Katania, łac. Catana, lub Catina, miasto we wschodniej Sycylii, we Włoszech, w szerokiej równinie Katanii na wybrzeżu Morza Jońskiego, na południe od Etny. Miasto zostało założone w 729 r. p.n.e. przez Chalcydczyków (osadników z Chalcis na greckiej wyspie Euboea) z Naksos, 50 mil (80 km) na północ. Zyskał znaczenie w 5 wieku pne z Hieron I, tyran Syrakuz, i jego syn Deinomenes, który podbił go i przemianowane go Aetna po wulkanu. Mieszkańcy przywrócili starą nazwę po wypędzeniu zwolenników Deinomenesa. Jedno z pierwszych sycylijskich miast, które padło łupem Rzymian (263 p.n.e.), Katania stała się kolonią Oktawiana (późniejszego cesarza Augusta). Chrześcijanie cierpieli tam podczas prześladowań cesarzy Decjusza i Dioklecjana, a wśród katańskich męczenników była św. Agata, patronka miasta. Po najazdach barbarzyńców Katania przypadła kolejno Bizantyjczykom, Arabom i Normanom. Była wrogo nastawiona do cesarzy szwabskich i została splądrowana przez Henryka VI i Fryderyka II. Często rezydowali w nim aragońscy władcy Królestwa Sycylii. W XVI i XVII wieku miasto było dotknięte zaburzeniami społecznymi, najazdami piratów, epidemiami, klęskami głodu i klęskami żywiołowymi, w tym erupcją Etny w 1669 roku i trzęsieniem ziemi w 1693 roku. Później stał się przedmiotem Burbonów królestwa Neapolu. Niepokoje społeczne podczas epidemii cholery w 1837 roku zostały energicznie stłumione, a kiedy w 1848 roku Katania dołączyła do innych miast wyspy w żądaniu autonomii dla Sycylii, ten ruch również został stłumiony siłą. Podczas II wojny światowej miasto doznało poważnych zniszczeń w wyniku bombardowań i ciężkich walk w 1943 r.
Stając niemal w całości na lawie pozostałej po różnych erupcjach, miasto lekko opada w dół z północy na południe. Wykorzystanie wulkanicznego tufu do budowy nadało starszej części miasta jego dominujący ciemno-szary kolor. Prawie całkowicie odbudowany po trzęsieniu ziemi w 1693 roku, centrum miasta ma wyraźny 18-wieczny wygląd. Starożytne pozostałości to ruiny greckich i rzymskich teatrów, rzymskiego amfiteatru, bazyliki, łaźni i akweduktów. Zamek Ursino z czterema kanciastymi wieżami, zbudowany (1239-50) dla Fryderyka II, długo służył jako model architektury wojskowej. Obecnie mieści się w nim muzeum miejskie z bogatymi zbiorami sztuki i zabytków archeologicznych.
Centrum współczesnego życia miejskiego jest Piazza Duomo, otoczona XVIII-wiecznymi pałacami i otwierająca się na szerokie ulice. Z pierwotnej struktury katedry założonej przez normańskiego hrabiego Rogera I w 1091 r. pozostały trzy absydy z ciemnej lawy i część transeptu. Po trzęsieniu ziemi w 1693 roku została odbudowana przez architektów Fra Fiolamo Palazotto i Giovanni Battista Vaccarini (1702-68). W katedrze znajdują się relikwie św. Agaty oraz grób kompozytora Vincenzo Belliniego, pochodzącego z Katanii. Kościół San Nicolo (1693-1735), największy na Sycylii, jest połączony z dawnym klasztorem benedyktynów o tej samej nazwie; został rozpoczęty w XIV wieku i ukończony w XVII wieku. Uniwersytet, pierwszy na Sycylii, został założony w 1434 roku przez Alfonsa Aragońskiego, a jego biblioteka (1755) posiada wiele ważnych średniowiecznych manuskryptów. Inne godne uwagi zabytki to barokowy kościół Santa Agata, ratusz Vaccariniego, fontanna ze słoniem (1736) na placu Duomo, Collegiata (kaplica królewska), obserwatorium astronomiczne i miejsce narodzin Vincenzo Belliniego, obecnie muzeum.
Nowoczesna Katania, drugie co do wielkości miasto Sycylii, jest ośrodkiem przemysłowym i transportowym, połączonym koleją z Palermo, Mesyną i Syrakuzami, z jednym z najbardziej ruchliwych portów we Włoszech. Przemysł obejmuje różne rodzaje produkcji mechanicznej i chemicznej, przetwórstwo spożywcze i rybołówstwo. Około połowa siarki rafinowanej na Sycylii pochodzi z fabryk w Katanii. Jest to centrum handlowe dla okolicznych regionów rolniczych, eksportuje migdały i pomarańcze, jak również wyroby ręczne z metalu, drewna i bursztynu. Jest to również popularny kurort zimowy z pięknymi plażami w pobliżu. Pop. (2004 est.) mun., 307,774.