Kanem-Bornu – afrykańskie imperium handlowe rządzone przez dynastię Sef (Sayf), która kontrolowała obszar wokół jeziora Czad od IX do XIX wieku. Jego terytorium w różnych okresach obejmowało tereny dzisiejszego południowego Czadu, północnego Kamerunu, północno-wschodniej Nigerii, wschodniego Nigru i południowej Libii.
Kanem-Bornu zostało prawdopodobnie założone około połowy IX wieku, a jego pierwsza stolica znajdowała się w Njimi, na północny wschód od jeziora Czad. Pod koniec XI wieku, Sef mai (król) Umme (znany później jako Ibn ʿAbd al-Jalīl) został muzułmaninem i od tego czasu Kanem-Bornu było państwem islamskim. Ze względu na swoje położenie, służyło jako punkt kontaktowy w handlu między Afryką Północną, doliną Nilu i regionem subsaharyjskim.
Pod koniec XIV wieku Bulala zmusili Sef do opuszczenia Kanem, a stolica została przeniesiona do Birni Ngazargamu w Bornu, na zachód od jeziora Czad. Pozostała tam nawet po odzyskaniu Kanem na początku XVI w.
Pod rządami zdolnych władców z XVI w. (Muḥammad Dunama, ʿAbd Allāh, a zwłaszcza Idrīs Alawma, który panował ok. 1571-1603), Kanem-Bornu (odtąd nazywane czasem po prostu Bornu) zostało rozbudowane i skonsolidowane.
Na początku XIX wieku Fulani z Nigerii zakwestionowali zwierzchnictwo Bornu nad stanami Hausa na zachód od jeziora Czad i wypędzili mai Aḥmada z jego stolicy w około 1808 roku. Zostali wypędzeni dzięki interwencji Muḥammada al-Kanamī, uczonego, wojownika i dyplomaty z Kanem, do którego Aḥmad był zmuszony zwrócić się o pomoc. Zobowiązany do pomocy następcy Aḥmada, Dunamie, przeciwko najazdom Fulanów, al-Kanamī przejął pośrednią kontrolę nad Bornu, ale nigdy nie był w stanie odbudować swojej władzy. Dynastia Sef wymarła w 1846 roku.