W mitologii greckiej, Nimfy były duchami natury.Nawet jeśli były to żeńskie bóstwa niższej rangi, wciąż były czczone jako obrończynie źródeł, gór, grot, drzew, morza i rzek. Grecy zaludnili nimi wszystkie części natury i przedstawiali Nimfy jako młode, ładne dziewczyny, a każdy podtyp przewodniczył jakiemuś aspektowi natury, który reprezentowały.
Zależnie od tego, gdzie mieszkały, Nimfy są następujące: Dryady (lasy), Naiady (źródła i rzeki), Nereidy (Morze Śródziemne), Oceanidy (morze) i Oreads (góry), Limoniady (łąki), Limniady (jeziora, bagna i mokradła), Meliady (jesionowce), Epimeliady (opiekunki owiec) i Napaea (doliny i polany).Istnieje więcej kategorii Nimf, których nazwy różnią się w zależności od starożytnych źródeł.
Chociaż żyją przez wiele lat, Nimfy są jednak skazane na śmierć, chociaż niektóre z nich mówią i prowadzą się tak, jakby były nieśmiertelne. Ofiary składane Nimfom bardzo często składane były z jagniąt, kóz, mleka i oliwy, ale nigdy z wina. Czczono je w nimfeum, monumentalnej fontannie, którą wznoszono w pobliżu studni. Męskim odpowiednikiem nimfy jest Satyr.
Dryady (Dryades, Hamadryades,) są żeńskimi duchami natury, które opiekują się gajami i lasami. Każda z nich rodzi się z pewnym drzewem, nad którym czuwa – powstaje wraz z nim i często żyje w drzewie, w tym przypadku nazywana jesthamadrydą.
Życie Dryad jest krytycznie związane z życiem ich drzew; jeśli drzewo zginie, ona umiera wraz z nim. Jeśli jest to spowodowane przez śmiertelnika, bogowie z pewnością ukarzą go za ten czyn. Same Dryady również ukarzą każdego bezmyślnego śmiertelnika, który w jakiś głupi lub okrutny sposób zraniłby drzewa. Niektóre źródła nazywają Meliady Nimfami Drzewa Jesionowego, a Heleady Nimfami Fen. Dryady były bardzo często związane z drzewem dębu.
Starożytni Grecy opowiedzieli tę ostrożną historię: A woman named Byblis or Biblis fell in love with her own brother and wasaturally refused. Albo inaczej była niewinna i to jej brat począł pasję do niej, jak niektórzy pisarze mówią. Z tego powodu pochłonęły ją jej własne łzy i zamieniła się w fontannę, albo też została zamieniona przez Nimfy w HamadryadNimfę. Inni twierdzą, że Byblis ze wstydu popełniła samobójstwo.
Dionizos, bóg wina, jako niemowlę został powierzony Nimfom z Góry Nysy, gdzie wychowały go w jaskini, poza zasięgiem wzroku żony Zeusa, Hery, która chciała skrzywdzić dziecko. To właśnie tam Dionizos wynalazł wino, być może swoje najsłynniejsze i najbardziej znane osiągnięcie.
Naiady (Naiades) były nimfami zbiorników słodkiej wody i stanowiły jedną z trzech głównych klas nimf wodnych – pozostałe to Nereidy (nimfy Morza Śródziemnego) i Oceanidy (nimfy oceanów). Naiady panowały nad rzekami, strumieniami, potokami, źródłami, fontannami, jeziorami, stawami, studniami i bagnami. Dzieliły się na różne podklasy: Crinaeae (fontanny),Pegaeae (źródła), Eleionomae (bagna), Potameides (rzeki) i Limnades lubLimnatides (jeziora). Źródła rzymskie przypisały nawet opiekę nad rzekami Hadesto Naiadom sklasyfikowanym jako Nymphae Infernae Paludis lub Avernales.
Naiada była ściśle związana ze swoim ciałem wodnym i wydaje się, że jej egzystencja od niego zależała. Jeśli strumień wysychał, jego Naiada wygasała. Wody, nad którymi przewodniczyły Naiady były uważane za obdarzone inspirującymi, leczniczymi lub proroczymi mocami. Ktokolwiek pił z tych magicznych wód był inspirowany, a więc Naiady były uważane za prorocze i często czczone przez starożytnych Greków w połączeniu z bóstwami płodności i wzrostu. Stąd wszystkie osoby w stanie rozerwania, takie jak szaleńcy, poeci, jasnowidze i prorocy, były uważane za złapane przez Nimfy.
Genealogia Naiad różni się w zależności od regionu geograficznego i źródła literackiego. Naiady były albo córkami Zeusa, córkami różnych bogów rzek, albo po prostu częścią rozległej rodziny tytana Oceanusa. Jak wszystkie nimfy, Naiady były na wiele sposobów żeńskimi symbolami seksu starożytnego świata i odgrywały rolę zarówno uwodzonych, jak i uwodzących. Zeus w szczególności cieszył się względami niezliczonych Naiad, a inni bogowie nie pozostawali daleko w tyle.
Na przykład Cyrena. Została wychowana w pobliżu góry Pelion i była niezwykle piękna. Apollo znalazł ją bez włóczni, zmagającą się samotnie z lwem, i zabrał ją do tej części Libii, gdzie w późniejszych czasach założył miasto i nazwał je po niej Cyreną.
Naiady zakochiwały się i aktywnie ścigały również śmiertelników. Literatura klasyczna obfituje w historie ich romansów z bogami i mężczyznami oraz opowieści o ich dzieciach.
Wspaniała nimfa o imieniu Dryope i jej siostry Naiady ze źródła w Bitynii (lub Mysiej) zakochały się w bardzo przystojnym śmiertelniku o imieniu Hylas (giermek i towarzysz Heraklesa), który napełniał swój dzban z ich źródła. Dryope i jej siostry błagały Hylasa, by zamieszkał z nimi w ich podwodnym grocie, i zwabiły go do swoich wód.
To położyło kres jego części podróży z Jasonem i Argonautami w ich poszukiwaniu Złotego Runa, i spowodowało, że jego najlepszy kumpel Herakles również opuścił załogę Argo i spędził miesiące na poszukiwaniu swojego kumpla. Niektóre starożytne źródła twierdzą, że Hylas został przekształcony w echo przez Naiady, a gdy Herakles wypowiadał imię 'Hylas’, odbijało się ono od niego, doprowadzając bohatera niemal do szaleństwa.
Opracowanie artystyczne Waterhouse, John William
Ale nie wszystkie Naiady były chętnymi komplikatorami: Aretuza, nimfa źródlana, była łowczynią, w której zakochał się bóg rzeki Alfejos. Aretuza, nie chcąc wyjść za mąż, przeprawiła się na wyspę Ortygię i tam przemieniła się z kobiety w źródło, by uciec przed prześladowcą. Ale gdy zmieniła się w źródło, Alpheus szybko zmieszał z nim swoje własne wody, osiągając w ten sposób swój cel.
Amalthea była naiadą i sławna jako pielęgniarka Zeusa, gdy ten był niemowlęciem wychowywanym na Krecie. Amalthea posiadała róg, który mógł dostarczać pożywienia w obfitości, innymi słowy posiadała oryginalny Róg Obfitości. (Inne źródła twierdzą, że była kozą lub posiadała kozę, która ssała Zeusa, a z koziej skóry Zeus uszył swoją przerażającą Egidę, tarczę ochronną.)
Ale Zeus nie zawsze był kochliwy wobec nimf: Lara, naiadowa córka rzecznego boga Almo, nie potrafiła trzymać języka za zębami i doniosła Herze, że Zeus kocha śmiertelniczkę o imieniu Juturna. Zeus ukarał za to Larę, wyrywając jej niedyskretny język, i kazał Hermesowi zabrać ją do Hadesu, gdzie miała stać się piekielną nimfą. W ten sposób stała się Tacitą, Milczącą Boginią (Dea Muta). Lara współżyła z Hermesem i urodziła Lary, braci bliźniaków, którzy strzegą skrzyżowania dróg i wiecznie czuwają w mieście.
Greckie miasta nazywano od imion Naiad. Lilaea, w Phocis, została nazwana na cześć Lilaea, Naiad z rzeki Cephissus.
Jest wzmianka w Odysei Homera o jaskini, raczej niż o ciele wodnym, które jest święte dla Naiad. Można więc założyć, że ta jaskinia w Itace mogła zawierać źródło lub być źródłem strumienia lub potoku.
Nereidy są najczęściej opisywane jako pięćdziesiąt córek Nereusa i Doris, które mieszkały w Morzu Śródziemnym i służyły jako towarzyszki bogini Tetydy. Król mórz, potężny Posejdon, był dla nich również święty. W mitach starożytnego pisarza Hezjoda o stworzeniu Nereidy były syrenami, które powstały z połączenia morza i jego rzek.
Artworkby Waterhouse, John William
Te piękne kobiety były najczęściej przedstawiane jako przyjazne i pomocne żeglarzom walczącym z niebezpiecznymi burzami lub zdradliwymi przejściami morskimi, ale Nereidy potrafiły być mściwe. Kiedy Kasjopeja próżno przechwalała się, że ona i jej córka, Andromeda, są piękniejsze od Nereid, przedstawiły swoją sprawę Posejdonowi. Ten wysłał straszliwego potwora morskiego, by terroryzował miasto Kasjopei – Filistię. Kasjopeja i jej mąż, Cefeusz, zostali w końcu zamienieni w kamień, ale w końcu zarówno ona, jak i Cefeusz, wraz z Andromedą, zostali zamienieni przez Zeusa w intokonstelacje.
Nawet jeśli istnieje niewiele mitów związanych z poszczególnymi Nereidami, były one znane z tego, że pomogły greckiemu bohaterowi Jasonowi i jego załodze Argonautów, wygładzając drogę ich statku Argo podczas słynnej podróży po Złote Runo. Oto wspaniały fragment z Apolloniusza z Rodos, opisujący jak Nimfy radziły sobie z potężnym statkiem:
…Nereidy, przekazując statek z rąk do rąk i z boku na bok, utrzymywały go w powietrzu na szczycie fal. Przypominało to grę, w którą bawią się młode dziewczęta przy piaszczystej plaży, gdy podwijają spódnice do pasa z każdej strony i podrzucają sobie nawzajem piłkę, rzucając ją wysoko w powietrze, tak że nigdy nie dotyka ziemi. Tak więc, choć woda wirowała i sączyła się wokół nich, te morskie nimfy trzymały Argo z dala od Skał.
-Podróż Argo, Apolloniusz z Rodos
W sztuce starożytnej, szczególnie na czarnofigurowych wazach greckich, Nereidy były przedstawiane w pełni ubrane, tak jak na wazie korynckiej (VI w. p.n.e.), gdzie stoją wokół łoża śmierci Achillesa, ubrane w żałobne szaty. W późniejszej sztuce przedstawiano je nago lub częściowo nago, dosiadające delfinów, koników morskich i innych morskich stworzeń.
Oceanidy były nimfami wielkiego oceanu, córkami Oceanusa i Tethys. Było ich grubo ponad 4 tysiące. Najsłynniejszą Oceanidą była piękna Amfitryta, królowa morza. Została ona poślubiona Posejdonowi, a ich dziećmi są Tryton, który jest pół-człowiekiem/pół-rybą, oraz dwie córki o imionach Rhode i Benthesicyme. Rhode poślubiła boga słońca, Heliosa, i urodziła Heliades, którzy wykorzystali swoją wiedzę o gwiazdach, by wprowadzić nowe praktyki w marynarstwie i jako pierwsi podzielili dzień na godziny.
Oceanidy były zazwyczaj nieśmiałe i pomocne, ale mogły być również zuchwałe. Clytia była kolejną Oceanidą, która była rozpaczliwie zakochana w bogu słońca Heliosie, przed jego ślubem, ale Afrodyta sprawiła, że Helius zakochał się w Leucothoe, córce króla Orchamusa i królowej Persji Eurynome. Między Heliosem a księżniczką Leucothoe rozwinął się gorący – lecz sekretny – romans, który rozwścieczył odrzuconą Oceanidę Klotyldę. Ogarnięta zazdrością, powiedziała królowi o nielegalnym związku jego córki z Heliosem, a okrutny król Orchamus pogrzebał swoją córkę, by ją ukarać!
Oceanid Doris poślubiła Nereusa, boga, syna Pontusa (morza) i Gaea (matki ziemi). Nereusz mógł zmieniać się w najróżniejsze kształty i formy, a on i Doris mieszkali na Morzu Egejskim. Wydali na świat Nereidy, a także Glaucusa. (Niektórzy twierdzą, że Glaucus był najpierw śmiertelnym rybakiem, ale po zjedzeniu pewnej rośliny stał się morskim bóstwem – jak to zwykle w mitologii bywa, istnieją różne wersje historii).
Według niektórych opowieści, Oceanidka Eurynome rządziła Olimpem razem z Ophionem, dopóki nie zastąpili ich Cronus i Rhea, a ona sama spadła z pluskiem w fale oceanu. Mówi się, że współżyła z Zeusem i urodziła Charites (Gracje) oraz rzecznego boga Asopusa, ojca Eginy, którą Zeus uwielbiał.
Zeus zakochał się również w Oceanidce Metis, gdy po raz pierwszy objął władzę na Olimpie. Nieważne, jak próbował ją uwieść, jednak spotkał się z porażką… Metis zamieniła się w wiele kształtów, aby uniknąć uścisków Zeusa, ale w końcu zmęczyła ją ta pogoń i została jego pierwszą żoną. Ale Gaea przepowiedziała, że po urodzeniu dziewczynki, która była w jej łonie, Metis urodzi syna, który będzie władcą nieba, wypierając swojego ojca.
Zeus poczuł się zagrożony tą przepowiednią i bojąc się o swoje przetrwanie połknął ją. Eventually Zeus developed an excruciating headache -To relieve his agony and pain, either Prometheus or else Hephaestus struck the head of Zeus with an axe, andthe great goddess Athena, fully armed, leapt up from the top of his head at the river Triton.So the Oceanid Metis is considered Athena’s mother, but others claim that she isZeus’s child alone, since she was born from his forehead.
Oceanid Philyra współżyła z Cronusem i urodziła Centaura Chirona. Mówi się, że kiedy zobaczyła, że urodziła tak dziwny gatunek (Centaur jest pół człowiekiem, od pasa w górę, i pół koniem, od pasa w dół), była głęboko zawstydzona. Więc Philyra poprosiła Zeusta, by zmienił ją w inną postać, a ona została zamieniona w drzewo zwane lipą.
Tyche Oceanid jest Fortuną (Fortuna), której rozkoszą jest rozwiewać nieumiarkowane nadzieje. Piękno, cnota i dobra sława są w jej posiadaniu. Osoba, która jest błogosławiona przez Tyche (Szczęście) jest naprawdę szczęśliwa, ale Tyche może być również okrutna – nikt nie powinien brać jej za pewnik.
Idya nazywana jest najmłodszą wśród Oceanidów. Wyszła za mąż za króla Kolchidy Aeetesa i została matką Chalcyope i Medei, słynnej ze Złotego Runa.
Czasami można było spotkać Oceanidy pływające i bawiące się wokół stępek statków. Podobnie jak inne nimfy, Oceanidy żyły długo, ale zazwyczaj nie były uważane za nieśmiertelne.
Oreads (Oreades) to greckie nimfy gór i grot (od greckiego oros „góra”), zwane też indywidualnie imionami pochodzącymi od poszczególnych gór, które zamieszkiwały.
Męskim odpowiednikiem nimf są Satyrowie, którzy są bóstwami lasów i gór. Są w połowie ludźmi, a w połowie bestiami i zazwyczaj mają kozi ogon, boki i kopyta.Podczas gdy górna część ciała jest ludzka, mają również rogi agoata. Są towarzyszami Dionizosa, boga wina, i spędzali czas pijąc, tańcząc i uganiając się za nimfami. Włoska wersja satyra to Faun.