Background: Pozostają znaczne kontrowersje co do optymalnej organizacji obserwacji raka endometrium.
Cel: Ocena zależności pomiędzy sposobem wykrywania nawrotu a przeżyciem po leczeniu raka endometrium. Ponadto identyfikacja cech związanych z wcześniejszym wykonaniem zaplanowanego badania u kobiet z objawowym nawrotem choroby.
Materiał i metody: Wszystkie kobiety z wczesnym stadium raka endometrium w latach 2005-2009 zostały włączone do populacyjnej kohorty historycznej pochodzącej z Danish Gynecological Cancer Database. Kobiety, u których rozpoznano nawrót choroby w ciągu trzech lat od pierwotnego zabiegu operacyjnego, oraz sposób wykrycia nawrotu zidentyfikowano na podstawie kart szpitalnych: nawrót bezobjawowy wykryty podczas regularnej kontroli, nawrót objawowy wykryty podczas regularnej kontroli lub nawrót objawowy wykryty w okresie między kolejnymi kontrolami. Porównywano przeżycia kobiet z chorobą objawową i bezobjawową. Ponadto za pomocą analiz jednoczynnikowych określono cechy charakterystyczne związane z samodzielnym zgłaszaniem się na badania w porównaniu z prezentowaniem objawów podczas regularnych badań kontrolnych.
Wyniki: W sumie w kohorcie 2612 kobiet zidentyfikowano 183 przypadki nawrotów (7%). Spośród nich 65,5% było objawowych, z krwawieniem z pochwy jako najczęściej występującym objawem. Kobiety bezobjawowe miały znamiennie lepszy wskaźnik trzyletniego przeżycia w porównaniu z kobietami objawowymi (80,3% vs. 54,3%, p < 0,01). W sumie u 2,3% całej populacji wystąpił nawrót bezobjawowy. Kobiety zdiagnozowane na wcześniej zaplanowanej wizycie z powodu objawów miały wyższy poziom wykształcenia (p = 0,03) i częściej chorobę wysokiego ryzyka (p = 0,02) niż kobiety objawowe zdiagnozowane na regularnej kontroli.
Wnioski: Rak endometrium we wczesnym stadium zaawansowania niesie ze sobą niskie ryzyko nawrotu. Wydaje się, że przeżycie jest lepsze u pacjentek bezobjawowych, ale „length-time bias”, czyli efekt agresywnej biologii nowotworu w objawowych nawrotach, może wpływać na wyniki nierandomizowanych badań kontrolowanych. Dobrze wykształceni pacjenci z objawami nawrotu częściej poszukiwali pomocy medycznej w porównaniu z mniej wykształconymi odpowiednikami. Należy to wziąć pod uwagę, jeśli standardem opieki nad chorymi jest obserwacja z inicjatywy pacjenta.