waarschijnlijk onoplosbare, dilemma, is hier een perspectief dat veel cynischer is dan het romantische dat Priebe eerder naar voren bracht:
Wanneer we iemand ontmoeten die ideaal lijkt, is het niet meer dan natuurlijk om die verbinding te willen maken en een relatie met die persoon te willen manifesteren. Die gevoelens kunnen zelfs wederzijds zijn en we kunnen zelfs een intieme relatie beginnen. Maar als die schijnbaar juiste persoon op het verkeerde moment langskomt, voor ons of voor hen, is de relatie gedoemd te mislukken. Ook al is aan alle andere voorwaarden voldaan – aantrekkingskracht, waarden, levensdoelen, geografie – als de timing niet goed is, heeft geen van beide partijen enige macht over het verloop van de situatie en moet de realiteit worden aanvaard. (Diane Koopman, “De hartverscheurende waarheid over het ontmoeten van de juiste persoon op het verkeerde moment”, Lifehack, n.d.)
Op zoek naar een middenweg wil ik me graag nog eens wenden tot Shakespeare en zijn gedenkwaardige uitspraak: “De loop van de ware liefde is nooit vloeiend geweest” (uit Een midzomernachtsdroom). Wat deze veelzeggende zin voor mij inhoudt is dat, ongeacht hoe goed het klikt tussen jou en iemand anders, er bijna altijd behoefte zal zijn aan wederzijdse compromissen en aanpassingen – die zelden passen in een van jullie fantasieën over de ideale liefde. (Zie “Compromissen sluiten eenvoudig gemaakt” en “To accommoderen of confronteren?”)
Dus, zoals bij zowat alles in het leven, is het van vitaal belang dat, of je nu besluit om voor een relatie te vechten of ervoor te vluchten, je emoties je niet op de hielen zitten. Want elke beslissing die je impulsief neemt, is er maar al te waarschijnlijk een waar je spijt van krijgt.