Oscar Wilde zei ooit over mensen met rood haar: “Ik ben tegelijkertijd geamuseerd en opgewonden door hen.”
Doelde de 19e-eeuwse gevleugelde op het clichématige verschil tussen mannelijke en vrouwelijke roodharigen? Mannen worden traditioneel gecast als de goofball, de grappenmaker (Ron Weasley, Archie, Ralph in Happy Days) en zelden als de hartenbreker. Vrouwen worden getypecast als de vurige verleidster, de warmbloedige vixen (Jessica Rabbit, Ginger Spice, Joan Holloway in Mad Men) en moeten verdragen dat vreemden vragen of het tapijt bij de gordijnen past (ja, idioot, als het haar niet geverfd is).
Een paar jaar geleden waren er geen roodharige mannen te vinden bij modellenbureaus en het grootste spermabureau ter wereld, het Deense Cryos International, wees roodharige spermadonoren af en vertelde de Daily Mail in 2011 dat er geen vraag naar hen was. Nu heeft elk modellenbureau ten minste één roodharige man in de boeken, zo niet meer, en spermabureaus zoals het Australische Co-ParentMatch zeggen dat ze de vraag naar het zeldzame gen niet kunnen bijhouden. Roodharigen staan in brand!
* Red Matters: Nationaal project wil pesten voorkomen
* Ginger Pride: 19 dingen die alleen roodharigen zullen begrijpen
* Red Hot kalender viert sexappeal van roodharige mannen
* It’s redheads’ time to shine
* Why red hair is now red hot for men
* Girl banned from school because of ginger hair
* Redheads enjoy modern-day renaissance
* Redhead triplet babies from Christchurch melt hearts
* Beck Eleven: Roodharigen hebben meer plezier
Andrew James, lokale tv-presentator, die auburn haar heeft, vertelt over zijn twee vrienden “die echt ginger zijn” en hoe “ze nu meer vrouwelijke aandacht en seks krijgen dan de andere jongens!”
Er zijn theorieën over de omslag in de zee. Prins Harry en Ed Sheeran krijgen er veel krediet voor, maar als je een prins of een rockster bent, gaat macht boven haarkleur.
Misschien heeft het iets te maken met het feit dat vooroordelen van welke aard dan ook steeds minder modieus worden – zelfs als het allemaal maar als een hilarische grap bedoeld is. Overal ter wereld spreken mannen en vrouwen met rood haar over het “gingerisme” waarmee ze te maken hebben gehad. Het speciale, uitzonderlijke aspect van rood zijn heeft geleid tot solidariteitsbewegingen met roodharige festivals in Nederland (Roodharigendag), Chicago, Duitsland, Milaan, Brazilië en Ierland, waar duizenden mensen op afkomen. Daarnaast waren er Ginger Pride marsen in Melbourne, New York, Rome, Georgia, Belfast en Londen, en blogs en Facebook pagina’s: Ginger Parrot (UK) en I Am Ginger (NZ). Het werk van de fotografen Thomas Knights (UK) en Bianca Duimel (Nieuw-Zeeland) verandert de manier waarop mensen met rood haar worden gezien. De tentoonstelling RED HOT van Knights toont mannelijke roodharigen in provocerende, stomende poses en reisde van Londen naar Amsterdam, New York, Sydney, Rotterdam, Berlijn en Parijs, en Duimels project Red Matters is zo populair dat ze aan haar tweede boek toe is.
We krijgen te zien wat aantrekkelijk is, vertelde Knights me in een café in Sydney toen RED HOT daar tentoongesteld werd, terwijl “de macht van de media sterker is dan we denken”. Als het roodharige gen in krachtige sexy rollen wordt gegoten, verandert dat onze perceptie.
“Wat wij als ‘ons type’ beschouwen, heb ik altijd als relatief vaststaand en niet zo veranderlijk ervaren,” zegt Knights, “maar er zijn een aantal mensen geweest die naar me toe zijn gekomen en zeiden: ‘Door deze tentoonstelling heb ik nu iets met gemberjongens.’ Het heeft bijna iets in hen wakker gemaakt. Dat was nooit mijn bedoeling; het was alleen maar om de held te presenteren.”
Als hetero vrouw die dacht dat ze een voorkeur had voor het donkerzwarte type, kan ik bevestigen dat Knights’ tentoonstelling iets in mij heeft wakker gemaakt. Bepaalde pagina’s van mijn gesigneerde kalender doen me nog steeds blozen.
Terug in 2012 had Knights alle modellenbureaus in Londen gebeld met de vraag naar hun roodharige jongens en hij werd uitgelachen.
“Geen vraag naar!” hadden de bureaus gezegd, waardoor hij op het idee kwam voor de tentoonstelling.
“Nu heeft elk bureau er een, zo niet meer, in de boeken staan. Hot Ginger Guy is niet langer een oxymoron.”
En dan is er nog de hipsterfactor. Jesse Griffin, de geliefde komiek achter Wilson Dixon, die momenteel de hoofdrol speelt in 800 Words, zegt dat de opkomst van de “ginger guy” ook te maken heeft met hipsterisme.
“Je kunt erover zeggen wat je wilt, maar een groot deel van het hipsterisme was de viering van de nerd en het buitenbeentje. En rooien passen daar precies in. Met hun knappe snorren.”
Hipsterisme, als uitdrukking, kwam in de jaren veertig van de vorige eeuw met een wrange glimlach onze taal binnenwaaien, als beschrijving van blanke jongens die de levensstijl van zwarte stadsmensen overnamen. Om een hipster te zijn moest je je onttrekken aan de regels van de maatschappij of aan modetrends. Het ware doel van de hipster van vandaag, volgens de Franse blogger Alerte Rousse (die rood haar heeft), is om eruit te zien alsof het je niet kan schelen, maar om te worden opgemerkt.
“Dat is waar je het doel van het rode haar begrijpt.”
Er is niets dat meer opvalt dan een fijn getatoeëerd bovenlichaam, een baard die meer werk heeft gehad dan een vormsnoeituin, en een vurige bos haar.
Scott Harris, de Amerikaanse regisseur van de documentaire/romantische komedie Being Ginger uit 2013 (over zijn zoektocht naar een vrouw die op ginger mannen valt), zegt: “Bruin, blond of zwart zijn nauwelijks kleuren te noemen. Ze zijn monotoon. Terwijl mijn haar oranje is!”
Nic Sampson, acteur en schrijver voor Jono & Ben en Funny Girls, grapte tijdens een improvisatieshow, Ginger Snort, dat “net als hoe de dinosaurussen evolueerden in vogels, rooien, als ze de kans kregen, evolueerden in hipsters”.
Hipsters, met hun fantastische baarden en gebrek aan sokken, krijgen het zwaar te verduren. Maar als zij hebben geholpen om het tij van het gingerisme te keren, geef ze dan lof, zeg ik. Want het is de laatste decennia niet gemakkelijk geweest. Een constant spervuur van flauwe, herhalende grappen en grappen horen bij het hebben van rode lokken. En het werd nog erger na Southpark’s 2005 aflevering “Gingers have no souls” – wat eigenlijk een metafoor was voor de gruwelijkheden van de Holocaust, hoewel veel mensen die nuance misten.
Drie jaar geleden werd er in Engeland een poll gehouden over wie de volgende James Bond zou worden. Damian Lewis (roodharig) ging van outsider naar bijna-favoriet. Dit leidde tot een verhaal in The New York Post met de kop “We zullen nooit een roodharige Bond accepteren”
“Bond hoort het toppunt van cool te zijn – niet eruit te zien alsof hij komische attributen uit een kofferbak gaat trekken,” werd er gespot.
“En veel succes met je verstoppen voor de vijanden als je een rode krop hebt. Je kunt net zo goed een oranje verkeerskegel op je hoofd dragen waarop staat: ‘Hier schieten!’ Willen we echt een held die in 23 films de bijna-dood heeft overleefd om vervolgens geveld te worden door UV-stralen?”
Hilarische grappen over extremen in huidskleur. Daar is toch niets schadelijks aan?
Andrew James zegt dat schelden gewoon hoort bij opgroeien met rood haar. “Je raakt eraan gewend, je neemt het op de koop toe en uiteindelijk denk je: ‘Kom op, verzin eens iets anders, het is zo’n makkelijk doelwit.
Knights werd op school zo gepest dat hij zijn haar blond verfde “waardoor het pisgeel werd, maar alles was beter dan rood”.
Je kunt geen directe vergelijking trekken tussen vooroordelen over gember en racisme, maar voor degenen die het overkomt, is het niet moeilijk om dat wel te doen. Knights vertelt het verhaal van Mathew O’Reilly, een van de RED HOT guys die leraar is op een basisschool in Engeland. Er was een incident op de speelplaats waarbij een racistische opmerking van een leerling tegen een andere ertoe leidde dat de directeur zich ermee ging bemoeien. Ouders werden erbij gehaald. Eén kind werd voor twee weken van de speelplaats verbannen en er werd een schoolbijeenkomst gehouden om de kwestie aan te pakken. Een week later betrapte O’Reilly naar verluidt een jongen die een andere jongen met rood haar mishandelde – “ginger nuts, ginger freak” – en hem in elkaar sloeg. Dit keer werd het afgedaan als “kinderen zijn kinderen”.
Griffin groeide op in Dunedin, waar er altijd twee of drie roodharigen in zijn klas zaten, en geeft toe: “Ik ben me er wel eens van bewust geweest, maar het was niet zo dat ik met mijn hoofd vastzat in de toiletten op school. Er is altijd een gevoel geweest – moeilijk te zeggen direct vooroordeel – maar een gevoel van je een beetje anders voelen. Er werd wel wat uitgescholden, maar ik kon grapjes maken, dus daar had ik niet zoveel mee te maken.”
Komedie leidt de aandacht af, zegt Sarah Holyoake, oprichtster van de Facebook-pagina I Am Ginger (30.000 volgers). Holyoake werd als kind wel eens geplaagd, maar zegt: “Als je anders bent, ontwikkel je een stijl van zelfbehoud om te voorkomen dat je wordt uitgekozen voor negatieve aandacht. De mijne was humor, zoals dat voor veel roodharigen geldt.
Sampson grapt dat hij in een liberale sneeuwvlokjesbubbel leeft “en ik vergeet vaak dat mensen de draak steken met rood haar. Af en toe roept iemand vanuit een auto ‘Ed Sheeran!’ naar me en dan weet ik het weer.”
Harris’ aangrijpende, soms grappige film Being Ginger gaat over het vinden van een date als roodharige jongen, waarbij hij beschuldigend te horen krijgt ‘zelfs je wimpers zijn roodharig!”
Harris is als kind ernstig gepest en ik vroeg hem of gingerisme de laatste vorm van racisme ten opzichte van huid- en haarkleur is.
“Ik heb het echt moeilijk om te proberen te vergelijken waar roodharigen mee te maken hebben naast zaken als racisme en seksisme en homofobie. Ik kan over straat lopen in een rijke buurt en ik hoef me geen zorgen te maken over mijn veiligheid, het is hoogst onwaarschijnlijk dat ik ooit gepasseerd word voor een baan vanwege mijn haarkleur. Meestal hebben we gewoon te maken met idioten die domme opmerkingen maken. Het probleem is dat mensen die geen roodharigen zijn, niet begrijpen dat er een probleem is.”
“Ik zie eruit alsof ik 5 jaar oud ben”
De tentoonstelling van Knights (die 51.000 pond (NZ$96.000) heeft opgebracht voor goede doelen tegen pesten), hipsters, prins Harry en de invloed van Ed Sheeran kan maar tot zover gaan. Roodharige kinderen kunnen niet op 8-jarige leeftijd in het hipsterisme stappen – voordat ze een goed gevoel voor ironie hebben ontwikkeld – en er wordt van ze verwacht dat ze de onvermijdelijke hoon incasseren. Carrot Top. Crayfish Face.
Bianca Duimel heeft meer dan 170 roodharigen gefotografeerd en een boek geproduceerd, Red Matters, waarmee ze geld heeft ingezameld voor Kidsline. Veel van haar onderwerpen hebben nooit gesproken over de bekrompenheid waarmee ze worden geconfronteerd, totdat ze in haar studio komen.
“Ik heb gezinnen gehad die niet helemaal begrepen dat ze hun kind aan het pesten waren door termen te gebruiken als ‘lelijk eendje’ en ‘kleine rode brandweerauto’. Dan komen ze naar de fotoshoot en realiseren ze zich dat hun kind absoluut mooi is.”
Ze vertelde me, via Skype vanuit haar Matamata studio, over een tienermeisje dat zichzelf met tatoeages bedekte en Duimel vertelde: “Ik wilde dat mensen me herkenden als het meisje met de tatoeages, niet de roodharige.”
Alle onderwerpen in Duimels tweede boek, Red Matters II (deze maand uit), zijn kinderen, omdat ze “een positieve ervaring over hun uiterlijk in hen wil verankeren”.
Zij zegt dat meisjes met rood haar worden gepest als ze jonger zijn, en dan ervaren dat ze “door het vuur gaan”, waar ze op wonderbaarlijke wijze moeten veranderen “van een lelijk eendje in een vurige godin in bed”. Dat brengt zijn eigen problemen met zich mee.
Als Duimel, die blond is, mensen over haar project vertelt, zeggen ze meestal tegen haar: “Je fotografeert ginga’s!” Ze zegt niets en wacht af of het kwartje valt. Often it doesn’t.
Griffin, Sampson, James, Harris, Holyoake, Knights, Duimel and everyone I spoke to are not OK with ginga. Or Ranga. Ginger is OK, if you must. Nog niet zo lang geleden bestond de verschrikkelijke “Hug A Ginga Day”, die voor de meeste kinderen veranderde in “Kick a Ginga Day”.
De rode revolutie zegt dat de enige manier om boven het gingerisme uit te stijgen is om de rode lokken te rocken. Duimel vertelde me over een Amerikaanse jongen die in haar studio opdook.
“Hij had het meest vurige, krullende rode haar. Overal waar hij komt roepen mensen ‘ginger’ of 50 verschillende namen en zijn manier van reageren is: ‘Wow, dank je, je geeft me het gevoel een rockster te zijn!’ Hij ziet het als een groot compliment dat mensen hem opmerken.”
Veel van de mannen in RED HOT zeggen hetzelfde en velen hebben aan Knights toegegeven dat ze “veel meer seks krijgen, dankzij de tentoonstelling”.
Ik verwacht dat Oscar Wilde blij zou zijn te weten dat hij nu openlijk roodharige mannen, en vrouwen, opwindend kan vinden.
“It’s nice to know that ginger is becoming a bit more special and acknowledged as such,” says Griffin.
As Knights says: “We are the world’s pepper – reclaim the red!”
Sunday Magazine
- Whats App