Vijf typen ouderschapsstijlen, toegelicht

Hoewel er niet één juiste manier van opvoeden is, bestuderen onderzoekers al jaren verschillende ouderschapsstijlen en de effecten die ze hebben op kinderen. Veel van deze stijlen werden voor het eerst bestudeerd en beschreven door de psychologe Diana Baumrind, die kleuters observeerde en ontdekte dat er drie soorten ouders waren: gezaghebbend, autoritair en toegeeflijk. (Een vierde stijl, verwaarlozend ouderschap, werd toegevoegd om ernstig ongeïnteresseerde ouders aan te pakken, die we hieronder niet bespreken). Sindsdien zijn er echter anderen bijgekomen die hun eigen opvoedingsstijlen hebben ontwikkeld en die een massale cult-aanhang hebben ontwikkeld. Hechtingsouderschap, dat begint vanaf de geboorte, en scharrelouderschap, voor oudere kinderen, hebben elk vocale, toegewijde volgelingen, ook al lijkt hun aanpak op het eerste gezicht tegengesteld. Bekijk hier de kenmerken van elke stijl, en kijk welke stijl het beste bij jou past.

Authoritative Parenting: Een zeer betrokken stijl die goede resultaten oplevert voor kinderen.

• Deze ouders stellen hoge eisen aan hun kinderen, maar geven ze ook veel begeleiding om die eisen te halen.
• De ouders maken waarschijnlijk gebruik van technieken als positieve discipline in plaats van strenge, mijn-weg-of-de-hoge-weg-regels.
• Studies tonen aan dat kinderen die op deze manier worden opgevoed het vaak goed doen op sociaal en academisch gebied.

De meest succesvolle van de opvoedingsstijlen die Dr. Baumrind heeft geïdentificeerd, gezaghebbend ouderschap wordt gekenmerkt door “hoge eisen” maar ook “hoge responsiviteit.” Dat betekent dat ouders hoge (maar nog steeds aan de leeftijd aangepaste) verwachtingen hebben van hun kinderen, en dat ze afgestemd blijven op de behoeften van hun kinderen en hen helpen aan die verwachtingen te voldoen. Op die manier weten kinderen wat er van hen wordt verwacht en hebben ze er vertrouwen in dat ze aan die verwachtingen kunnen voldoen. Onderzoek toont consequent aan dat kinderen van autoritatieve ouders meer kans hebben op positieve relaties met leeftijdsgenoten, het beter doen op school en onafhankelijker en zelfstandiger worden dan kinderen van wie de ouders autoritair, toegeeflijk of verwaarlozend zijn,” zegt Lisa Damour, Ph.D., auteur van Under Pressure.

Permissief ouderschap: Uit de weg blijven helpt kinderen niet om zelf dingen uit te zoeken.

• Permissieve ouders dwingen hun kinderen geen regels op. De stereotype toegeeflijke ouders zijn degenen die zichzelf zien als de vriend van hun kinderen, en niet als een autoriteitsfiguur.
• Kinderen van toegeeflijke ouders hebben meer kans om het slecht te doen op school, en er zijn ook slechte sociale en emotionele gevolgen.
• Toegeeflijke ouders zijn niet hetzelfde als verwaarlozende ouders. Toegeeflijke ouders zijn nog steeds liefdevol en reageren op de behoeften van hun kinderen. Verwaarlozende ouders bieden ook geen structuur of regels, maar ze zijn ook totaal niet betrokken bij andere aspecten van het leven van het kind. Toegeeflijke ouders zijn betrokken, maar niet op een traditionele manier.

“Toegeeflijke ouders hebben het moeilijk om hun kinderen grenzen te stellen,” zegt Laura Markham, Ph.D., auteur van Peaceful Parent, Happy Kids. “Daarom zijn ouders eerder geneigd om slecht gedrag te negeren en tegen beter weten in ’toe te geven’ wanneer hun kind overstuur raakt. Het resultaat is dat ze geen leeftijdsadequate verwachtingen voor gedrag stellen of afdwingen.” Het lijkt misschien alsof dit soort opvoedingsstijl de onafhankelijkheid bevordert, omdat kinderen waarschijnlijk zelf moeten leren zonder de begeleiding van hun ouders. Maar uit onderzoek blijkt dat het tegendeel waar is, en dat kinderen van toegeeflijke ouders vaker tekenen van angst en depressie vertonen, agressief zijn, slechte sociale vaardigheden hebben en het slecht doen op school.

Permissieve ouders zijn nog steeds warm en liefdevol in de buurt van hun kinderen. Verwaarlozende ouders onttrekken zich aan regels, maar zijn ook ongeïnteresseerd in het leven van hun kinderen. De resultaten voor deze kinderen zijn vaak zeer slecht. Kinderen “internaliseren de pijn en eenzaamheid,” meldt Psychology Today. “Volwassenen die verwaarloosd werden kunnen symptomen van posttraumatische stressstoornis hebben en een aanzienlijk trauma moeten verwerken. Als er een gebrek aan emotionele gehechtheid was in de kindertijd, beïnvloedt dit ook relaties later in het leven en kan het moeilijk maken om anderen te vertrouwen.”

Autoritair Ouderschap: Strenge regels zijn moeilijk te volgen als je geen begeleiding biedt.

• Net als autoritair ouderschap hebben autoritaire ouders hoge verwachtingen, maar autoritatieve ouders zijn minder verzorgend.
• Autoritaire ouders nemen ook vaker hun toevlucht tot harde straffen.
• Studies tonen aan dat autoritair ouderschap kan leiden tot gedragsproblemen.

De laatste opvoedingsstijl van Dr. Baumrind, autoritair ouderschap, kan worden gekarakteriseerd door zowel “hoge eisen” als “lage ontvankelijkheid”. Dit betekent dat deze ouders zich richten op strenge regels en harde discipline. “Autoritaire ouders geloven dat kinderen van nature wilskrachtig en genotzuchtig zijn,” zegt Psychology Today. “Ze waarderen gehoorzaamheid aan een hogere autoriteit als een deugd op zich. Autoritaire ouders zien het als hun voornaamste taak om de wil van het kind te buigen naar die van het gezag.” Het gebrek aan begeleiding van autoritaire ouders eist echter zijn tol. “De kinderen van autoritaire ouders hebben echter de neiging iets depressiever te zijn en een lager gevoel van eigenwaarde te hebben dan die van autoritatieve ouders,” schrijft Psychology Today. Er zijn ook studies die aantonen dat deze kinderen ook meer kans hebben om pestkoppen te worden.

Gehechtheid in het ouderschap: Nabijheid bevordert een sterke familieband.

Attachment Parenting International (API) heeft acht principes, of opvoedingspraktijken, geïdentificeerd die volgens haar het kind zullen helpen een veilige band tussen kinderen en hun ouders te ontwikkelen:

• Voorbereiding op zwangerschap, geboorte en ouderschap
• Voeden met liefde en respect
• Respons met gevoeligheid (vooral wanneer een ouder de baby hoort huilen)
• Gebruik maken van verzorgende aanraking en lichamelijk contact (inclusief baby-dragen)
• Zorgen voor veilig slapen, fysiek en emotioneel
• Het bieden van consistente liefde en zorg
• Het toepassen van positieve discipline
• Het streven naar balans tussen privé- en gezinsleven

Niet waargenomen door dr. Diana Baumrind, werd deze opvoedingsstijl gepopulariseerd door Bill Sears, M.D., en zijn vrouw Martha Sears, R.N. Dr. Sears, die voordelen vond van een hechte band tussen ouders en baby’s. Zij beweren dat baby’s van gehechtheidsouders minder huilen en minder gedragsproblemen hebben, waardoor er meer tijd vrijkomt om te groeien, te leren en zich te ontwikkelen. Sommige deskundigen geloven echter dat dezelfde resultaten kunnen worden bereikt zonder zo strikt vast te houden aan de API-principes. “Een groot aantal onderzoeken heeft gedurende vele decennia aangetoond dat de meeste ouders – 70% tot 80% van hen – veilige hechtingen vormen met hun kinderen, ongeacht factoren als borstvoeding of baby-dragen,” zegt Emily Edlynn, Ph.D.

Free-range Parenting: Moedig onafhankelijkheid aan, zolang je je aan de wet houdt.

• Vrijblijvend ouderschap moedigt kinderen aan om onafhankelijk te worden door ze meer autonomie te geven en minder toezicht op andere gebieden van het leven.
• Het is anders dan permissief ouderschap, omdat regels en verwachtingen over het algemeen nog steeds worden gehandhaafd.
• Vrijblijvende ouders moeten zich bewust zijn van de wetten die in hun staat gelden.

De term “vrijblijvend ouderschap” is bedacht door Lenore Skenazy, die haar 9-jarige zoon alleen zijn weg naar huis liet vinden in de metro van New York City. Het belangrijkste hier is dat, net als bij het uitstapje van de familie Skenazy met de massa-transit, in bepaalde situaties een grotere autonomie wordt toegestaan – het is geen totale afstand doen van het toezicht. “Vrij opvoeden benadrukt het onafhankelijk functioneren van het kind met oordeelkundig ouderlijk toezicht,” zegt Dr. Kyle Pruett, M.D., klinisch professor kinderpsychiatrie aan de Yale School of Medicine en lid van de Educatieve Adviesraad van de Goddard School. “Het laat genoeg exploratie toe voor kinderen om op een natuurlijke manier tegen grenzen aan te lopen.” Op die manier staat het dichter bij autoritair ouderschap dan bij permissief ouderschap, omdat ouders hun kinderen helpen bij hun onafhankelijke ervaringen (zoals van tevoren samen bespreken wat ze moeten doen als het metrosysteem te verwarrend wordt, in Skenazy’s geval). Een groot voorbehoud voor scharrelaars is echter dat er in de verschillende staten heel verschillende wetten en statuten zijn over de leeftijd waarop kinderen zonder toezicht thuis of in de auto mogen zitten. De website FreeRangeKids.com, opgericht door Skenazy, helpt bij het bijhouden van deze wetten.